Kolesterol özellikle 40 yaşın üstündeki kişilerde oldukça sık rastlanan sağlık problemi haline gelmiştir. İyi ve kötü olmak üzere iki çeşidi olan kolesterolün eksikliği fonksiyon bozukluğuna, fazlalığı ise damar tıkanıklığına yol açmaktadır. Tanımlamak gerekirse vücudumuzun tüm hücrelerinde bulunan bir kan yağıdır. Peki, kolesterol neden yükselir? Nasıl tedavi edilebilir?
Yüksek kolesterolü, sağlık açısından bu kadar tehlikeli yapan şey genellikle kötü kolesterolü yüksek olan kişilerde herhangi bir belirti görülmemesidir. Yani, uzun yıllar yüksek kolesterol seviyeleriyle yaşasanız dahi damar veya kalple ilgili bir sorun yaşanmadıkça kolesterol seviyenizin normalden yüksek olduğunu fark etmeyebilirsiniz. Eğer bu dönemde kolesterol ölçümü yaptırmadıysanız kolesterol damarlarda birikmeye başlamış olabilir. Bu durumda kalp krizi riskini ortaya çıkarır..
KOLESTEROL NEDİR?
Kolesterol, dolaşım sisteminde bulunan yağlı bir maddedir ve ortaya çıkmasının iki temel nedeni vardır. Bunlardan ilki, kişinin beslenme tarzıdır. Et ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdaların ağırlıkta olduğu bir beslenme şekli yüksek kolesterole yol açabilir. İkinci nedense, karaciğer tarafından üretilen kolesteroldür. Kandaki kolesterolü ortadan kaldırma görevini üstlenmiş olsa da; karaciğerin bir diğer görevi de öğün aralarında kolesterolü kan dolaşımı içine salgılamaktır. Çünkü hormonlar, D vitamini ve sindirim için gerekli olan salgılar bu düşük orandaki kolesterol sayesinde üretilebilir. Ne olursa olsun, vücuttaki yüksek kolesterol ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır.
LDL (KÖTÜ) KOLESTEROL NEDİR?
LDL, karaciğerde üretilen ve kolesterolü kan yoluyla taşıyan moleküler proteinlerdir. LDL'yi kötü kolesterol olarak bilmemize rağmen, bazı yararlı fonksiyonları da mevcuttur. Amino asitleri ve anti oksidanları diğer hücrelere ulaştıran LDL, vücutta fazla miktarda bulunduğunda önemli sağlık sorunlarını da beraberinde getirmekte ve negatif etkileri pozitif yönlerinden ağır basmaktadır.
HDL (İYİ) KOLESTEROL NEDİR?
Düşük değerlerde olması gereken LDLnin aksine, vücuttaki HDL değerlerinin yüksek olması sağlığımız için oldukça iyidir. HDL, fazla kolesterolün sindirim sistemi ile vücuttan atılması için karaciğere ulaşmasını sağlar.
Bir insanın vücudundaki kolesterolün yüzde 75'i vücut tarafından üretilirken, yüzde 25'i besinlerle alınır. Yaklaşık 70 kg ağırlığındaki bir kişinin vücudunda normal şartlarda 35 gram kolesterol bulunması gerekir. Ancak hayata sağlıklı kolesterol değeri ile başlayanlar ilerleyen yıllarda yanlış beslenme alışkanlıklarından ilaç kullanımına kadar pek çok dış etken nedeniyle yüksek kolesterol değerleriyle tanışır.
* Beslenme alışkanlıkları;
Beslenme şekli kolesterol yüksekliğine neden olan en önemli faktörlerden biridir. Özellikle doymuş yağlardan zengin; tereyağı, margarin, krema, kaymak, süt, peynir ve etlerin bileşiminde bulunan yağlar, hayvansal kaynaklı ya da yüksek kalorili gıdalar kolesterolü yükseltir.
* İlerleyen yaş;
Kolesterol düzeyi yaşla birlikte artış gösterir. Ayrıca kadınlarda menopoz kolesterolün yükselmesine neden olan etkenlerin başında yer alır.
* Aşırı kilo;
Kötü ve dengesiz beslenme şişmanlığa neden olur ve bununla birlikte yüksek kolesterol sonucu ortaya çıkar. Vücut yağ oranının fazla olması, özellikle iyi kolesterol olarak tabir edilen HDL'nin düşmesine neden olur. Ancak özellikle genetik yatkınlığı veya kolesterol yüksekliği nedeni olan hastalığı olanlarda zayıf da olsalar kolesterol yükselebilir.
* Sigara kullanımı;
Sigara, iyi kolesterol olarak bilinen HDL miktarını yaklaşık %15 oranında azaltır. HDL'nin düşük olması tütünün toksik etkileri ile birleştiğinde de kalp krizi geçirme riski büyük oranda artır.
* Genetik yatkınlık;
Kolesterol hastalığı genetiktir. Kolesterol yüksekliğinin en sık görülen genetik nedenlerinden biri ailesel yüksek tansiyondur. Vücutta LDL reseptörlerini tek bir gen kontrol eder. Bu genin bir kopyasını anneden, bir kopyası ise babadan gelir. Bu genlerden birinin arızalı olması dahi yüksek kolesterole zemin hazırlar.
* Kullanılan ilaçlar;
Ağır akne, yüksek kan basıncı ve kalp tedavisinde kullanılan ilaçlar ve bazı beta blokerler kolesterolü artırabilir.
* Geçirilmiş hastalıklar;
Diyabet, hipotiroit, karaciğer ve böbrek hastalıkları kolesterolün yükselmesine sebep olan etkenlerin başında gelir.
