Amonyak, formülü NH3 olan; azot atomu ve hidrojen atomundan oluşan renksiz , keskin ve hoş olmayan kokuya sahip bir gaz bileşiğidir. OH- iyonu içermediği halde suda zayıf baz özelliği gösterir. Bir amonyak molekülü, bir azot ve üç hidrojen atomundan oluşur.
Yapısı
Amonyak, kovalent bağlı (ametal + ametal) bir bileşiktir. Molekülleri polar olduğundan su içinde yüksek oranda çözünür. Amonyak molekülleri kendi aralarında olduğu gibi su molekülleri ile de zayıf hidrojen bağı oluşturur. Bu nedenle suda çözünür.
Yaptığı bileşikte, sp3 hibritleşmesi yapmıştır.
Bağ yapmamış bir çift elektronu olduğundan molekül şekli üçgen piramittir, bu yüzden polar bir moleküldür.
Gazlaşma gizli ısısı çok yüksektir, bu nedenle sanayi tesislerinde soğutucu madde olarak da kullanılır.
Çözünürlüğü
Oda koşullarında doymuş amonyak çözeltisi %34'lük olup, yoğunluğu 0,88 g/ml'dir.
1 atm basınç ve 0 °C de 1300 litre, 1 atm basınç ve 20 °C de 700 litre amonyak çözünür.
1 atm basınçta kaynama noktası -33,33 °C (239,82 K) dir. -77,73 °C (195,42 K) donduğundan, oda koşullarında gaz halinde bulunur.
Geçmişi
İsmin kökeni Eski Mısır'a dayanır. Amonyak, adını eski bir Mısır tapınağının çevresinde bolca bulunduğu için bu tapınağın tanrısının adından alır. Amon tapınağını ısıtmada kullanılan deve tezeklerinden çıkan gazlardan, tapınağın duvarlarında, tavanında sofra tuzu gibi beyaz kristaller halindeki amonyum klorür yani nişadır birikmiştir. Buna da o dönemde "Amon'un Tuzu" denilmiş.
Günlük hayatta kullanımı
Amonyak, gübre, ilaç, boya, parfüm gibi maddelerin sentezlenmesinde ilk aşamada kullanılmaktadır. Amonyak canlılar için zehirli bir maddedir, kullanılırken dikkat edilmesi gerekir. Piyasada amonyak adı altında satılan maddeler amonyağın sulu çözeltisi olan Amonyum Hidroksittir.
Kullanım alanları
Kullanım alanları aşağıda belirtilmiştir:
Boyalarda
Parfümlerde
Temizlik malzemelerinde
Patlayıcılarda
Gübre yapımında
Sanayide
Nitrik asitin üretiminde
Ürede
Plastiklerde
