Roman türünün en çok ilgi gören dalı polisiyelerdir. Polisiyeler de birçok türe ayrılır. Klasikler, başrolünde bir dedektif olan seriler, cinayet ve suç konularında uzmanlaşmış polisler ve casus külliyatı... Orada da her ülkenin durumuna göre değişen durumlar vardır. Güncel konular eşliğinde maceralar sürer gider.
Ayrıca bilimsel yöntemlerle çalışan elemanlar da bazen bu kadarı da olmaz diyeceğiniz işlere imza atar. En ince ayrıntıya kadar titizlikle eğilen, bilgisayar, DNA, internet, göz merceğinden onlarca veri alan ekipler işbaşındadır. Uzaydan gelen bilgiler anında ultra sistemlerde değerlendirilir.
Amerikalıların dizi ve romanlarındaki bu kusursuz dedektifler, polisler modern zamanların gözdeleridir, ancak bir şey eksiktir: Ruh... Ancak Harry Bosch ve Komiser Kolombo gibi efsaneleri ayrı tutmak gerekiyor... O zaman soruşturmaların tıkandığı zaman sığınılan polisiyenin unutulmaz repliğini anmanın zamanıdır: Her şeyi en baştan ele alalım... Klasik polisiyeler her dönemin gözdesidir.
ÖNDEN KLASİKLER
Mary Roberts Rinehart'ın, "Polisiye öykü, iç içe geçmiş iki öyküden oluşur: Olup bitenin öyküsü ve görünürde olup bitenin öyküsü" saptaması her şeyin özetidir... Klasik Polisiye Öyküler (Çınar Yayınları) kitabı bu işin babalarından beş efsanenin öyküsüne yer veriyor. Her biri polisiyenin tohumlarını atmış, ünlü dedektif Sherlock Holmes'un yaratıcısı Arthur Conan Doyle'un, Agatha Christie'nin bile esinlendiği öyküler yazmış. Dil, tasvirler, olayların aktarılışı, suç ve suçlular, güvenlik güçleri ya da dedektiflerin tarzları, mizahı, entelektüel halleri öne çıkar.
1824 doğumlu, Wilkie Collins, ilk modern İngiliz polisiye romanı The Moonnstone'un yazarı olarak tarihe geçti. Onun Polis Memuru ve Aşçı öyküsünü çok seveceksiniz. Lenton Çiftliği Soyguncuları öyküsüyle Arthur Morrison... İngiliz yazar ve gazeteci 1863 doğumlu. Özel dedektif olmaya karar veren Londralı avukat Martin Hewitt karakterinin yazarı... Morrison, o dönem Arthur Conan Doyle'un en güçlü edebi rakibi olarak ilgi görüyor. Anna Katharine Green, polisiyenin anası olarak kabul edilen ABD'li yazar 1846 doğumlu... Agatha Christie'nin de ilham aldığı, daha Sherlock ortada yokken polisiye türüne geniş bir okur kitlesi kazandıran bir isim Green, Yakut ve Kazan öyküsüyle kitapta yer alıyor.
1877 doğumlu William Hope Hodgson, bir hayalet avcısı olan dedektifi Thomas Carnacki'ye hayat verdi. Canavarın Geçidi öyküsünde onu tanımanın tam zamanı... 40 yaşında 1. Dünya Savaşı cephesinde hayatını kaybetti.
1868 doğumlu İngiliz yazar Ernest Bramah, mizah, polisiye, bilimkurgu ve doğaüstü eserler verdi. Diyonisos Sikkesi öyküsündeki kör dedektifi Max Carrados, ilk kez okurla buluştuğu metin olarak tarihe geçti... Emsallerinden Oluşan Bir Jüri öyküsünün yazarı 1876 doğumlu Susan Glaspell, Amerikan feminist hareketinin öncülerinden...
İki kadın kahramanın suçla, adaletle, hukukla, etikle olan ilişkisini mercek altına alıyor. Öyküdeki cinayetin gerçek hayattaki ilham kaynağı 1900 yılındaki John Hossack cinyetidir.
Polisiyenin kraliçesi olarak anılan, Agatha Christie ile aynı dönemde yaşamış Dorothy L. Sayers'in Sahi Kitap'tan yayınlanan Bu Kimin Cesedi? kitabı da klasikler arasındadır. Aristokrat dedektifi Lord Peter Wimsey'in zekası ve uçlarda gezinen mizah anlayışıyla vakayı çözmesi unutulmazdır.
Hızla günümüze doğru gelirsek, İskandinav polisiyesi öne çıkmaya başlıyor. Kuzey ülkelerindeki polisiye akımının öncüsü olan İsveçli gazeteci-yazar ve aynı zamanda karı koca olan Maj Sjöwall ve Per Wahlöö, Komiser Martin Beck'le patlama yaptı. 1960'lardaki maceralar ne yazık ki, Bay Per Wahlöö'nün ölümüyle 10 kitap sürebildi. Bu serinin tamamı geçtiğimiz günlerde Ayrıksı Yayınları tarafından eksiksiz olarak 56 yıl sonra Türkçeye çevrildi. Onun ardılı yine İsveçli Henning Mankell'in efsane dedektifi Kurt Wallander serisi de sıralı olarak sekizinci kitaba kadar geldi. Dizi ve filmi de çekilen Wallender serisi dünya çapında bir şöhret yakaladı.
35 yıl önce 1987'de İskoçya'nın Edinburgh kentinde suçlu kovalamaya başlayan Dedektif John Rebus'un maceraları da Alfa Kitap'tan sırasıyla yayımlanıyor. İngiliz yazar Ian Rankin'in dedektifi, Özel Hava Birliği'nden eğitim görmüş sıkı bir eski asker. Bir yanda katiller, bir yanda tarihi ve doğasıyla ünlü Edinburgh sokakları... Rankin, geçmişle hesaplaşmayı da ihmal etmiyor.
İskoç asıllı İngiliz Philip Kerr, Dedektif Gunther'e Naziler'in egemenliği altındaki Almanya ve Avrupa'da tarih eşliğinde inanılmaz işler yaptırdı. Ancak Kerr, 12. kitaptan sonra erken yaşta hayata veda etti. Ama bu yılın sürprizlerinden biri gerçekleşti. Son kitabı ölümünden çok sonra bulundu ve yayımlandı. Fırlama, zeki, her durumla dalga geçen Gunther, Metropolis'le son kez sahne aldı. Ah Bernie Gunther, ne güzel abimizdin sen.
Norveçli Jo Nesbo'nun filmlere dizilere konu olan karakteri Dedektif Harry Hole kitapları da birçok dile çevrildi. 90'lı yıllarda başlayan maceraları temposunu düşürmeden sürüyor.
İsveçli çift, Alexandra Coelho Ahndoril ile Alexander Ahndoril'in dedektif Joona Linna serisinde beşinci kitap yayımlandı. Lars Kepler takma adıyla yayınlanan kitaplar sağlam içerikleriyle şaşırtıyor ve ilgiyi dorukta tutuyor.
COVID-19 POLİSİYESİ
Alman Wolfgang Schorlau, günümüzün yakıcı sorunlarını dedektifi Georg Dengler'le çözüyor. Gücün, paranın, uluslararası komploların, derin yapıların içine dalıp hesaplaşıyor. Yeni çıkan beşinci kitabı Kreuzberg Blues ile günümüzün en yakıcı meselesini ele alıyor. Covid-19 salgınının etrafında, konut spekülasyonu ve barınma hakkı mücadelesinin bir tarafında hırslı yöneticiler, diğer yanda dar gelirli kiracılar var.
Uzakdoğu polisiyesi de bu yılın sürprizlerindendi. Japon polisiyesinin ünlü isimleri Şiro Hamao ve Edogawa Rampo nefes kesen hikayeleriyle baş döndürüyor. Arka arkaya yayımlanan Rus Boris Akunin'in Dedektif Erast Fandorin'leri, Suriyeli Rafik Schami'nin Kardinalin Gizli Misyonu, Finlandiyalı Max Seeck'in Cadı Avcısı, İsveçli efsane polisiye yazarı Arne Dahl'ın Özgürlük romanı da iyi kitaplardı.
Amerikalı polisiye yazarı Donna Leon'un Dedektif Brunetti serisinin ilk romanı Operada Cinayet de piyasaya çıktı. İtalyan polisiye efsanesi Andrea Camilleri'nin Komiser Montalbano serisi ise üçüncü kitaba ulaştı.
Yerlilerden Tuna Serim'in Masum Cinayetler'i, Çağatay Yaşmut'un Bir Başkomiser Galip polisiyesi serisinden Felsefe Cinayetleri sürükleyici ve farklı pencerelere açılan kitaplar...
