2002 seçimlerinde TBMM'ye giren Mevlüt Çavuşoğlu, 2003 yılından beri Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) üyesi. Ocak 2010'da yapılan seçimle de 47 ülkeden milletvekilinin bulunduğu AKPM'nin ilk Türk başkanı oldu. Çavuşoğlu'nun ilkleri bununla sınırlı değil. Aynı zamanda başkanlığı, 10 Batı Avrupa ülkesinin dışına çıkaran ilk isim. AKPM'nin açık arayla en genç başkanı. Kendisinden önce bu rekoru elinde bulunduran başkandan 20 yaş daha genç. Ayrıca, seçilmeden önce parlamenter olarak en kısa süre görev yapan başkan. Çavuşoğlu'ndan önceki İngiliz başkan 28 yıl parlamenter olarak görev yaptıktan sonra seçilmişti. Bir başka istatistiğe göre seçilmesi için en çok imza toplanan başkan da o oldu. 40 ülkeden, 160'tan fazla parlamenter tarafından aday gösterildi. Ocak ayında Çavuşoğlu'nun AKPM başkanlığının bir yılı doldu. Yapılan ara seçimde güven tazeleyerek başkanlığını devam ettirdi. Kendisiyle Avrupa'nın geleceğini, başkanlığı ve Konsey'in durumunu konuştuk.
- AKPM Başkanı olarak öncelik ve amaçlarınız neler?
- Benim önceliklerim arasında Avrupa'da artan ırkçılık, hoşgörüsüzlük, ayrımcılık, anti-semitizm, İslamafobi ile mücadele var. Gittiğim her ülkede siyasi liderlerin dışında dini liderlerle, kanaat önderleriyle ve sivil toplum kuruluşlarıyla yakın temas halinde oldum. Bunlara Papa da dahil. Başkan olarak bir diğer önceliğim ise Avrupa Birliği'nin (AB) Avrupa Konseyi'ne ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne üye olmasını sağlamak.
- Yani, AKPM Başkanlığı'na gelmiş bir Türk parlamenter olarak Avrupa kurumları arasında bir düzenlemeye mi gidiyorsunuz? Bu durum çok ironik değil mi?
- Evet! Bir tarafta AB bizi alıp almamayı tartışıyor ama şimdi Avrupa Konseyi'ndeki iki Türk, -dönem başkanlığını Sayın Ahmet Davutoğlu yürütüyor, ben de meclis başkanıyım-, AB'nin Avrupa Konseyi'ne üye olması için çaba sarf ediyoruz. İronik ama güzel bir durum, inşallah bunu da başaracağız.
- Ne olacak başarırsanız?
- Bunun sonucunda Avrupa'da insan hakları konusunda tek bir merci ve tek bir standart olacak. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tek standart ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tek merci olacak.
- Avrupa Konseyi'nin ve Parlamenter Meclisi'nin yapısı bu çalışmalar için biraz hantal kalmıyor mu?
- Çok önemli bir noktaya değindiniz. Bizim için en önemli çalışma alanlarından biri de Konsey'in ve Meclis'in reformu.
- Bir tür iç reformdan mı söz ediyorsunuz? - Evet, Konseyi ve Meclisi daha verimli, etkili ve kapsayıcı hale getirmek için yeniden yapılanmaya gidiyoruz.
- Nasıl gerçekleşecek bu dönüşüm?
- Genel sekreterin inisiyatifiyle ve onunla birlikte tüm kurumun yeniden yapılanması için bir çalışma başlattık. Başkanlığını yaptığım Meclis'in de daha etkili çalışabilmesi için reforma ihtiyacı vardı. Bunun için bir geçici komisyon kurdurdum. Başkanlığına, benim de başkan yardımcılığımı yapan Fransa heyet başkanını atadım. Şu anda bir rapor ortaya çıktı. Bu raporu siyasi partilere, komisyonlara ve ülke delegelerine gönderdik. Nisan sonuna kadar görüşlerini belirtmelerini istedik. Haziran'da bu raporu kabul edeceğiz. Ondan sonra da ekim oturumunda iç tüzüğümüzü buna göre değiştirip uyarlayacağız. 2012 yılına AKPM yeni yapılanmayla, yeni iç tüzüğüyle girecek.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de yenilenecek mi?
- Mahkemeyle ilgili süreç farklı bir şekilde devam ediyor. İsviçre dönem başkanlığında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin reformu için ilk konferansı düzenlemiştik. Bunun izleme konferansını Türkiye'nin dönem başkanlığında nisan ayında Çeşme'de yapacağız. Mahkemenin verimli çalışmasını zorlaştıran, ciddi bir iş yükü var. Bunu kaldıramayacak bir duruma geldi. Çalışma sistemini, üye ülkelerden gelen dosyaları azaltmak da dâhil birçok yeniliği içeren kapsamlı bir reform süreci başlatıyoruz.
- Avrupalı Parlamenterler 'Siz yargıyı ele geçirmeye çalışıyorsunuz,' diye toplantıyı terk edip komisyonlardan istifa etmesinler sonra?
- (Gülüyor) Bizde çalışmalar ciddiyetle yapılıyor ve gayet olgun bir şekilde devam ediyor.
AKPM nedir?
Avrupa Konseyi, 1949 yılında insan haklarını, demokrasiyi ve hukukun üstünlüğü korumak üzere kurulmuş olup Avrupa Birliği'nden farklıdır. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, Avrupa Konseyi'nin en önemli organlarındandır. AKPM'yi üye ülkeden gelen parlamenterler oluşturur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi bünyesinde faaliyet gösterir.
Mevlüt Çavuşoğlu kimdir?
5 Şubat 1968 Alanya doğumlu. 1988'de Mülkiye Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu. 1991'de Long Island Üniversitesi'nden master derecesini aldı. 1993'te ATAUM Avrupa Birliği uzmanlığını tamamladı. 1995'te Avrupa Birliği bursuyla gittiği London School of Economics'te 'çevre ekonomisi ve sürdürülebilir kalkınma' konusunda doktora yaptı. İngilizce, Japonca ve Almanca bilen Çavuşoğlu, evli ve 1 çocuk babası. 2002 ve 2007 seçimlerinde AK Parti'den Antalya milletvekili seçildi.
