Türkiye'de, makat bölgesi striktür (daralma) ameliyatlarını yapan iki cerrahtan biri olan Araf Cerrahi Tıp Merkezi'nden Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Ramazan Tarık Ünsal, hemoroid ile ilgili sorularımızı yanıtladı...
Hemoroid (basur) nedir?
Hemoroid; anüs içi hemoroid damarlarının torbalaşıp paketler halinde dışarı sarkarak, pıhtı ile tıkanıp gerginleşmesi ve üzerindeki mukozal örtünün zedelenmesi, ayrıca ödem, iltihap, şişme, meme, kanama ve ağrı yapmasıdır.
Hemoroide neler neden olur?
Uzun süreli kabızlık, ishal, tuvalette uzun ıkınmak ve oturmak, koltukta uzun süre hareketsiz oturmak, tuvalet ihtiyacını sık sık ertelemek, yetersiz hijyen, hemoroidal damarların askı ve destek dokularının gevşek olması ve ailesel nedenlerle hemoroid oluşur.
DOĞUMDA IKINMA TETİKLEYEBİLİR
Kadınlarda hemoroid şikayeti neden artar?
Kadınlarda bu hastalığın sık görülmesinin sebebi, onları ayrıcalıklı yapan hamilelikleri ve doğumlarıdır. Hamilelik nedeni ile barsak alışkanlığının değişmesi, bebeğin baskısı ve doğum esnasındaki kuvvetli ıkınma sonucu anorektal bölge hastalıkları riski artar. Ancak her gebelikte bu sıkıntılara rastlamıyoruz.
Erkeklerde hemoroid şikayeti neden artar?
Şoförlerde, berberlerde, bilgisayar başında uzun süre geçiren meslek gruplarında -ki bunlar uzun süre aynı pozisyonda dururlar- bu hastalık daha sık görülür.
Uzun süre oturarak çalışmak, bilgisayar başından kalkmamak bu hastalığı tetikler mi? Gençler risk altında mı?
Tabii ki risk artıyor. Gençlerdeki bir diğer olumsuzluk ise fast-food beslenme. Bu çeşit beslenme alışkanlığı barsak alışkanlığını kabızlığa kaydırarak etken oluyor. Ayrıca okullarda hijyenik gerekçelerle tuvalete gidememe ve tuvalet ihtiyacının ertelenmesi de karşılaştığımız önemli bir etken.
Hastaların utandıkları için doktora geç başvurmaları ne gibi sorunları beraberinde getiriyor?
Bekleyince hiçbir hastalık iyileşmez. Beklemek sadece alevin üstünü küllendirmek gibidir. Alttan hastalık müzminleşir. Ameliyatsız olarak tedavi olabilecek bir hastayı ameliyata götürür. Başı ağrıdığında doktora başvuran hastamız, makatı organ gibi düşünmüyor. Hemoroid muayenesi de başın, kolun, bacağın muayenesi gibidir.
HER HASTAYA ÖZEL TEDAVİ VE BAKIM
Yanlış ameliyat teknikleri ya da ameliyat sonrası eksik bakım gibi sorunlardan dolayı dört-beş kez ameliyat olan hastalar var. Sizin kullandığınız yöntemin farkı nedir?
Hemoroid hastalarının yüzde 80'i ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebiliyor. Lazer, infrared koagulasyon dediğimiz lazer benzeri bir tedavi, skleroterapi dediğimiz iğne tedavisi ya da halk arasında boğma diye bilinen band ligasyon ile büyük bir kısmı ameliyatsız iyileşir. Bir cerrah olmama rağmen hastam için öncelikle ameliyatsız tedavi yöntemlerini düşünürüm. Çünkü her ameliyat ve özellikle anorektal bölge ameliyatları komplikasyona açık işlemlerdir. Ameliyatsız yöntemlerle çözemeyeceğimiz dördüncü derece hemoroidi olan çok az bir gruba da ameliyat uyguluyoruz. Bizim farkımız hastanın tanısının iyi konulması ve tedavinin hastaya spesifik olarak uygulanması diyebilirim. Ameliyat protokolleri standart aslında. Komplikasyon cerrahisi ile uğraşan bir cerrah olarak benim gördüğüm; her hastaya aynı protokolün uygulanması, en önemli mesleki yanlış. Ameliyatta bizi farklılaştıran bir başka uygulamayı ise makat kaslarını hastanın gaz kaçırmasına sebebiyet vermeyecek şekilde gevşetilmesi olarak görüyorum. Karşılaştığımız striktür hastalarının tamamında makat kasının gevşetilmediğini görüyoruz. Özellikle fazla hemoroid memesi çıkartıldığında mutlaka bu işlemin yapılması gerekir. Çünkü makat darlıkları en çok hemoroid ameliyatları sonrası görülüyor ve tedavisi de bu ameliyatlara göre daha meşakkatli ve pahalı oluyor.
BELİRTİLERİ NELERDİR ?
Hemoroid dört evrede değerlendirilir ve her evrede farklı şikayetlere sebep olur.
1. derece hemoroid, kendini kanama ile belli eder.
2. derece hemoroid, tuvalette ıkınınca anüs dışına çıkan, ayağa kalkınca anal kanal içine çekilen, ağrısız, 1-3 cm çapında hemoroid türü olup genellikle püskürür veya hızlı damlama tarzda kanama yapar.
3. derece hemoroid, iç (internal) hemoroid memelerin kolayca anüs dışına çıkması, kısmen pıhtı toplanması, sayıca artması, ödem yapması, üzerine erozif yaranın ve iltihaplı, kanlı akıntının ve ağrının olması, el ile itilmediği sürece anüs dışında kalması ve geç gitmesi gibi şikayetlere sebep olur.
4. derece akut hemoroid; eskiden beri mevcut, kısmen sönmüş iç veya dış hemoroid pakelerinin stres, alkol, ishal, baharat gibi bir nedenle aniden şişerek sayı ve çap olarak artması, gerginlik, pıhtı, ödem, erozyon ve akıntı ile artık dışarı taşıp geriye itilemez hale gelmesi, çepeçevre anüsü doldurup çıkışı engellemesidir. Aşırı büyük ve ağrılı hemoroid kitlesi yüzünden dışkılama ve günlük işler engellenir. İltihap yüzünden ateş, halsizlik, iştahsızlık, ağrı ve kan kaybı yüzünden halsizlik ve solukluk gelişir. 4. derece kronik hemoroid; iç ve dış hemoroidlerin mükerrer kez nüksetmesi, tuvalette çok oturma veya müzmin kabızlık sebebi ile tam iyileşmeme veya gerginliğin erozyonların, pıhtıların, ağrı, ödem ve iltihabın çekilmesi sonucu, yarı sönmüş pakeler halinde, anüs dışında çepeçevre yerleşip kalmasıdır. Ancak bu pakeler ikide bir alevlenir, içten yeni pakeler gelir, yeni trombozlara yol açar. Kronikleşmiş grade IV hemoroidli hastaların, müzmin kabızlıkları, eski pakeler yüzünden iyi temizlenememe ve sürekli mukuslu akıntı ve ikide bir nüks sorunları vardır. Zamanla tecrübe ile öğrendikleri ampirik yöntemlerle hastalıkları geçiştirirler.
Bu şikayetleri yapan anal fissür (çatlak); perianal fistül, rektal prolapsus (makat sarkması), iltihabi barsak hastalıkları, rektum kanseri vb. gibi hastalıklarla karıştırılabilir. Zeminde bu hastalık varken şikayetleri hemoroide yormak bizim insanımızın genel davranışıdır. O bölgede sadece hemoroid hastalığı varmış gibi bir anlayış var maalesef.
