20-Varanasi,Hindistanİlk yerleşim M.Ö. 1,000Derleyen:Lale GENÇALP-SABAH Varanasi ya da diğer adıyla Benares, Hindistan'ın Uttar Pradeş eyâletinde bir şehirdir. Hindularca kutsal sayılan Ganj nehrinin yanında yer alır ve binlerce yıldır burada ibadet etmek için ülkenin her yanından gelenleri misafir eder. 19-Cadiz,İspanya İlk yerleşim M.Ö. 1,100 Cádiz İspanya'nın güneybatısında, Endülüs otonom bölgesinde yer alan, İspanya donanmasına ev sahipliği yapan bir şehirdir. Şehir, Endülüs'ün 8 eyaletinden biri olan Cádiz'a bağlı 44 belediyeden biridir. Cádiz, sahillerinin yanı sıra en eski Batı Avrupa şehirlerinden birisi olması nedeniye sahip olduğu tarihi eserleri ile turistik bir merkezdir. 18-Thebes,Yunanistan İlk yerleşim M.Ö. 1,400 Thebai olarak da bilinen Eski Yunanistan'da kurulan bir şehir devletidir. Atina'nın kuzeybatısındaki Boiotia bölgesinde bulunmaktaydı. Thebai, Doğu Yunanistanda, Boetya'nın ortasında verimli bir yerde kurulmuştur. Thebai'nin ilk zamanlarına ait bilgiler efsanelere dayanır. Şehrin kuvvetli surlarla çevrili oluşu, buranın Boetya'nın merkezi olmasını sağladı. Eski Yunan efsanelerine göre Thebai kentinin kurucusu Fenikeli Kadmos'tur. Tanrıların kralı Zeus boğa kılığına girerek Kadmos'un kız kardeşi Europa'yı kaçırır. Kız kardeşini aramak için yollara düşen Kadmos, Delfi kahinleri'ne akıl danışır. Kahinler ona yolda karşısına çıkacak olan bir ineğin peşine takılmasını, inek nereye çökerse orada bir kent kurmasını söyler. Onların sözüne uyan Kadmos sonunda Boiotia'ya varır ve orada Thebai Kalesi Kadmeia'yı kurar. 17-Larnaka,Kıbrıs İlk yerleşim M.Ö. 1,400 Larnaka, Kıbrıs'ın güneydoğusunda bulunan bir kent. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Larnaka Bölgesi'nin merkezi. Nüfusu 77.000 civarındadır. Larnaka, Kıbrıs'ın önemli bir turistik kentidir. Hala Sultan Tekkesi bu şehirde yer almaktadır. 16-Atina, Yunanistan İlk yerleşim M.Ö. 1,400 Atina,Yunanistan'ın başkenti ve yaklaşık 4 milyon kişilik nüfusuyla en büyük şehridir. Eski Yunan medeniyetinin de merkeziydi. Kozmopolit ve modern bir şehir olan Atina, antik çağlarda da önemli bir ticaret ve kültür merkeziydi. İsmi, koruyucusu olan savaş tanrıçası Athena'dan gelmektedir. Atina, eski çağlardan beri, çeşitli saldırılar karşısında birçok defa yıkılmıştır. İlkin Persler, sonra Romalılar, Haçlılar ve Osmanlılar tarafından zapt edilmiş ve kıymetli eserlerinin pek çoğu başka yerlere taşınmıştır. 1458 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından alınarak Osmanlı sınırları içine katılmış, 1829 yılında imzalanan Edirne Antlaşması ile Yunan bağımsızlığının tanınması üzerine Yunanistan'a bırakılmıştır. 1832'den beri bu devletin başkentidir. 15-Belh(Balkh), Afganistan İlk yerleşim M.Ö. 1,500 Belh, Afganistan'ın kuzeyinde yer alan bir vilâyettir. Belh, bölgenin en eski şehirlerinden birisidir ve Kuzey Amu Derya’dan yaklaşık olarak MÖ. 2000–1500 yılları arasında göç eden Hindu-Avrupa dilini konuşan Aryan kabilesinin ilk şehri olarak düşünülür. Araplar onu, eskiliği sebebiyle Ummul-Belaad veya “Şehirlerin Anası” olarak adlandırırdı. 14-Kerkük, Irak İlk yerleşim M.Ö. 2,200 Irak'ın kuzeyinde yer alan ildir. Tarihine bakıldığında Erbil Beyliği (1144 - 1209), Musul Beyliği (1127 – 1233), Kerkük Beyliği (1230), Kara Koyunlu Devleti(1411 - 1470) ve Ak Koyunlu Devleti (1470 - 1508) hakimiyeti altında bulumuştur.Tarihçi David McDowell'in A Modern History of the Kurds (Kürtlerin Çağdaş Tarihi) kitabındaki iddiasına göre, Irak Türkmenleri Kerkük nüfusunun asıl ana öğesini oluşturur, 1930 ve 1940'larda Kürtler yerleştirilmiş ve 1959'e kadar nüfusun yarısı Türkmenler ve diğer yarısı Kürtler, Araplar, Süryaniler ve Ermenilerden ibarettir. 13-Erbil, Irak İlk yerleşim M.Ö. 2,300 Irak sınırları içerisinde bulunan bir şehirdir. Asurlular zamanında Arba-ilu, Arbela; eski İran kaynaklarında Arbira olarak geçen ve gelişmiş bir kent olan Erbil, Aşağı ve Yukarı Zab suları arasında kurulmuştur. Musul, Altınköprü, Bağdad-Basra yollarının kavşak noktasında bulunan şehir, Irak Selçukluları idaresinden sonra 1144 tarihinden itibaren Beytekin hanedanından Küçük Ali'nin ve Erbil Atabeklerinin başkenti olmuştur. laşım yollarının kavşak noktasında bulunan Erbil, 12-15. yy.larda büyük bir ticaret merkezi durumundaydı. 12-Sur(Tyre),Lübnan İlk yerleşim M.Ö. 2,750 Sur , Lübnan'ın Akdeniz kıyısında yer alan tarihi bir liman kentidir. Şehir ilk kurulduğunda bir ada üzerinde yer alıyordu. Sonradan dolgu bir yol ile anakaraya bağlanmıştır. Bugün ise Sur bir yarımada üzerindedir. Sur kenti, aynı Cadiz ve Kartaca gibi çok gelişmiş bir Fenike kolonisi idi. Sur kentinin bu kadar gelişme nedeni Sur firfiri denilen bir boya maddesi idi. Erguvan renge boyayan bu madde Murex brandaris türü bir salyangozdan elde edilip, ancak kralların alabileceği kadar pahalı bir boya idi. Sur kentinde Romalılardan kalma eserlere rastlanmıştır. Sur kenti 1984 yılında UNESCO Dünya Mirasları Listesi'nde yerini almıştır. 11-Kudüs, İsrail-Filistin İlk yerleşim M.Ö. 2,800 İsrail'in fiilî başkenti ve en büyük şehridir. Filistin yönetimi Doğu Kudüs'ü başkent yapmak istemektedir. Kudüs, Akdeniz ile Ölü Deniz'in kuzey ucunun arasında kalan Judean Dağları'nda bulunmaktadır.Üç İbrahimi din için de özel ve kutsal şehir olarak sayılmıştır. Kudüs, Davut Peygamberin İsrailoğullarının 12 Kabilesini birleştirerek MÖ 996'da kurduğu eski İsrail devletinin başkentidir. MS 70 yılına kadar binyıla yakın Yahudi devletinin başkenti olmuştur. Tarih boyunca Kudüs uğruna nice savaşlar verilmiş, şehir çok defa el değiştirmiştir. Kudüs, milattan önce 10.yüzyıldan bu yana Museviliğin en kutsal şehri ve ruhanî merkezidir. Aynı zamanda şehir Hıristiyanlık'a ait çok fazla antik sit alanı barındırmaktadır. Mekke ve Medine'den sonra da İslamiyet'teki üçüncü kutsal mekânın bulunduğu şehirdir. 10-Beyrut, Lübnan İlk yerleşim M.Ö. 3,000 Lübnan'ın başkentidir. Uzun yıllar Ortadoğu'nun ekonomik, fikri ve kültürel merkezi olan Beyrut, 1970'lerden sonra başlayan toplumsal ve siyasal karışıklıklar ve bu yüzden patlayan Lübnan İç Savaşı (1975-1991) sonucu bu özelliğini kaybetmiştir. İç savaştan önce Beyrut nüfusu içinde Hıristiyan ve Müslümanların sayısı hemen hemen eşitti. Şimdi Müslümanlar çoğunlukta. Halkın büyük çoğunluğunu meydana getiren Araplar, Lübnanlıları, Filistinli mültecileri, Suriyelileri ve başka göçmen Arap cemiyetleri de içine alır. En büyük ve tek etnik azınlık Hıristiyan Ermenilerdir. Ama Hırıstiyan Araplar gibi iç savaş yüzünden ve sonrasında sayıları göçle azaldı ve azalmaya devam etmektedir. 9-Gaziantep, Türkiye İlk yerleşim M.Ö. 3,650 Gaziantep, halk arasındaki eski adıyla Antep, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Akdeniz Bölgesi arasında bulunur. Gaziantep, Şehitkamil,Şahinbey olmak üzere iki metropol ilçeye ayrılmıştır. Sanayi gelişimi ve kalkınmışlık açısından Türkiye'nin 9. büyük şehridir. Türkiye'nin hâla yaşanılan en eski kenti olup, Dünya'nın da hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir. Gaziantep'in bilinen en eski adı Romalılar tarafından verilen Antiochia ad Taurum'dur. 8-Filibe(Plovdiv), Bulgaristan İlk yerleşim M.Ö. 4,000 600.000'e yaklaşan nüfusuyla Bulgaristan'ın ikinci büyük şehridir. Ayrıca Trakya'nın en önemli uygarlık merkezidir. Roma, Atina ve İstanbul'dan önce kurulmuş olan şehrin tarihinde çok önemli ve birbirinden farklı olaylar vardır.Filibe, adını II. Filip'ten almaktadır.Filibe şehri Osmanlı Devletinin Balkanlarda önem verdiği yerleşim yerlerinden biridir. Mimari olarak Türk-Osmanlı sivil mimarisi dikkat çeker. 7-Sayda(Sidon), Lübnan İlk yerleşim M.Ö. 4,000 Lübnan’ın güneyinde Cenub vilayetinin merkezi olan şehirdir. Lübnan’ın başkenti Beyrut’un güneyinde Akdeniz sahilinde yer alan şehrin nüfusu 200.000’dir Antik Çağda önemli bir Fenike şehri olan Sayda’nın eski ismi Sidon'dur. Tarih boyunca değişik devletlerin idaresinde kalan Sayda 1517'de Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı topraklarına katıldı. 400 sene Türklerin idaresinde kalan şehir I. Dünya Savaşından sonra Fransızların idaresine girdi. Daha sonra da bağımsız olan Lübnan'ın bir şehri haline geldi. 6-Feyyum(Faiyum), Mısır İlk yerleşim M.Ö. 4,000 Orta-kuzey Mısır'da kendisiyle aynı adı taşıyan Feyyum vahasında bulunan bir kenttir. Kahire'nin 130 km güneybatısındadır.Yakınlarında eski adı Moeris Gölü olan, şimdilerde eski gölün yalnızca küçük bir bölümünü kapsayan Karun Gölü (Birket Qarun) bulunmaktadır. Eski adı Medinet El-Feyyum'dur. Antik Krokodilopolis kentinin kısmen üzerinde oturmaktadır. Roma devrinden kalan, o zamanki Mısırlı toplumun ölüleri için yaptıkları Feyyum mumya portreleri ile ünlüdür. O zamanki Mısır toplumu eski geleneklerini sürdürüyor, Romalılar'ın aksine yakılmaktansa gömülmeyi tercih ediyordu. Mumyalama işleminden sonra ölünün sağlığındaki yüzünü betimleyen yağlıboya resimleri ahşap levhalara resmediyor, daha sonra da bunları mumyanın yüz bölümüne iliştiriyorlardı. 5-Susa, İran İlk yerleşim M.Ö. 4,200 Susa İran'ın Huzistan ili sınırları içinde kalan bir şehirdir. Tahminî nüfusu 2005 yılı itibariyle 64.960'dur.Eskiçağda Şuşan adıyla, Elam Devleti'nin başkentiydi. 4-Şam (Damascus), Suriye İlk yerleşim M.Ö. 4,300 Suriye'nin en büyük şehri olup, aynı zamanda başkentidir. Dünya tarihi boyunca, hiç aralıksız en uzun süre kullanılan şehir olarak anılır. Dünya tarihindeki ilk cinayet olan Kabil ile Habil olayının Şam'ın kuzeyindeki Kasyun Dağı'nda gerçekleştiğine inanılır.En bilinen tarihi mekanlardan biri Emeviye Camiidir. Ayrıca, bazı müslümanlar arasında ahir zamanda Mehdi'nin ve İsa'nın bu camiye ineceği inancı vardır. 1516 yılında Yavuz Sultan Selim'in Suriye'yi ele geçirmesiyle oluşturulan Şam vilayetinin merkezi haline gelen Şam kenti, hac yolu üzerindeki toplanma noktası olması nedeniyle de ticari yönden önemini korumuştur.Birinci Dünya Savaşı'nın son günlerinde İngiliz işgaline giren kent Sykes-Picot Anlaşması uyarınca 1920'de Fransa'ya bırakılmış olup, Fransız sömürgesi yıllarında çok sayıda tahribata ve yağmalamaya uğramıştır.1946 yılındaki ayaklanmayla Fransız sömürgesinden kurtulmuş ve Suriyenin başkenti olmuştur. 3-Halep(Aleppo), Syria İlk yerleşim M.Ö. 4,300 Suriye'nin en büyük ikinci kentidir.Halep Arapça'da ve diğer bazı Sami dillerinde süt veren demektir.Pek çok tarihçi Halep için 'Doğunun Kraliçesi' terimini kullanmıştır. Yumuşak iklimiyle, kültür ve sanat çevresiyle, eğlence hayatıyla, zengin mutfağıyla insanları kendine çeken bir özelliği vardır. Kebabın kökeni tartışmalarında da Adana ve Urfa'ya rakiptir. Halep'te birçok etnik kökenden topluluk yaşamaktadır. Çarşıda pazarda Türkçe konuşan insanlara ve Türkçe esnaf tabela yazılarına rahatlıkla rastlanabilir. Kentte önemli sayılacak bir Türk nüfusu vardır. 2-Biblos (Byblos), Lübnan İlk yerleşim M.Ö. 5,000 Byblos Lübnan'ın Beyrut kentinin kuzeyinde yer alan antik bir Fenike liman kentidir. Şu anki Arapça adı Jbail(Cübeyl) olan kentin tarihinin kesin olarak bilinmemekle birlikte 7000 yıl öncesine kadar uzanmakta olduğu bazı bilimadamlarınca tahmin edilmektedir. Lehre Yunanca da Papirus anlamına gelen Byblos adını da yine Yunanlılar vermiştir, çünkü büyük bir ticaret limanı olan Byblos zamanında papirus ticaretine hakim bir liman kenti idi. Byblos, M.Ö. 3. ve 2. yüzyıllar arasında Mısır Firavunlarının kontrolü altında iken tüm Fenike sahilinin hem dini hem de ticari başkenti idi. Bugünkü modern latin alfebesinin temeli olan ilk lineer alfabeyi de bulanlar Bibloslular olmuştur. 1-Eriha (Jericho), Filistin İlk yerleşim M.Ö. 9,000 Filistin Ulusal Yönetimi'nin Batı Şeria bölümünde Ürdün Nehri yanında yer alan bir kasabadır. Dünyadaki ilk yerleşim yeri, ilk şehir olarak kabul edilen Eriha, İncil’deki ismiyle ‘palmiyelerin şehri’, çarpıcı zıtlıkları içinde barındıran “parfüm”anlamına gelir.