Kondansatör Ne İşe Yarar? Motor Kondansatör Ne İçin Kullanılır, Olmazsa Ne Olur?

Elektrik devrelerinde kullanılan devre elemanlarının farklı farklı işlevleri vardır. Kondansatör ne işe yarar, sorusuna elektrik devrelerinde devre elemanlarından biri olduğu yanıtını veririz. Motor Kondansatör ne için kullanılır, sorusuna elektrik devrelerinde gerilimi düzenler ve güç kaynaklarını filtreler yanıtını veririz. Kondansatör olmazsa ne olur, sorusuna ise devre çalışmaya devam etse de çalışan devrede gerilimin dalgalı olabileceği yanıtını veririz.

Kondansatör Ne İşe Yarar?

Elektronların kutuplaşarak elektrik enerjisini elektrik alanın içerisinde depolayabilme özelliklerinden faydalanılarak, bir yalıtkan malzemenin iki metal tabaka arasına yerleştirilmesiyle meydana getirilen temel elektrik elektronik devre elemanına kondansatör denir. 18. yüzyılda icat edilip geliştirilmeye başlanmış ve günümüzde teknolojinin ilerlemesinde büyük önemi olan elektrik elektronik dallarının en vazgeçilmez unsurlarından biridir. Kondansatör sembolü "C", birimi "Farad"dır. İki metal tabaka arasına bir yalıtkan malzeme yerleştirmek suretiyle icat edilen kondansatörler, büyük bir sanayi alanı oluşturmuştur. Kondansatör çeşitleri şekildedir:

• Seramik kondansatör: Şekillerinden dolayı aynı zamanda mercimek kondansatör de denir. Ses ve RF devrelerinde kullanılır. Pikofaraddan 0,1 mikrofarada kadar kapasitelere sahiplerdir. Ucuz ve güvenilir olmalarından dolayı en sık tercih edilen kondansatörler arasında yer alırlar.
• Elektrolit kondansatör: Polarize tipte (kutuplu) kondansatörlerdir. Yüksek kapasite değerlerini sağlayabilirler (çoğunlukla 1µF ve üzeri). Silindirik yapıdadırlar. Sıklıkla güç kaynağı devreleri ve ses devrelerinde ayırma (decoupling) gibi düşük frekans işlerinde kullanılırlar.
• Tantal kondansatör: Tıpkı elektrolit kondansatörler gibi tantal kapasitörler de kutuplu yapıdadır. Boyutlarına oranla yüksek kapasite değerleri sunabilirler. Tantal kapasitörlerin ters gerilime toleransları çok düşüktür, yüksek dalgalanma akımları ve gerilimlerine maruz kaldıklarında veya yüksek stres altında patlayabilirler.
• Mika kondansatör: Günümüzde çok fazla kullanılmasa da, yüksek stabilizeye sahip olmaları ve yüksek frekansta çalışabilmeleri sebebiyle boyut kısıtı olmayan RF devrelerinde kullanılırlar. Maksimum 1000pF civarında kapasiteye sahiptirler.
• Trimer kondansatör: Kapasite değeri bir tornavida aracılığıyla değiştirilebilen tipteki kondansatörlerdir. Genellikle ekipmanların kalibrasyonu için kullanılırlar. Hassasiyet ve toleransları oldukça düşük olduğundan genellikle son kullanıcı ürünlerinde tercih edilmezler.
• Süper Kondansatör: Süper kondansatörler çok yüksek kapasite değerlerine sahip olabilen kondansatörlerdir. Tipik bir elektrolitik kondansatörün birim hacimde depoladığı enerjinin yaklaşık 10 ile 100 katı kadarını depolarlar. Bu yüksek kapasiteyi elde etmek için klasik olarak kullanılan elektrik malzeme yerine ikili mekanizmaya sahiptirler. Bunlardan birisi elektrostatik, diğeri de elektrokimyasal prensip ile çalışır. Süper kondansatörler şarj edilebilir bataryaların yerini alması için tasarlanmıştır.
• Alçak Gerilim Güç Kondansatörü: İşletmelerin endüktif yüklerinin reaktif etkilerini dengelemek ve belirlenmiş olan reaktif sınırlar içerisinde kalmasını sağlamak amacıyla kompanzasyon sistemlerinde kullanılan devre elemanlarıdır. Monofaze ve trifaze olmak üzere farklı kapasitelerde sunulan alçak gerilim güç kondansatörleri, reaktif güç kontrol röleleri ile birlikte kullanılarak, ihtiyaca göre devreye alınırlar.

Motor Kondansatör Ne İçin Kullanılır, Olmazsa Ne Olur?

Kondansatörden akım geçebilmesinin tek şartı, uçları arasındaki gerilim farkının değişmesidir. Bu gerilim farkı aynı kaldığı müddetçe, kondansatör depoladığı yükü boşaltmaz, tıkama görevi görüp devreden akım geçmesine engel olur. Matematiksel ifadede de görüldüğü gibi, gerilim değişmediği zaman türev ifadesi 0 olarak dışarı çıkar ve akımın da 0 olmasına neden olur, böylece devreden akım akmaz. Kondansatörün matematiksel ifadeleri ve pratik anlamda bu ifadelerin ne anlamlara geldiği bilgilerinin ışığında, kondansatörler çeşitli amaçlarla birçok kullanım alanı bulur. Bu kullanım alanlarını belirleyen özellikler; elektrik enerjisini plakaları arasındaki depolayabilmek, kısa devre anında bu enerjiyi çok hızlı boşaltabilmek, AC akımı geçirip DC akımı engellemek, faz kayması oluşturmak ve reaktif gücü depolayabilmek olarak sıralanabilir.

Devrede kondansatör olmazsa devre çalışır. Fakat ac-dc dönüşümde kondansatör filtre amacıyla kullanılır. Burada kullanılmazsa devre çalışır ancak çıkış gerilimi dalgalı olur. Örneğin amfi devresinde kondansatör kuplaj amaçlı kullanıldıysa orada kondansatör kullanılmazsa devre çalışmaz. AC ve DC sinyaller birbirine karışır. Belli limitler içinde farklı kondansatör kullanabilirsiniz ama bu durum tamamen kullanım yerine bağlı. Dalgalı dc gerilimi filtrelerken yakın değerde kondansatör kullanabilirsiniz. Ancak bu bir osilatör devresinde kullanılan bir kondansatör ise istediğiniz frekanstaki sinyali elde etmek için tam değerinde kondansatör kullanmalısınız.