Batı başkentlerinde ve de özellikle Washington'da Türkiye'nin genel gidişatı konusunda tam anlamıyla bir kafa karışıklığı var. Aslında bu duruma şaşırmamak gerekiyor. Zira Türkiye'nin kendisi kafa karıştıran, basit kalıplara sığmayan bir ülke. İstanbul'dasokaktan geçen 5 kişiyle demokrasi, Ergenekon, dış politika, Kürt meselesi, iktidar, muhalefet, ekonomi gibi toplumsal konularda 5 dakika konuşsanız birbirinden çok farklı, bazen taban tabana zıt 5 ayrı görüş almanız son derece olası. Demokratik ve çoğulcu toplumlarda bu tür çok sesli bir kafa karışıklığı sağlıksız bir durum değil aslında. İçerde kafalar bu kadar karışık olunca, Türkiye'ye dışarıdan bakanların farklı farklı tellerden çalıyor olmasında pek de şaşılacak bir şey yok. Sonuç olarak Türkiye konusunda Batı'daki kafa karışıklığı bizdeki çok sesliliğin bir yansıması. Öte yandan Batı'daki Türkiye yorumlarında dönem dönem ağırlık kazanan bazı söylem ve analizler var. Mesela bir ara "eksen kayması" söylemi çok revaçtaydı. İran konusunda Amerika ve Avrupa ile ters düşen bir Ankara'nın, hele bir de İsrail ile arasında kriz baş gösterince bu "eksen kayması" edebiyatı Batı'da oldukça tuttu.
İran konusunda asıl amacı arabuluculuk olan Ankara, sanki hep İran'ın avukatlığını yapıyor ve İran'ın temsil ettiği radikal İslamcı cepheye doğru kayıyormuş gibi bir hava yaratıldı böylece Batı'da. Ama gene meselenin önemli bir boyutu dışarıda yapılan analiz değil içerde yaşanan tartışmaydı.
Türkiye içinde İslamcı bir gidişattan şikâyet edenler bu "eksen kayması" korosuna katılınca dışarıdaki tartışma daha da yankılanmaya başladı.
Geçtiğimiz haftalardaysa Batı'daki Türkiye algılaması birden değişti. Arap dünyası demokratik devrimlerle dalgalanmaya başlayınca Batı aniden eksen kaymasını unuttu ve son derece olumlu bir "Türkiye Modeli" keşfetti.
İki gün öncesine kadar "İran'a dönüyor" denen Türkiye, şimdi "İran modeline" tam anlamıyla zıt bir ülke oldu.
İran, radikal İslamcı ve otoriter bir modeli temsil ederken, Türkiye "demokratik ve laik" bir sistemin yarattığı ve Batı ile barışık bir Müslüman kimlik sembolü haline geldi.
Fakat bu Türkiye modelinin ne ifade ettiği konusunda kafalar oldukça karışıktı Batı'da. Kimisi Mısır'daki "Müslüman Kardeşler" için Türkiye'nin "ılımlı İslam" ını ve AK Parti'yi örnek gösterirken, kimisiyse Mısır'da askerin oynadığı rol çerçevesinde Türkiye modelinden bahsetmeye başladı. Türkiye, Mısır'da asker için mi, yoksa siyasi İslam için mi daha iyi bir model olacak pek anlaşılmıyordu.
Ama bunda şaşılacak bir şey yoktu.
Zira Türkiye'nin kendi içinde bir kafa karışıklığı vardı bu Türkiye modelinin ne olduğu konusunda. Bir Kemalist için Türkiye modeli "laiklik" ve "askerin oynadığı tarihi ve olumlu rol" olabilirken, dindar muhafazakârlarveya Kürt vatandaşlarımız için asker ve laiklik başka çağrışımlar yapıyordu doğal olarak.
Son iki gündür Amerika ve Avrupa'daki Türkiye tartışması gene yeni bir koridora girdi. Eksen kaymasından Türkiye modelinin cazibesine giden zikzaklı yol, şimdi yeni bir U dönüşü yapmış durumda. Türkiye'deki gelişmelere paralel olarak, bu sefer "basın özgürlüğü ve demokrasi" konusunda bir kötümserlik hâkim Batı'da.
Türkiye'deki son tutuklama dalgası, Washington Post ve New York Times gibi Amerikan basınının en prestijli iki kalesinde yayınlanan başmakalelerde ciddi eleştiri ve endişe konusu oldu.
Sonuç olarak Türkiye nereye gidiyor konusunda kafa karışıklığı devam ediyor Batı'da. Dışarıdaki bu tartışma, içerde kafa karışıklığı sürdükçe devam edecek. Bu nedenle asıl önemli olan dışarıda ne yorum yapıldığından çok Türkiye'de basın özgürlüğü, demokrasi, çoğulculuk, Ergenekon ve derin devlet gibi konularda geniş tabanlı bir toplumsal uzlaşma sağlanması.
Bunun yolu da daha demokratik bir anayasadan geçiyor.
