Pandemi sürecinden çıkışta izlenen genişleyici para politikaları ile tarihi rekor kıran emtia fiyatları, küresel enflasyon kaygılarının ardından başlayan resesyon endişeleri ile adeta sarsıldı. 28 yılın en sert faiz artırımını gerçekleştiren ABD Merkez Bankası'nın (fed) enflasyonu indirmek için takındığı 'şahin' tutumu sürdüreceğine ilişkin mesajlar, tarım ürünleri ile değerli metallerde fiyatların çakılmasına neden oldu. Özelikle tarım ürünlerinde Rusya-Ukrayna savaşı öncesi fiyatlara gelinirken, Türkiye'de da konut fiyatlarının hızlı artışında etkili olan demir cevherinde gözlenen sert geri çekilmenin iç piyasaya da yansıması kaçınılmaz olarak görülüyor.
DEMİRDE SERT DÜŞÜŞ
Kablolardan sanayi ürünlerine kadar her alanda kullanılan bakırdaki düşüş son bir ayda yüzde 12 olarak gerçekleşti. Zirveden bu yana kayıp ise yüzde 25 oldu. En sert düşüş ise pamukta yaşanıyor. Savaş nedeniyle rekorlar kıran doğalgaz fiyatlarında da bir ayda yüzde 20 gibi yüksek oranda bir düşüş var. Demir cevheri fiyatlarında da son 1 ayda yaşanan düşüşün yüzde 25'i geçtiği gözleniyor.
ALB Yatırım Finans Editörü Ömer Faruk Bingöl, merkez bankalarının resesyon riskine rağmen sıkı para politikasına geçmelerinin emtia fiyatlarını düşürdüğünü belirterek, "Emtiadaki düşüşlerin küresel enflasyon oranlarını bir miktar aşağı çekmesi beklenebilir" dedi.
TMO HUBUBAT ALIM FİYATLARINI ARTIRDI
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO), hububat alım fiyatlarını ton başına buğdayda 400 lira, arpada 200 lira artırdığını bildirdi. Kirişci, Türkiye'de mayıs ortasında yerel olarak başlayan hasadın, bugün itibarıyla yüzde 20'ler seviyesinde olduğunu belirtti. Kirişci, hasat edilen ürünlerin büyük bir kısmının hala üretici elinde olduğunun ve ticarete konu edilmediğinin gözlendiğini kaydetti. Kirişci, Bakanlık ve TMO tarafından iç ve dış piyasadaki gelişmelerin yakından takip edildiğini vurgulayarak, "TMO alım fiyatlarının ton başına buğdayda 400 lira, arpada ise 200 lira artırılmasına ve hububat alım primlerinin temmuz ayından itibaren ödenmesine karar verilmiştir" dedi. Bu kapsamda haziranda TMO'ya ürün teslim eden üreticilerin primlerinin temmuzda, temmuz ve ağustos aylarında ürün teslim eden üreticilerin prim ödemelerinin ise takip eden ay içinde ödeneceğini bildiren Kirişci, şunları kaydetti: "Buğday için ton başına 1000 lira, arpa için 500 lira olarak ödenecek 'Hububat Alım Priminden' üreticilerimizin yararlanmaları için ürünlerini en geç 1 Eylül 2022 tarihine kadar TMO'ya satmış olmaları gerekmektedir. TMO'ya bugüne kadar ürün teslim etmiş olan tüm üreticilerimiz, artırılan yeni alım fiyatlarından faydalanacak; geriye dönük fiyat farkı ödemeleri ise temmuz ayında üreticilerimizin banka hesaplarına aktarılacak." Paylaşımda verilen bilgilere göre, makarnalık buğdayın (2. grup) TMO alım fiyatı ton başına 6 bin 900 lira, sert ekmeklik buğdayda (2. grup) 6 bin 450 lira iken, hububat alım primi ton başına 1000 lira olarak belirlendi. TMO alım fiyatı, arpada (2. grup) ise ton başına 5 bin 700 lira iken, hububat alım primi ton başına 500 lira oldu.
TARIMDA SAVAŞ ÖNCESİ
Buğday 3.5 ayın, mısır 4 ayın, soya fasulyesi 5 ayın, pamuk 9 ayın ve şeker 3.5 ayın en düşük seviyesini gördü. Tüm tarım emtialarında fiyatlar Ukrayna savaşı öncesine geriledi. Buğdayda 1 ayda yüzde 14, zirveden bu yana kayıp yüzde 35.6 oldu. Tarihi zirveden bu yana pamukta yüzde 39.6, kahve fiyatlarında yüzde 14.7, mısırda yaklaşık yüzde 10'luk kayıp yaşandı. Gıda fiyatlarındaki düşüşe dikkat çeken Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, "Yaşanan gelişmeler, gıdadan yakıta kadar temel ihtiyaç maddelerinin artan fiyatlarından etkilenen tüketiciler için daha düşük fiyat koşulları sağlayabilir" dedi.