Gelişim, yaşam boyu sürer. İnsanoğlu da boyunca çeşitli gelişim evrelerinden geçer. Gelişim dönemi sadece eğrilerini değil, zihinsel gelişimi de kapsar. faktörler, dışarıdan alınan etki-tepki ve eğitim de gelişimin birer parçasını oluşturur. Sağlıklı gelişimin ilk temelleri 0-6 yaş döneminde atılır. El becerileri, el-göz koordinasyonu, konuşma ve dil becerileri gibi daha birçok yeti bu dönemde kazanılır. Anne-babaların, bebek ve çocuklarının sağlıklı gelişim gösterebilmesi ve bunu devam ettirebilmesi için; oyun, oyuncak gibi birçok aktivite ve materyal kullanarak onlara doğru iletişimle destek olmaları gerekir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Aşkın Güra Nemlioğlu ile Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Humen Can Elmi, 0-6 yaş dönemi gelişim basamaklarını sizler için anlattı. Dosyamızda her yaşın gelişimsel özelliklerini inceleyebileceksiniz. Ayrıca, yenidoğan ve çocukluk döneminde beyin gelişimini destekleyen aktiviteler de size yol gösterecek.
0-3 Aylık Bebekler
Motor gelişimi
Yeni doğan bebek karnından tutularak havaya kaldırıldığında başı öne doğru düşer.
Kucağa alındığında baş bölgesi desteklenmezse geriye doğru düşer.
Yüzükoyun bırakıldığında başını sağa ya da sola çevirmeye çalışır.
Kol ve bacaklarında ani hareketler ve duruş değişiklikleri gözlenir.
Oturur konuma getirilmeye çalışıldığında başı belirgin bir biçimde geride kalır.
Avuçlarında ve elinin tamamında yakalama refleksleri görülür.
İlk ay çenesini yerden ve yataktan kaldırmaya çalışır.
2. ayında yakınındaki nesnelere uzanır.
Kollarını simetrik olarak sallayabilir.
Başı çok az geride kalır ya da hiç kalmaz.
Yüzükoyun konumdayken kollarından destek alarak başını ve üst göğsünü iyice yukarı kaldırabilir.
Algısal gelişimi
Görme alanı içindeki parlak cisimleri fark edebilir.
Anne sesini diğer seslerden ayırt edebilir.
Sese tepki verir ve başını sesin geldiği yöne çevirebilir.
Dört basit tadı (tatlı, ekşi, acı, tuzlu) algılayabilir.
1-2 haftalık bebekler annesinin ten kokusunu diğer kokulardan ayırabilir.
3. haftadan itibaren, meme emerken annesinin yüzünü incelemeye başlar.
2. ayında annesinin yüzünü diğer yüzlerden ayırabilir.
Yavaş hareket eden bir nesneyi takip eder.
2. ayın sonunda sadece annesinin memesini emer.
3. ayında objenin nerede olduğu ile değil ne olduğu ile ilgilenir.
Çevresine bakabilmek için başını amaçlı olarak çevirir.
Yüzü önünde kendi elleri ve parmaklarıyla oynar.
Kendisiyle konuşulduğunda bazen de yalnızken zevkle kendi kendine sesler çıkarır.
Sesin kaynağını aramak için başını sağa sola hareket ettirebilir.
Dil gelişimi
Yeni doğan bebek ağlarken, kısa ve derin soluklar alırken konuşmanın temelini oluşturur.
Ağlama sırasında seslerin çıkarılması için gerekli çene ve dil hareketlerini tekrarlayarak, ses ve solunum düzenleme becerisi kazanır.
2. ayın sonundan itibaren daha az ağlamaya başlar.
Rahat ve hoşnut durumlarda kumru gibi sesler çıkarır.
Sosyal gelişimi
Yeni doğan bebeğin yüz ifadesi belirsiz ve anlamsızdır.
5-6 haftalıkken sosyal gülümseme ve tepki biçimindeki sesli ifadeleri gelişir.
3. aya doğru tanıdık durumlara tepki vermeye başlar.
Yemek, banyo, vb. gibi faaliyetlere ilişkin hazırlıkları fark eder ve tepki verir.
3-6 AY
Motor gelişim
Sırt üstü konumdayken ayaklarına bakmak için başını kaldırabilir.
Destekle oturur ve çevresine bakmak için başını bir yandan öbür yana çevirebilir.
Bacaklarını hareket ettirerek güçlü tekmeler atabilir.
Yüzükoyun durumda sırtüstü konuma; sırtüstü konumdan yüzükoyun duruma geçebilir.
Sert bir zeminde ayaklarının üzerinde tutulduğunda ağırlığını ayaklarına verip etkin bir biçimde aşağı-yukarı zıplar.
Algısal gelişim
Göz bebekleri birlikte hareket eder.
15-30 santim yakınlığındaki nesnelere dikkatle bakar ve aynı anda onları tutabilmek için ellerini uzatır.
3 metre uzaklıktaki topların yuvarlanışını izler.
Oyuncağını bir elinden diğerine geçirebilir.
Avuçlarıyla kavrarken bütün elini kullanır.
Anlamlı bir ilgi ve dikkatle, yetişkinin odada yaptıklarını izler.
Hangi sesin kime ait olduğunu bulabilir.
Dil gelişimi
Şarkımsı ya da tek ve iki heceli ifadelerle hoş ve uyumlu sesler çıkarır.
Kendi kendine neşe çığlıkları atar.
"Ba-da", "ba-ga" gibi iki sesli sözcükleri ayırt eder.
Sosyal gelişim
Bu dönemde eline aldığı her şeyi ağzına götürür.
Kendisine çıngırak verildiğinde elini uzatır ve ses çıkarması için sallamaya başlar.
Yabancılara yakın davranır, ama zaman zaman özellikle annesi yanında olmadığında hafif bir utangaçlık ve endişe davranışları gösterebilir.
6-9 AY
Motor gelişimi
Desteksiz olarak 10-15 dakika oturabilir.
Dengesini yitirmeden yerde duran oyun cağını almak için öne doğru eğilebilir.
Yerde yuvarlanarak bedenini bir yandan diğer yana döndürerek ya da kıvrıla kıvrıla ilerler.
Emeklemeye çalışır
Desteği tutarak ayağa kalkabilir ancak tekrar yere oturamaz, geriye doğru düşüp yere çarpar.
Algısal gelişim
İnsanlara, nesnelere ve çevresinde olup bitenlere görsel açıdan büyük ilgi duyar.
İşaret parmağını kullanarak daha uzaktaki nesneleri gösterebilir.
Oyuncağını durduğu yerden alır ama kendi isteğiyle yere koyamaz.
Bir bölümü gizlenmiş oyuncağını bulabilir.
Dil gelişimi
İlgi çekmek için bağırır.
"Hayır" ve "güle güle" sözlerini anlar.
Oyunumsu sesler çıkararak yetişkinleri taklit edebilir.
Tek heceli sözcükleri sıkça kullanır.
Müzik oyunları oynayabilir; basit hayvan seslerini taklit eder. Örneğin; "möö", "miyav", "havv" gibi...
"Baba", "dede" gibi kelimeleri söyleyebilir.
Sosyal gelişimi
Yabancılarla tanıdık kişiler arasında belirgin bir biçimde ayrım yapar.
Kızdığında ya da herhangi bir şeye karşı koyduğunda bu durumdan hoşnutsuzluğunu belirten sesler çıkarır.
Çıngırağını sallayarak veya masaya vurarak zil çalma eylemini taklit eder.
Bilişsel gelişimi
Nesnenin sürekliliğini anlar.
Saklanmış olan nesneleri aramaya başlar.
İlk kez tümüyle zeka davranışları gösterir.
Amaçlı eyleme geçer. Engeli kaldırmak ya da yolunu değiştirmek gibi…
9-12 Ay
Motor Gelişimi
Yerde uzun süreli oturabilir.
Yatar konumdan oturur pozisyona geçebilir.
Emekler ya da kalçası üzerinde kendini sürükleyerek ilerler.
Koltuk gibi bir desteğe tutunarak ayağa kalkıp tekrar oturabilir.
Emekleyerek merdivenlerden yukarı çıkabilir.
Basit zamirleri kullanmaya başlar.
Konuşurken sırasını beklemeyi öğrenmiştir.
Sözcüklerin tam söylenişinde bazı hatalar yapar, "tren" yerine "tyen" gibi…
Anladığı sözcük sayısı, kullandığı sözcük sayısından daha fazladır
Yaklaşık 30 sözcüğü düzenli olarak kullanabilir.
Sosyal gelişimi
Kaşığını tutar ve yemeğini dökmeden ağzına götürür.
Bardağı iki eliyle kavrar, üstüne veya çevresine dökmeden içebilir.
Ayakkabılarını, çoraplarını ve şapkasını çıkarabilir, ancak giyemez.
Tuvalet ihtiyacını huzursuzluğuyla ya da sesli anlatımlarla önceden haber vermeye başlar.
Oyuncaklarını artık ağzına götürmez.
Oyun sırasında veya kızdığında oyuncaklarını yere atar.
Basit günlük etkinlikleri taklit eder. Örneğin; bebeğine yemek yedirmek gibi…
Küçük nesneleri kutuya koyup çıkarabilir.
Başta annesi olmak üzere tanıdık kişilere duygusal olarak bağlanmıştır.
Grafik gelişimi
18 aylık bebek tek eliyle ya da iki eliyle karalamalar yapmaya başlar.
Kağıda büyük ve küçük noktalar koyabilir.
Bilişsel gelişimi
İlk düşünme belirtileri görülmeye başlar.
Kendisini kontrol ederek hareket eder.
Nesne devamlılığını tamamen kazanmıştır.
Nesnenin sembolünü zihninde saklayabilir.
2 YAŞ
Motor gelişimi
Ayağının tümünü kullanarak sağlam adımlarla güven içinde koşar. Kolaylıkla durup yeniden koşmaya başlayabilir.
Alçak bir basamaktan aşağı atlayabilir.
Dengesini yitirmeden çömelebilir ve ellerini kullanmadan yeniden ayağa kalkabilir.
Mobilyaların üzerine çıkıp yeniden aşağıya inebilir.
Parmaklığa veya duvara tutunarak merdivenlerden çıkabilir ve aşağı inebilir.
Büyük bir topa tekmeyle vurmaya çalıştığında topun üstüne yürür.
Üç tekerlekli bisiklete oturur, ama pedalları kullanamaz.
Çocuk bahçesinde bulunan bazı kolay aletlere tırmanabilir.
Büyük oyuncakları kolaylıkla itip çekebilir, ama önüne bir engel çıktığında oyuncağı yönlendirmede güçlük çeker.
Aldığı nesneleri yerine koyabilir.
Küçük şekerlerin paketlerini büyük bir beceriyle açabilir.
Tahta küplerle altılı ve sekizli kuleler yapabilir.
Kalemi başparmağı ve ilk iki parmağını kullanarak ucuna yakın bir yerden tutar.
Kendiliğinden hem dairesel hem de ileri geri karalamalar yapar.
Sayfaları tek tek çevirebilir.
Algısal gelişimi
Resimli kitaplara bakmaktan çok hoşlanır.
Fotoğraflarda tanıdığı yetişkinleri ayırt edebilir.
3 metre uzaklıktaki çok küçük oyuncakları görür ve isimlendirebilir.
İki ya da daha çok sözcüğü bir araya getirerek basit cümleler oluşturabilir.
Sürekli olarak nesnelerin ve insanların isimlerini sorar.
Oyun oynarken kendi kendine konuşur, ama konuşmalarının çoğu hala başkalarınca anlaşılmaz.
Çocuk şiirlerine ve şarkılarına eşlik eder.
İstenildiğinde saçını, elini, burnunu, gözünü, ağzını, ayaklarını doğru olarak gösterir.
Basit yönergeleri yerine getirebilir.
Her iki gözü ayrı ayrı kapatıldığında iğne, sicim gibi nesneleri eline alabilir.
Resimli kitaplardaki çok ince ayrıntılara dikkat edebilir.
Artık fotoğrafta kendini tanımaya başlamıştır.
İsmini tümüyle bilir.
Heyecanlandığında herhangi bir şeye büyük bir istek duyduğunda kekeleme görülebilir.
Basit birkaç çocuk şarkısı söyleyebilir.
Dil gelişimi
Bildiği 50 veya daha fazla sözcüğü kullanır ve pek çoğunu anlar.
İsim ve nesnelere ait hızla oluşan bir sözcük hazinesi oluşmaktadır. Düşünce süreçleri gelişir, ama hala sistematiklik kazanamamıştır.
Durmaksızın konuşur.
Kurduğu cümlelerin yapısı çocuksu özellikler taşır.
Sorduğu sorulara kısa ve basit yanıtlar bekler.
Kullandığı sözcük sayısı 200 ya da daha fazla olabilir.
Ben, beni/bana ve sen zamirlerini doğru olarak kullanabilir.
Sosyal gelişimi
Üstüne yemek dökmeden kaşıkla yemek yiyebilir.
Güçlük çekmeden bardağı eline alır, içer ve yeniden yerine koyabilir.
Şapkasını ve ayakkabısını giyebilir.
Tuvalet gereksinimini uygun zamanda dile getirip haber verebilir.
Evin içinde annesinin peşinde dolaşır ve eve ilişkin etkinlikleri oyunları aracılığıyla taklit eder.
Aşırı duygulanma, yorgunluk ya da korku durumunda anne ve babaya sıkıca sarılır.
İsteklerinin anında yerine getirilmesini ister.
Sahip olduğu şeyleri korur.
2.5 yaşına doğru çatal kullanmaya başlayabilir.
Son derece canlı ve etkindir, yerinde duramaz, sürekli olarak hareket eder, engellendiğinde karşı çıkar.
Çevredeki olası tehlikelere karşı duyarlı değildir.
Engellendiğinde öfke nöbetleri geçirebilir.
Rol ağırlıklı dramatik oyunlar oynar.
Bilişsel Gelişimi
Nesneleri tam olarak sembolize etmeye başlayabilir.
Bir sembolle bu sembolün temsil ettiği nesne arasındaki ilişkiyi anlamaya başlayabilir.
Bu yaştaki çocuğa göre hareket eden her şey canlıdır (animizim).
3 YAŞ
Motor gelişimi
Merdivenden yukarı ayak değiştirerek çıkar, aşağı inerken her basamakta iki ayağını birleştirir.
Alt basamaklara geldiğinde atlayabilir.
Koşarken ve büyük oyuncakları itip çekerken önüne çıkan engelleri aşabilir, köşeleri dönebilir.
Pedalları kullanarak üç tekerlekli bisiklete binebilir.
Parmak ucunda durabilir ve yürüyebilir.
Ayak bileklerini çapraz koyarak oturabilir.
Her iki elini işbirliği içinde ustaca kullanabilir.
9 ve daha fazla küple kule yapabilir.
İpliğe büyük tahta boncuklar dizebilir.
Makas kullanabilir.
Kalemi sık kullandığı eliyle başparmağı arasında ucuna yakın tutar ve el hareketlerine egemen bir biçimde ustaca kullanabilir.
Algısal gelişimi
Konuşurken ses tonunu duruma göre değiştirebilir.
Adını, soyadını, cinsiyetini ve yaşını söyleyebilir.
Öyküleri büyük bir dikkatle dinler.
Bildiği birkaç çocuk şiirini ezbere okuyabilir.
10'a kadar ya da daha fazla ezbere sayabilir.
"Ne", "nerede" ve "kimle" başlayan pek çok soru sorar.
Dil gelişimi
Cümleleri daha dramatik hale gelmiştir.
300 civarında kelime bilir ve kendi kendine uzun süren konuşmalar yapar.
Yeni kelimelere karşı büyük bir istek ve ilgi duyar.
"Ve" kelimesini kullanır ve düşüncelerini ekleyebilir.
Zamir ve bazı basit edatları uygun biçimde kullanabilir
Sosyal gelişimi
Yemek yerken kaşık ve çatalı rahatça kullanabilir.
Ellerini yıkayabilir, ancak tam olarak kurutamaz.
Pantolonunu ve şortunu indirebilir ve yeniden çekebilir, ancak düğme ilikleme ve fermuar çekmede yardıma ihtiyaç duyar.
Geceleri altını ıslatmaz.
Çevresindekilere sevgi ve güvenle yaklaşır.
Ev işleri, bahçe işleri, alış-veriş gibi etkinliklerde yetişkine yardımcı olmaktan çok hoşlanır.
Çevreyi derli toplu tutmaya özen gösterir.
Oyun sırasında kendi kendine konuşma giderek azalır ve yerini başkalarıyla konuşma alır.
Başka çocuklarla uyum içinde oynayabilir.
4 YAŞ
Motor gelişimi
Ayak değiştirerek büyük bir rahatlıkla merdivenlerden inip çıkabilir.
Beden hareketlerini istediği gibi ustalıkla yönlendirebilir.
Merdivenlere ve ağaçlara tırmanabilir.
Parmak ucunda durabilir, yürüyebilir ve koşabilir.
Üç tekerlekli bisiklete binmede ustalaşmıştır.
Dizlerini kırmadan yerdeki nesneleri alabilir.
Topu atma, yakalama, zıplatma, tekmeyle vurma gibi becerileri içeren top oyunlarında ustalaşmıştır.
Küçük tahta boncukları ipe dizebilir.
Kalemi yetişkin gibi tutar ve başarıyla kullanır.
Algısal gelişimi
Yakın geçmişteki olayları, olup bitenler arasında ilişki kurarak anlatabilir.
Ev adresini söyleyebilir.
İsmini söylediği nesneye dokunup nesne sözcük arasında birebir eşleme yapabilir.
Şakalardan, fıkralardan zevk alır, uygunsuz sözlerden, ifadelerden ve argodan hoşlanır.
Dil gelişimi
Konuşması dilbilgisi kurallarına uyar ve tümüyle anlaşılabilir bir hale gelmiştir.
"Neden?", "Ne zaman?", "Nasıl?", "Niçin?", sorularıyla sözcüklerin anlamlarını ısrarla sorar.
Uzun öyküleri dinler ve gerçekte var olanla düş ürününü zaman zaman karıştırarak anlatır.
Sosyal gelişimi
Ellerini yıkar, kurular ve dişlerini fırçalayabilir.
Genelde çok daha bağımsız ve oldukça inatçıdır; kendi isteğiyle hareket eder.
İsteklerine karşı gelindiğinde, yetişkinlere uygunsuzca, kaba bir üslupla konuşabilir ve oyun arkadaşlarıyla kavga edebilir.
Evin dışında işe yarar her türlü malzemeyle bir şeyler üretmeye, oluşturmaya çalışarak yaratıcılığını sergiler.
Dramatik oyunu ve çeşitli giysiler giyip kılıktan kılığa girmeyi çok sever; sıklıkla bu oyunları oynamayı tercih eder.
Paylaşma ve oyun sırasında sıra bekleme anlayışı gelişmiştir
Küçük kardeşlerine ilgi gösterir sevgiyle yaklaşır.
5-6 YAŞ
Motor gelişimi
İnce bir çizgi üstünde kolaylıkla yürüyebilir.
Çevik bir biçimde parmak uçlarında koşabilir.
Ayak değiştirerek sıçrayabilir.
Hareketleri müziğin ritmine uygundur.
Tek ayağı ile 2-3 metre öteye sıçrayabilir.
Dizlerini bükmeden öne eğilip parmak uçlarına dokunabilir.
Örneğe bakarak 6 küple 3 basamaklı merdiven yapabilir.
Büyük gözlü iğnelere ipliği kendi başına geçirir ve gerçek anlamda (birkaç ilmik) dikiş dikebilir.
Yazıp çizerken, resim yaparken, kalemleri ve boya fırçalarını ustaca kullanabilir.
Algısal gelişimi
Konuşması oldukça akıcıdır, dil bilgisi kurallarına uyan ifadeler içerir.
Ezbere şiir okumaktan ya da çocuk şarkıları, çeşit çeşit tekerlemeler söylemekten hoşlanır.
Kendine öykü okunması veya anlatılması çok hoşuna gider, sonradan kendi başına öyküyü tam ayrıntılarıyla oyununda canlandırır.
Somut isimleri nesneyi kullanarak tanımlar.
Şaka, fıkra, bilmece ve tekerleme gibi söz oyunlarından zevk alır.
Dil gelişimi
5 yaşındaki çocuk hep konuşmak ister.
Yetişkinler gibi uzun cümleler kurmaya çalışır.
Bilgisini arttırmak için sorular sorar.
Dilbilgisi kurallarına uygun konuşur.
Her şeyin "Neden?" ve "Niçin?" soruları ile ilgilenir.
Söylemek istediğini dile getirmeden önce düşünür, sonra söyler.
Sosyal gelişimi
Ellerini, yüzünü yıkayıp kurulayabilir, ama bedeninin diğer bölümlerini yıkarken yardıma ihtiyaç duyar.
Genelde daha aklı başında ve bağımsızdır; daha kontrollü ve duyarlı bir yaklaşım içindedir.
Kendi başına giyinip soyunabilir.
Düzenli ve temiz olması gerektiğini kavrayabilir, ancak yine de sürekli olarak anımsatılmalıdır.
Grup oyunlarını tercih eder.
Ev dışında daha mutlu olur.
Arkadaşlarını kendi seçer.
Yetişkinler ve kendinden büyükler yerine yaşıtlarıyla birlikte olmaktan hoşlanır.
Saati ve saatin günlük programla ilişkisini anlayabilir.
Bilişsel gelişimi
2-7 yaşları arasındaki bu bilişsel gelişim evresindeki çocukların büyük bölümü ayrıntıları dikkate almadan genel olarak algılar ve ilişkisiz obje ve kavramları bütünleştirebilir.
5 yaş çocuğu her şey arasında her türlü ilişkiyi kurabilir.
Parçayla bütünü aynı zamanda düşünemez. Zihinsel kıyaslama yapamaz.
Eylemlerinde, düşüncelerinde, bakış açılarında benmerkezlidir. Toplumsal yönelim tam biçimini ancak 7-8 yaşlarında alır.
İşlem öncesi çocuk, başkalarının görüşüyle; dünyanın ne olduğunu düşünmez.
Mantık henüz gelişmemiştir.
Her şeyi kendine göre değerlendirdiği bu düşünce çağında çocuk "bazı" ve "hepsi" ayrımını yapamaz.
ZEKA GELİŞTİREN OYUNLAR
0-3 ay
Bebeğinize hafif rahatlatıcı masajlar yapın.
Gerinme hareketleri yaptırın. Kolları ve bacakları yavaşça doğrultun. İlk başlarda tamamen esnetmeyin, bu acı verici olabilir. Yumuşak olursanız hem onun hem de sizin için eğlenceli olacaktır.
Bebeğinizi taşırken ya da altını değiştirirken onunla konuşun. Yaptığınız her şeyi ona anlatın. Konuştuğunuz dili ve nasıl konuştuğunuzu bu yolla öğrenecektir. Cümlelerin sonunda biraz duraklayarak ona konuşma ve sohbet örnekleri vermiş olursunuz.
Bazı anne-babalar heyecanlı bir şekilde yüksek perdeden konuşurlar. Bu, beyni uyarır ve dil becerilerini daha hızlı öğrenmelerini sağlar.
Bebeğinize şarkı söyleyin. Aynı şarkıların tekrar edilmesi sayesinde tahmin edebilmeyi öğrenir.
Bebeğinize basit resimli kitaplar gösterin. Parlak renkli olmalı ve bir sayfada iki veya üç objeden fazlası bulunmamalı.
Ce-e oyunları bebeğinize nesnelerin sürekliliğini öğretecektir ve sizi göremese bile orada olduğunuzu tahmin edebilir.
Yüz ifadelerini ve bebek seslerini taklit edin. Bu şekilde çevresini etkileyebileceğini öğrenir.
Uyanık olduğunda en az yarım saatte bir pozisyonunu değiştirin. Dizinize oturtun, yüzüstü yatırın ve sonra sırt üstü. Bu çevresindeki farklı alanları keşfetmesini sağlar, aynı zamanda sıkılmasını engeller.
Duyma alıştırmaları yapmak için bir çıngırak alın ve bir yanında veya arkasında sallayın. Nesnenin nerede olduğunu bulmak için odaklanmaya başlayacaktır.
Dokunması için pek çok farklı şey verin. Farklı kumaş ve dokumaları keşfetmesini sağlayın.
Sırt üstü yattığında oyuncakları yüzünden 30-45 santim yukarı asın. Böylece gözleri ile nesneye odaklanmayı öğrenecektir ve bu bir süre eğlenmesini sağlayacaktır.
Bebeğinizi dizlerinizin üzerine oturtun veya çok küçükse yüzüstü bacaklarınızın üzerine yatırın. Yavaşça aşağı yukarı hoplatın. Bu, ona hareketi öğretecektir.
Bebeğinize ağzı ile keşfedeceği birkaç güvenli oyuncak verin, bu oyuncakları gün içinde değiştirin.
Bebeğiniz büyüdükçe el çırpma oyunları ve hareketli şarkılar eğlenceli olacaktır.
Çevredeki hayvanları işaret edin ve isimlerini söyleyin. Bebekler bazen, henüz isimleri söyleyemeseler de sesleri çıkarmaya başlarlar.
Bazen bebeklere bunlar fazla gelebilir. Her gün küçük bir sessiz zaman ayırmak iyi olacaktır. Odayı biraz karartın, sallanabileceğiniz bir yere oturun, yumuşak bir şarkı mırıldanın veya sadece sessizce oturun. Bu birlikte gevşeme zamanı her ikinize de sakinleşme tekniklerini öğretecektir.
Temiz hava almak için bebeğinizi yürüyüşlere götürün ve onu yeni ortamlarla karşılaştırın.
Bebeğinize tekerlemeler ve ninniler söyleyin.
Onu sevdiğinizi söyleyin, bunun ne anlama geldiğini yakında öğrenecektir ve size karşılık vermesi çok uzun sürmeyecektir.
4-6 ay
Bebeğinizi kucaklayın ve sevgi dolu sözler söyleyin.
Onunla sık sık konuşun, konuşurken gözlerine bakın.
Bebeğinizi ismi ile çağırın.
Ona obje resimleri gösterin, bu yaşlarda bebekler dünyayı keşfederken daha çok görme duyusunu kullanır.
Bebeğinizin görüş alanı içinde ilginç obje veya oyuncakları hareket ettirin. Hareket onun ilgisini çekecektir.
El ve ayak parmakları ile oynayın, özellikle sayı sayarken.
Kendi yüzünü elleri ile keşfetmesine izin verin.
Tekerleme ve ninniler söyleyin. Bebekler tekrarlardan hoşlanırlar.
Farklı şeyler görebilmesi için bebeğinizi yürüyüşe çıkarın ve gördüğünüz şeyleri ona anlatın.
Bebeğinizi aynanın önüne götürüp yüzünde değişik bölgeleri gösterin.
Abartılı mimikler yapın, eğlenceli sesler çıkarın.
Bebeğinizin oyuncakları ve diğer objeleri eline almasına ve yere atmasına izin verin. Bu, onun farklı sesleri, düşme kavramını ve ellerini kontrol etmesini öğrenmesini sağlar.
Tahta kaşıklar veya başka basit aletlerle ritmik sesler çıkarın. Bebeğinizi de yapması için cesaretlendirin.
Bir kutunun içine sallayınca ses çıkaracak malzemeler koyun. Bunların içinde ne olduğunu sorun ve objenin adını söylerken bebeğinizin dokunmasına izin verin.
6-12 ay
Bebeğinizi sık sık kucaklayın ve ona sevgi dolu sözler söyleyin.
Evde yaptığınız işlerle ilgili onunla konuşun. Ne yaptığınızı ve neden yaptığınızı anlatın.
Ninni ve tekerlemeler söyleyin, müzik dinletin. Müzik, matematik, dil ve diğer beceriler ilgili alanlarını uyarır.
Küpleri üst üste dizip devirin. "Alt" ve "Üst" kavramlarını anlaması için ona ne yaptığınızı anlatın.
Bebeğinizi aynanın önünde tutun ve yüzünün bölümlerini ona gösterin.
Neden sonuç ilişkisini anlatın. Örneğin; elektrik düğmesine basılınca ışık açılır veya musluğu açınca su akar gibi...
9-12 aylık
olduğunda gözetim altındayken bunları denetleyin.
Bebeğinizin başka çocuklarla bir araya gelmesini sağlayın.
Bir kabın içinde top yuvarlayın.
Hışırtılı sesler çıkaran objeleri buruşturun, bu tip sesler bebeğinizin hoşuna gidecektir.
Kutu, tencere, plastik kap gibi malzemelerle oynayın. Küçük objeleri büyüklerin içine yerleştirin, kapaklarını kapatın.
Dergi ve gazetelerden insan ve obje resimleri gösterin. Böylece resimlerin gerçek objeleri temsil ettiğini ve hepsinin birer adı olduğunu öğrenir.
Beraber topu ileri geri yuvarlayın.
Bir objeyi havlu altına saklayarak bulmasını sağlayın. Böylece "altında" kavramını öğretmiş olursunuz.
Bebeğinize değişik ve yeni yerler gezdirin ve gördüklerinizi anlatın.
Adını söyleyerek bir objeyi bebeğinize verin ve geri vermesini isteyin.
En sevdiği oyuncakları saklayıp nerede olduğunu bulmasını isteyin.
Bebeğinize kağıt ve kalem verip, neler yapabileceğini gösterin.
Ellerinizi çırpın ve taklit etmesini isteyin.
12-24 ay
Çocuğunuzla konuşun. Karşılıklı diyalog, bebeğin zekasını geliştirmenin en basit ve en etkili yoludur.
Her gün mutlaka kitap okuyun.
Her şeyi sayın ve her nesnenin ismini söyleyin.
Günde 1 saatten fazla televizyon seyrettirmeyin.
Kendi kendine yemek yemeye ve bardaktan su içmeye özendirin. Böylece güven ve bağımsızlık duyguları kazanacaktır.
Beraber şarkı ve tekerlemeler söyleyin.
Dışarıdaki her türlü aktiviteyi beraber yapın. Markete gitmek gibi…
Gördüklerinizi ve yaptığınız şeyleri anlatın.
Eşyaların renklerini söyleyin.
Çocuğunuza bir kutu vererek kapağını açmasını, kapatmasını, içine objeler doldurmasını ve boşaltmasını sağlayın.
Açık, kapalı, içeride ve dışarıda kavramlarını öğretin. Bunun için basit kutulardan faydalanabilirsiniz.
Büyük motor becerilerini geliştirecek aktiviteler yapın. Örneğin, merdiven inip çıkmak üst ve alt kavramlarının gelişmesine de yardımcı olur.
Bu yaştaki çocuklar henüz beraber oynamayı ve paylaşmayı bilmeseler de etraflarında çocuk olmasından hoşlanırlar.
Ona içine bir şeyler doldurup odada gezdirebileceği, hatta içine girip oturabileceği bir kutu veya sepet verin
2 yaş
Her gün mutlaka kitap okuyun. Okuma bittiğinde hikaye ile ilgili basit sorular sorun. Bu onun dinleme ve anlama becerilerini geliştirir.
Çocuğunuzu size kitap okuması için cesaretlendirin.
Günde bir saatten az televizyon seyrettirin.
İşlerini kendi yapması için cesaretlendirin. Bu onun bağımsızlık ve kendine güven duygularını geliştirir.
Ev eşyalarının renklerini söyleyin.
Diğer çocuklarla bir arada olabileceği aktiviteler planlayın.
Beraber boya kalemleri ile resim yapın.
Tuvalet eğitimine başlayın. Öncelikle oturağı gösterin fakat acele etmeyin. Çocuğunuz bu beceriyi kendi adımları ile öğrenecektir.
Çocuğunuzu kütüphane, müze, lokanta, park, deniz kenarı ve hayvanat bahçesi gibi yerlere götürün.
