Türkiye'de yaklaşık 1.5 milyon küçük işletme, yeni yürürlüğe giren iş sağlığı ve güvenliği düzenlemesi nedeniyle büyük bir paniğe kapılmış durumda. Bakkaldan manava, kasaptan yazılım şirketine kadar en az 1 çalışanı olan her işletme, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurmak zorunda.
Henüz birçok işletme, yeni yasadan habersiz ve ne yapacağını bilmiyor. "Bakkalda da doktor bulundurma yasası" olarak bilinen uygulamanın esnafa yıllık maliyeti 15 bin liradan başlayıp 100 bin liraya kadar çıkıyor. Toplam maliyetin ise 15 milyar liranın üzerinde olacağı tahmin ediliyor.
MESAJ TEDİRGİN EDİYOR
Son günlerde mali müşavirler ve muhasebe şirketleri, işletmeleri yeni yasa hakkında uyararak acil önlem almaları konusunda uyarıyor. Bazı WhatsApp gruplarında "Eğitim almazsanız 387 bin TL ceza var" şeklinde çeşitli mesajlar dolaşmaya başladı. Yıllardır ertelenen bu zorunluluk, 1 Ocak 2025 itibarıyla yürürlüğe girdi ve ertelenmeden uygulanacağı açıklandı.
Bolu'daki yangın faciası gibi iş güvenliğiyle ilgili olayların da yasanın uygulanmasında etkili olduğu belirtiliyor. Ancak bu durum işletmelerde büyük bir karmaşaya neden oldu.
11 YILDIR ERTELENİYORDU
2014 yılında iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu uygulamasına geçecekti. Ancak o tarihten bu yana her yıl çıkarılan kanunla ertelendi. En son 2023 sonunda yapılan düzenleme ile 50'den az çalışanı olan az tehlikeli işyerlerinde ve kamuya ait işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu 31 Aralık 2024'e ertelendi. Ertelemenin gerekçesi yasanın reel gerçeklikle tam örtüşmemesi olarak açıklanıyordu. Ayrıca esnaf statüsünde sayılan bu işyerlerinin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurması ek bir maliyet anlamına geliyordu. Öte yandan bu büyük talebi karşılayacak işyeri hekimi de bulunmuyor.
KİMLER BU KAPSAMA GİRİYOR?
Yeni düzenleme, az tehlikeli sınıfta yer alan ve 50'den az çalışanı bulunan işyerlerini kapsıyor. Söz konusu düzenlemeden eczane, restoran, market, terzi ve nalbur gibi birçok meslek grubu etkileniyor. Bu şartı yerine getirmeyen işletmeler, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurmamaktan dolayı her biri için 88 bin olmak üzere, toplamda 176 bin TL ceza ile karşı karşıya kalacak.
40 SAATLİK EĞİTİMLE SERTİFİKA ALINACAK
Esnaflar için getirilen bu yeni yasal zorunluluk, işletmelerin maliyetlerini artırıyor. Ancak Anadolu Üniversitesi'nin 40 saatlik İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Programı'na katılıp sertifika alan işleri sahipleri iş güvenliği hizmetlerini kendileri üstlenebilecek. Fakat söz konusu sertifika işyeri hekimi hizmetinin dışarıdan satın alınması zorunluluğunu ortadan kaldırmıyor.
BAKKALDA DOKTOR MU ÇALIŞTIRACAĞIZ?
Birçok küçük işletme sahibi, yeni düzenlemenin getirdiği mali yük nedeniyle ciddi sıkıntılar yaşayacağını belirtiyor. İstanbul'da bir küçük bakkal işleten Ahmet K., "Zaten zor geçiniyoruz, şimdi de iş güvenliği uzmanı ve hekim zorunluluğu geldi. Küçük bir bakkalda doktor mu çalıştıracağız? Bu işin maliyeti nasıl karşılanacak?" diyerek tepkisini dile getirdi. Bir terzi atölyesi sahibi olan Mehmet B. ise "Benim yanımda iki kişi çalışıyor. İş güvenliği uzmanı ve doktor bulundurma zorunluluğu nasıl bir mantık? Bu hizmetleri dışarıdan almak bile ciddi maliyet. Bu yük altında nasıl ayakta kalacağız?" diyerek endişelerini paylaştı.
ESNAF REHBERLİK İSTİYOR
Yeni düzenlemenin ortaya çıkardığı en büyük sorunlardan biri de eğitimlerin nereden alınacağı. İşverenlerin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile protokol yapan kurumlara başvurarak eğitim alması mümkün. Ancak birçok işletme bu konuda net bir bilgiye sahip değil. 1 Ocak itibarıyla yürürlüğe giren yasada, uyum sürecinin karmaşık olması da büyük bir kafa karışıklığı yaratıyor. Esnaf kesimi bu konuda ilgili bakanlıktan destek ve rehberlik bekliyor. Önümüzdeki günlerde bu konuyla ilgili yeni esneklikler ya da teşvik gelip gelmeyeceği ise merak konusu.
ÇALIŞANA 1 DOKTOR
SGK'nın son açıkladığı verilere göre, 50'den az çalışanı olan işletme sayısı 2.5 milyona yakın. Bunların yarısının az tehlikeli sınıfta yer aldığını düşünürsek, 1.2 milyona yakın az tehlikeli meslek sınıfında olan bu işletmeler en az 1 çalışan bile olsa iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmek zorunda.
