Devlet Bakanı Ali Babacan, Türkiye'nin 2011'den itibaren uzun vadeli kamu açığı ve büyümeyle formüle ettiği 'mali kural'ı geçen hafta başında açıkladı. Denetim konusunda Sayıştay'ın yeterli olmayacağını düşünenler olsa bile uzun vadede varılmak istenen nokta olarak yüzde 1 açık yüzde 5'lik reel büyüme hedefi gerçekçi bulundu. Yasanın çıkmasını beklemek isteyenler ise son sözlerini henüz söylemedi. Bunun için sanırım biraz daha beklemek gerekecek. Mali kuraldan hemen sonra açıklanan kamu maliyesi ise nisanda pek olumlu bir görüntü vermedi.
Maliye Bakanlığı'nın haftanın ikinci yarısında açıkladığı bütçe sonuçlarına göre, açık nisanda 4.7 kat (faiz giderlerindeki artış yüzünden) artarak 4.5 milyar TL'ye ulaştı. 4 ay sonunda bütçe açığı 15.8 milyar, faiz dışı fazla ise 6.3 milyar...
4 aylık bütçe geliri geçen yılın yüzde 15 üzerinde. Olumlu. Ancak gelir üretmeyi vatandaş sırtlanmış görünüyor. ÖTV ve KDV artışlarında geçen yıla göre ciddi bir artış var. Çünkü yılın başında yapılan vergi artışları bu yükselişin asıl nedeni. Talepteki canlanmanın etkisi de unutulmamalı. Mesela otomobil satışlarındaki artış motorlu taşıt vergilerini, akaryakıttan alınan KDV ve ÖTV'yi, beyaz eşya gibi dayanıklı tüketimdeki toparlanma bu ürünlerden alınan KDV'yi deyim yerindeyse patlatmış durumda.
Ancak nisanda bütçe gelirlerdeki sadece yüzde 3.3 artması, ilk 3 aydaki yüzde 20'lik artışı aşağı çektiği de (yüzde 15'e) unutulmamalı. Yani vergi gelirlerinin artış hızında bir yavaşlama söz konusu. İthalde alınan KDV hariç ÖTVKDV'deki yavaşlamaya dikkat.
Giderlere gelince; faiz giderleri, ödeme takviminin nisanda sıkışık olması nedeniyle geçen ay 2'ye katlanarak 6 milyar lirayı aşmış. İlk 4 ay yüzde 4.4 artış var. Faiz dışı harcamalarda ise yüzde 7.8'lik artış var. Bu rakamlar bize bütçede önümüzdeki dönemde faiz değil faiz dışındaki giderlerine dikkatlice bakmamızı söylüyor. Benim tavsiyem cari transferleri dikkatlice izleyin.
Özetle; gelirler ekonomik aktivitedeki hareketlilikle bağlantılı bir artış var ve bu eğilim sanki nisanda zayıfladı. Ancak döngüsel bu hareketin her zaman olmayacağı yani talepte her zaman yükseliş olmayacağı unutulmamalı. Bu nedenle bütçenin sorgulanmaması için daha dengeli bir yapı şart. Giderlerdeki artış da seçim öncesi 'dikkat' dedirtecek cinsten.
