Son dakika haberi...Türkiye'de gündemi meşgul eden önemli konuların başında EYT meselesi geliyor. 3600 ek göstergede son gelinmesi sonrası EYT çalışması sözleşmeli memurlara yeni haklar meselesiyle beraber ele alınacak. EYT çalışması için 6 adımlı çözüm haritası öne çıkarken, kamuda çalışan 530 bin sözleşmeli personelin statü değişikliği ile ilgili çalışma başlıyor. Çalışma Bakanı Vedat Bilgin 'ilk dosyamız sözleşmeliler' derken SABAH Memurlar getirilecek haklar ile ilgili taslak çalışmalara ulaştı.
İşte tüm bu soruların cevapları ile beraber EYT'de son durum...
3600 EK GÖSTERGE SONRASI ÖNCELİKLİ GÜNDEM: SÖZLEŞMELİYE YENİ HAKLAR
Geçtiğimiz Ağustos ayında imzalanan toplu sözleşmenin Resmi Gazete'de yayımlanan metninde yer alan iki konudan 3600 ek gösterge çözülerek tasarı Meclis'e sevk edildi.
Böylece 5.3 milyon memur ve emeklisinin ek göstergeleri artırılırken emekli maaşları ve emekli ikramiyelerinde zam yapıldı. Şimdi toplu sözleşme metninin 52. Maddesinde yer alan sözleşmelilerin statü değişikliği ile ilgili çalışma başlıyor.
Söz konusu maddede, "Kamu kurum ve kuruluşlarının görüşü alınarak, sözleşmeli personel mevzuatında düzenleme yapılması suretiyle sözleşmeli personelin statülerinin yeniden belirlenmesine ilişkin çalışma, yetkili konfederasyonun katkı ve katılımıyla 2022 yılı içerisinde tamamlanacaktır" ifadesi yer aldı.
Söz konusu çalışmanın başlayacağını duyuran Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "İlk açacağımız dosya üzerinden detaylandırıp kamuoyuyla paylaşacak hale gelince paylaşacağımız mesele sözleşmeli personel meselesidir. İlk ele alacağımız dosya odur. Kamuda sözleşme personel istihdam ediliyor. Yeni alanlar var. Yeni çalışma biçimleri var. Mesela bilgisayar yazılım mühendisleri gibi. Onlar örnek veriyorum. Hepsinin mühendis olmasına gerek yok. Kamu ihtiyaç duydukça sözleşmeli personel alıyor fakat bu personellerin bazı sorunları var. Biz bunlara isteğe bağlı olarak kadro hakları vereceğiz. Bazı haklardan mahrumlar onları kendilerine vereceğiz" dedi.
SOSYAL VE MALİ HAKLAR EŞİTLENECEK
Kamuda çalışan 530 bin sözleşmeliyi ilgilendiren çalışmada özellikle sosyal ve mali hakların kadrolu personel ile eşitlenmesi söz konusu olacak. Yapılacak çalışmanın detaylarına SABAH MEMURLAR ulaştı.
Buna göre sözleşmelilerin ücret, tayin, görevde yükselme, mazerete dayalı yer değiştirme gibi sorunları çözüme kavuşturulacak. Ağırlıklı olarak Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde olan sözleşmeli personel özellikle eş durumundan yer değiştirme hakları istiyor.
Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerde 40'a yakın statüde bulunan sözleşmeli sistemi de sadeleşmiş olacak. Çalışmaların tamamı sosyal taraflarla müzakere ile sürdürülecek. Böylece memurların talepleri de dikkate alınarak taslaklar oluşturulacak.
GÖREVDE YÜKSELME YOLU AÇILACAK
Yapılacak düzenleme ile sözleşmeli personel görevde yükselme sınavlarına girebilecek. Böylece kademe ve derece ilerlemişi haklarına sahip olabilecekler. Bunun yanında izin haklarının devredilmesi, yönetici pozisyonlarında istihdam gibi haklar da verilmiş olacak.
Bunun dışında kurumlar arası yer değişikliği hakkı da bulunacak. Bu arada mali yılla sınırlı olan sözleşme süreleri ile ilgili de iş güvencesi gelmiş olacak.
SÖZLEŞMELİ MEMUR SAYISI 530 BİNİ BULUYOR
Kadrolu personel: 2.960.924
Sözleşmeli Personel: 529.037
Sürekli işçi: 1.177.650
Geçici işçi: 59.570
Diğer: 107.027
TOPLAM: 4.834.208
SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?
Edinilen bilgiye göre söz konusu çalışma yine paydaşlarla birlikte yürütülecek. Bakanlıklar ile sendikalar arasında müzakereler devam edecek. Bunun sonunda hazırlanacak taslak için son karar verilip kamuoyu ile paylaşılacak. Ardından da Meclis'te yasalaşma süreci gerçekleşecek.
EYT DÜZENLEMESİ TEMMUZ AYINDAN SONRA MASAYA GELECEK
Temmuz ayına kadar da sözleşmesi memurlara yeni haklar düzenlemesinin ayrıntılarının netleşmesi beklenirken, bu ayın sonrasında ise EYT düzenlemesi Bakanlığın öncelikli gündemine girecek.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin şu ifadeleri kullandı:
"Çalışanlarımızı koruyacağız, emekçilerimizi koruyacağız. Temmuz ayında emekçilerin karşılaştıkları enflasyon farkına karşı düzenlemelerin hazırlığını yaptığımızı belirtmek isterim. Sadece memurların, işçilerin değil emeklilerle ilgili de çalışmalarımız var.
'SÖZLEŞMELİ MEMUR, EYT MESELESİ HEPSİ DOSYA DOSYA ÖNÜMÜZDE'
3600 ek gösterge meselesini çözümünü bu ayın sonu itibarıyla tamamlamış olacağız. Son düzenlemeleri yapacağız. Sözleşmeli meselesi, EYT meselesi de var. Bunlar dosya dosya hepsi önümüzde."
EYT'YE 6 ADIMDA ÇÖZÜM HARİTASI
2022 yılı içerisinde ele alınması beklenen EYT düzenlemesi için 6 adımlı yol haritası izlenecek:
EYT düzenlemesi için en çok merak edilen, 'Çalışma kimleri kapsayacak, Sadece SSK'lılar mı yararlanacak, Kısmı emeklilik gündem de mi, EYT için hangi formüller masada' gibi bir çok soru yanıt buldu.
EYT ŞARTLARI NELER? ÇALIŞMA KİMLERİ KAPSAYACAK?
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olan, prim ve yıl şartlarını tamamlayan ancak yaşı bekleyenleri ilgilendiriyor.
SADECE SSK'LILAR MI YARARLANACAK?
Sadece SSK'lılar değil, memurlar ve esnaf da beklenti içerisinde. Her kesim için tıpki 3600 ek göstergedeki gibi kapsamlı çalışma bekleniyor.
KISMİ EMEKLİLİK YANİ AZ PRİMLE EMEKLİLİK KOLAYLAŞTIRILIR MI?
Kısmi emeklilikte 3 şarta bakılıyor. İlk sigortalı olunan tarihten bugüne 15 yılın geçmesi, 3600 gün prim olması, kadınların 50, erkeklerin ise 55 yaşına gelmesi. Bu 3 şarttan hangisi en son tamamlanmışsa, ona göre bir emeklilik yaşı belirleniyor. Kadınlarda 58, erkeklerde 60'ı bulan yaşlar ortaya çıkıyor. Burada yaş şartının esnetilmesi gündeme gelebilecek.
EYT İÇİN YENİ FORMÜL: SADECE BELLİ BİR PRİMİ OLANLARDA YAŞ ŞARTI ESNETİLECEK
9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emeklilik için yaş şartı dışında kadın ise 20, erkek ise 25 yılı, işe giriş tarihine göre de 5000 ile 5975 gün primi tamamlaması gerekiyor. EYT düzenlemesi ile prim ve yıl şartlarını tamamlayanlara emeklilik yolunun açılması beklentisi bulunuyor.
Gündeme gelen formüllere göre; erkeklerin 25, kadınların da 20 yıllık primi tamamlamaları halinde emekli edilmeleri söz konusu olabilecek.
Erkeklerin 25, kadınların da 20 yıllık primi tamamlamaları halinde emekli edilmeleri söz konusu olabilecek. Bu formülün saf şekliyle uygulanması halinde EYT'liler bu formül ile yaşa bakılmadan emekli olabilecek.
Burada emeklilik için şartlar 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlamak, erkeklerde 25 yıl yani 9.000 gün primi, kadınlarda ise 20 yıl yani 7.200 prim günü tamamlamış olmak yeterli olacak.
Ancak bu formülün yanında ayrı bir yaş şartı aranması da gündemde yer alıyor. Örneğin erkeklerde 52 yaş, kadınlarda 50 yaş şartının 9.000 ve 7.200 gün formülüyle birleştirilmesi gibi. Detaylar Temmuz ayından sonraki yapılacak çalışmada netleşecek.
PEKİ PRİMLER YETMİYORSA NE OLACAK?
Burada iki seçenek öne çıkıyor. Birincisi bu vatandaşların primlerini tamamladıklarında emeklilik hakkı kazanmaları. İkincisi ise primlerini borçlanma yöntemleriyle tamamlamaları. Düzenleme çıktıktan sonra vatandaşlar eğer primleri tamamsa emekli olabilecek.
Ancak primi eksik ise primi tamamlandığında emeklilik hakkını kullanacak. Ayrıca kadıların doğum, erkeklerin askerlik borçlanmalarıyla bu primleri tamamlama imkanları da bulunuyor.
BORÇLANMA İMKANI SAĞLANIR MI?
8 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olup askerlik borçlanmasıyla işe girişi 8 Eylül 1999 öncesine çekebilenler kendilerinin de EYT'li sayılmasını talep ediyor. Ayrıca staj sigortasının başlangıç sayılıp sayılmayacağı da merak konusu.
Bu imkan sağlanırsa stajını 9 Eylül 1999 öncesinde yapmış ancak çalışmaya daha sonra başlamış olanlar da EYT kapsamına girebilecek. Bir diğer talep de esnaf ile ilgili. 4 Ekim 2000 öncesinde oda ve vergi kaydı olup Bağ-Kur kaydı olmayan esnaf da geriye dönük borçlanma talep ediyor.
YAŞ ŞARTI DÜŞÜRÜLEBİLİR Mİ?
Prim gün sayısını doldurup yaşı bekleyenler için bekleme süresini 2-5 yıl düşürmek gibi formüller en güçlü seçenekler arasında yer alıyor. Bir yaş sınırı konulması da söz konusu olabilir.
MAAŞ NASIL HESAPLANACAK?
Emekli maaşı hesabında 3'lü bir sistem uygulanıyor. Buna göre 2000 yılı öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası primler için 3 ayrı hesap yapılıyor. Tüm kazançlar dikkate alınıyor, aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayılarıyla maaş belirleniyor. EYT'lilerin emekli aylıkları da bu yöntemle hesaplanacak.
MAAŞTAN KESİNTİ OLUR MU? DÜNYADA HANGİ FORMÜLLER VAR?
Bazı Avrupa ülkelerinde bugüne kadar kesintili emeklilik modelleri uygulandı. Buna göre, emekliliğe kalan her yıl için aylıktan belli oranda bir kesinti yapılıyor.
Bu kesintinin yaş dolduğunda kalkması da söz konusu oluyor. Bu formüllerin bizde uygulanıp uygulanmayacağı çalışmalar sonucunda belli olacak.
