Çin'in İsrail İran arasındaki gerginliğin bir an önce son bulmasına yönelik çağrısı ve yaşanan paniğin altında ekonomik gerekçeler yatıyor. İran çatışma durumlarında tüm dünyaya karşı elinde büyük bir koz olarak bulunan Hürmüz Boğazı kartını yeniden oynadı. Petrol fiyatları ise mayıs ayının başında gerilediği 60 dolar seviyelerini geride bırakarak 5 ayın rekorunu kırdı.
ÇİN YÜZDE 90'INI TEK BAŞINA KARŞILIYOR
Çin'in Mart 2025'te İran'dan petrol ithalatı rekor seviyelere çıkarak 1,8 milyon varil oldu. Enerji analiz firması Kpler'in verilerine göre, Çin'in İran'dan günlük petrol ithalatı, şubat ayında 747 bin varilken martta yüzde 83'lük bir artışla 1,71 milyon varile yükseldi. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin, İran'ın petrol ihracatının yaklaşık yüzde 90'ını tek başına karşılıyor. Çin ile İran arasındaki petrol alışverişi genellikle Malezya ve Singapur açıklarında gerçekleşen gemiden gemiye transferler şeklinde yapılıyor.
Çin Orta Doğu'daki nüfuzu artırmak ve İran'ın ucuz petrolünden yararlanmak için uzun zamandır Tahran ile iyi ilişkilerine devam ediyor. İki ülke arasındaki enerji ticareti ABD yaptırımlarının şiddetlendiği 2018 yılına denk geliyor. Savaşın devam etmesi ve Hürmüz Boğazı'nın kapatılması her iki ülkenin ekonomisinde derin yaralar açabileceği gibi dünya ekonomisi için sıkıntılı süreçleri başlatacak.
İran, Eylül 2024'te günde 2,4 milyon varil ham petrol ihraç etti ve Çin bunun 1,6 milyon varilini karşıladı. Nisan ayına gelindiğinde, İran sevkiyatları günde 2,1 milyon varile düştü ve bunun 740.000 varilini Çin karşıladı. Oxford Enerji Çalışmaları Enstitüsü verilerden elde edilen rakamlara göre, Çin'e petrol akışlarının kısıtlanması durumunda Pekin'in elinde yaklaşık 90-100 günlük rezerv bulunuyor.
PETROL FİYATLARI 5 AYIN ZİRVESİNDE
Hürmüz Boğazı'nın kapatılması petrol piyasalarını etkisi altına aldı. Dünya petrolünün yüzde 20'si Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor. Ortadoğu'nun büyük petrol ve doğalgaz üreticileri ürünlerini ihraç etmek için bu yolu kullanıyor. Boğaz'da yaşanabilecek sevkiyat aksamaları petrol fiyatlarını rekor seviyelere taşıyabilir. Brent ham petrolün varil fiyatı pazar günü 78,89 dolara ulaşarak ocak ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Sadece Çin değil, Hindistan, Japonya ve Güney Kore gibi ülkeler de Hürmüz'den geçen petrole bağımlı.
ABD'nin savaşa dahil olmasıyla artan endişelerle petrol fiyatları pazartesi günü 77 doların üzerindeki seyrine devam etti. Boğazın kapatılmasına ilişkin nihai karar İran'ın Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından verilecek.
GOLMAN'DAN PETROL İÇİN 110 DOLAR UYARISI
Öte yandan Goldman Sachs, petrol fiyatlarının 110 doları görebileceği konusunda dünya piyasalarını uyardı. Banka, Hürmüz Boğazı'nda yaşanabilecek olası bir kesintinin küresel enerji arzı açısından risk oluşturduğunu ifade etti. Banka, Brent petrolünün varil fiyatının kısa süreliğine 110 dolara kadar çıkabileceğini öngörüyor.
