Fosilleri tarihleme tekniği geliştikçe Neandertallerle ilgili yeni bilgilere ulaşılıyor. Anlaşılan o ki Avrupa'daki buz devrine uygun bir şekilde gelişmiş olan kalın kaslı ve kemikli Neandertaller yaklaşık 44 bin yıl önce, modern insanlar Ortadoğu ve Avrupa'ya yayıldığı zamanlarda aniden yok oldu. Çeşitli Neandertal yerleşimlerinde bulunan kemiklerin tarihlenmesi sonucu bazılarının 29 bin yıl öncesine kadar yaşadığı düşünülüyordu. Bazı bilim insanlarına iki tür insanın aynı zamanda aynı bölgelerde yaşadığını düşündürten bu durum, iki ırkın karışıp karışmadığına dair soruları da gündeme getird. Ancak atıkların hesaba katılmadığı yeni tür bir gelişmiş radyokarbon yöntemine göre Avrupa'da bulunan Neandertal kemiklerinin çoğu, belki de hepsi, en az 39 bin yaşında. Oxford Üniversitesi'nden radyokarbon tarihleme uzmanı Thomas F. G. Higham ve İrlanda'daki Cork Üniversitesi'nden arkeolog Ron Pinhasi, Kafkas Dağları'nın kuzey bölümünde bir mağarada bulunan 2 yaşından küçük bir Neandertal çocuğun kemiklerinin tarihini tespit etti. Mağaranın alt katmanlarından birinde bulunan başka bir Neandertal bebeğin ilk olarak 29 bin yıl önce yaşadığı belirlenmişti. Higham ve Pinhasi'nin araştırmalarına göre, kemikleri daha yukarıdaki bir katmanda bulunduğu için ilk bebek daha genç olmalıydı ama radyokarbon tarihleme tekniğinin gelişmiş versiyonu kullanıldığında, kemiklerin 39 bin yaşında olduğu anlaşıldı. Radyokarbon tarihleme, kişinin yaşamı boyunca vücudunda biriken ve öldükten sonra yavaş yavaş bozulan karbon 14 adındaki karbonun radyoaktif izotopunun ölçülmesine dayanıyor. 30 bin yaşından büyük kemiklerde çok az karbon var ve miktarı son derece küçük bile olsa çevreden kemiklere yapışan karbon 14, örneğin normalden çok daha genç olarak algılanmasına neden oluyor. Higham atıkları yok sayarak kolajen moleküllerinin tamamının fosil kemiğinden alınabilmesini sağlayan bir "ultra filtreleme" yöntemi geliştirdi. Bu yöntemle kesinleşen diğer tarihleri değerlendiren Higham, Avrupa'da Neandertallerin bulunduğu hiçbir bölgenin 39 bin yıldan daha öncesine dayandırılamayacağına inanıyor. Avrupa'da Neandertallerin bulunduğu diğer bölgelerin çoğunu yeniden tarihleyen Higham, şimdiye dek Neandertaller ve modern insanların aynı anda ve bölgede yaşadığına dair bir kanıt bulamadı. ABD'deki Stanford Üniversitesi'nden Richard Klein, Higham'ın verdiği yeni tarihlerin "ilgi çekici" olduğunu ve "modern insanların teknolojik ve entelektüel olarak Neandertallerden çok daha üstün olduğu"na da i r düşüncesi n i desteklediğini söylüyor. "Bu yüzden modern insanlar son derece hızlı bir şekilde yayılabildi. Neandarteller de modern insanlarla karşılaşır karşılazmaz yok oldu" diyor. Ancak Neandertal genomunu çözen genetik bilimciler, geçen yıl modern insan genomunun yüzde 2,5'lik bir kısmının Neandertallerden geldiğini açıklamıştı. Genetikçiler, Neandertal ile modern insanlar arasındaki genetik karşılaşmanın 40 bin yıl önce Avrupa'da değil, 100 bin yıl önce Ortadoğu'da olduğunu söylüyorlar. Klein Neandertal ve modern insanın Ortadoğu'da aynı dönemde beraber yaşadığına dair arkeolojik bir kanıt olmadığını söylüyor. "İki türün 50 bin yıl önce kısa bir dönem için geniş çapta karşılaştığı sonucu çıksaydı daha ikna edici olurdu" diyor.
NICHOLAS WADE