1 Mart 2024'te Sarıyer'de yaşayan bir grup arkadaş, kendilerine ait ATV araçlarla ormanlık bölgede gezinti yaptıktan sonra gece dönüşe geçti. 3 ATV aracından biri arızalandı. Saat 23.50 sıralarında, Eyüpsultan, Mithatpaşa Mahallesi, Davutpaşa Caddesi'nde yol kenarına çekilen arızalı araç tamir edilmeye çalışılırken aynı yönde ilerleyen iki araçtan biri buradaki 3 ATV'ye çarptı. Sarıyer-Göktürk yolunda yarış yapan otomobilin çarptığı yaralı 5 kişiden biri olan, bir çocuk babası Oğuz Murat Aci hayatını kaybetti. Kazaya neden olan 17 yaşındaki sürücü Timur Cihantimur'un olay yerine gelen annesi Eylem Tok'un aracıyla buradan uzaklaşıp annesiyle önce Mısır'a, ardından da ABD'ye kaçtı. ABD'de bir süre sonra yakalanan anne ile oğlu yakalandı ve sonraki süreçte Türkiye'ye iadelerine karar verildi.
KUZENİYLE ÇEKİCİ BEKLİYORDU
Eyüpsultan'da bu kez Muhammed Gürcan Koçak(25) geçen hafta 22 Şubat akşamı kuzeni Sultan Ömer Aksu'ya UTV aracıyla İstanbul Havalimanı yolu Göktürk istikametinde seyrettiği sırada, aracının arızalanması nedeniyle emniyet şeridinde durdu. Bir yandan aracı tamir etmeye çalışan bir yandan da çekici bekleyen kuzeniyle orada duran Koçak, bir minübüs çarpıp kaçtı. Koçak hayatını kaybetti. Sürücü hala teslim olmazken, 4 ay sonrası için düğün hazırlığı yaparken yaşamını yitiren Muhammed'in ailesi ise büyük yıkımla baş başa kaldı.
İki gencin iki ayrı kazada hayatını kaybetmesinin ardından, genelde günübirlik veya saatlik gezi kullanımlarında kullanılan ancak son yıllarda bireysel kullanımları da artan ATV (All-Terrain Vehicle) ve UTV (Utility Task Vehicle) arazi araçlarının kullanım alanları ve güvenliği gündem oldu. SABAH bu kapsamda sektör temsilcileriyle görüştü ve bu araçların kullanımına mercek tuttu.
ATV VE UTV ARASINDAKİ FARKLAR
ATV'lere göre çok daha güçlü ve hızlı modelleri bulunan ve 135 km hıza kadar çıkabilen UTV araçları genelde hobi amaçlı olarak kullanılıyor. Fiyatları, motor hacmi ve beygir gücüne göre değişiyor. ATV'ler, zorlu arazi koşullarında kullanılmak üzere tasarlandı. Genellikle 4 tekerlekli olarak kullanılıyor. Motosiklet direksiyonu ile kullanılan ATV'ler aslında zorlu arazilerde ilerleyebilmek ve iş yapabilmek için ideal araçlar. Ancak bu araçlar Türkiye'de arazilerde veya tatil bölgelerinde ağırlıklı olarak hobi için ve kiralama yöntemi ile kullanılıyor. Kimi yerlerde ATV kullanımına özel parkurlar oluşturulurken, yarışları da düzenleniyor.
PLAKA VE EHLİYETLE KARAYOLUNA ÇIKILIYOR
ATV, plakası alındığında veya sürücüsünde B sınıfı ehliyet olduğu takdirde bireysel olarak satın alınabiliyor ve trafiğe çıkılabiliyor. Ancak buradaki en büyük risk trafikte karşılaşacak tehlike. Bu yüzden, yarım saatlik veya saatlik gibi seçeneklerle kiralama yapan işletmeleri tercih etmek daha güvenli. Trafiğe çıkan ATV'leri denetleme yetkisi de, traktör gibi plaka aldıkları için Trafik Polisinde.
UTV DAHA LÜKS VE BÜYÜK
UTV'lerin ise kullanım amacı benzer olmasına karşın ATV'lerden önemli farkları var. ATV'lerin daha gelişmişleri olarak ifade edilen UTV'lerin motor hacimleri ve beygir güçleri çok daha yüksek olabiliyor. Bu araçlar aynı zamanda direksiyonlu ve tenteli karoseri sayesinde motosikletten çok arabaya benziyor. Fiyatları motor hacimleri ve beygir güçlerine göre 120 bin liraya kadar çıkabiliyor. Piyasadaki en kuvvetli araçlar saatte 140 km hızın üzerine kadar çıkabiliyor. Ortalama bir UTV aracının ağırlığı ise 500-600 kg arasında değişiyor.
İşte ATV ve UTV kullanımına ilişkin uzmanların aktardıkları:
B SINIFI EHLİYET GEREKİYOR FAHRİ TRAFİK MÜFETTİŞLERİ DERNEĞİ BAŞKAN YARDIMCISI ERAN TAPAN:
"ATV ve UTV'lerin trafiğe çıkabilmesi için T3 belgesiyle ruhsatlandırılması ve plaka alınması gerekmekte. Bu durumda, araçlar traktör statüsünde değerlendirildiğinden, B sınıfı ehliyetle kullanılabilirler. Eğer ATV veya UTV sadece arazide kullanılacaksa ve trafiğe çıkmayacaksa, plaka ve ehliyet zorunluluğu bulunmamakta. Ancak bu durumda araçların karayollarında kullanımı yasaktır."
GÜVELİK VE SİGORTA DURUMU
"Güvenlikli sürüş için eğitim ve ehliyet şart. ATV ve UTV kullanıcılarının, araçlarını kullanmadan önce uygun eğitim almaları ve gerekli ehliyete sahip olmaları önemli. Özellikle trafiğe çıkan veya arazide kullanılan ATV ve UTV'lerde, sürücü ve yolcuların kask gibi koruyucu ekipmanları kullanmaları hayati önem taşır. Trafiğe çıkan ATV ve UTV'lerin düzenli araç muayenesinden geçmesi ve zorunlu trafik sigortasının yaptırılması gerekmektedir. Sonuç olarak, Türkiye'de ATV ve UTV araçlarının kullanımıyla ilgili yasal düzenlemeler, aracın kullanım amacına ve özelliklerine göre değişiklik göstermektedir. Kullanıcıların, yasal gerekliliklere uymaları ve güvenlik önlemlerini almaları, hem kendi güvenlikleri hem de trafik güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır.
YOLDA UYARI KOYMADAN DURMAK KAZAYA DAVETİYE
TRAFİK EĞİTMENİ OSMAN DURAN:
"Bir araç arızalandığında ya da kaza anında yapılacak ilk iş, diğer araçları uyarmak için gerekli reflektör ya da aydınlatmayı koymak olmalı. Araç, emniyet şeridinde dahi olsa en az 150 metreden görülecek bir reflektör koymak gerek. Eğer emniyet şeridi olmayan bir yol ise bunu daha dikkat çekici ve uyarıcı hale getirmek zorunda. Aksi halde orada meydana gelecek kazadan kendisi de sorumlu olabilir. Yolda arkadan gelen seyreden araçlar araç arızasını bilemez ve bir kaza daha olur."
GÜVENLİ SÜRÜŞ EĞİTMENİ ERHAN ARIKAN:
"ATV ile UTV'nin farkı, ATV daha çok motosiklete benziyor. İki kişi arka arkaya oturabiliyor ve yönlendirme aracı motosikletlerde olduğu gibi. UTV ise, daha çok otomobile benziyor, otomobil altyapısına daha yakın bir yapısı var, yolcular yan yana oturuyorlar ve direksiyon ile yönlendiriliyor. Ayrıca ATV motosiklet güçlerinde olurken UTV otomobil güçlerine daha yakın."
"GÜVENLİK TEDBİRLERİ MUTLAKA ALINMALI"
"Arıza durumunda mutlaka güvenli bir alana çekilip güvenlik tedbirleri alınmalı. Arkadan gelen araçların net bir şekilde arıza yapan aracı görebilmeleri için üçgen reflektör koyulmalı. ATV'ler otobana çıkması yasak olan araçlar. Ama UTV'ler ile plaka taktığınız sürece normal bir şekilde otobanda da kullanabiliyorsunuz. ATV ve motosiklet kullanıcıları maalesef reflektör özellikli yelek kullanmadıkları için çok az görünüyorlar özellikle kış aylarında siyah renkli giysileri tercih ettikleri için yağmurlu ve puslu havalarda otomobil sürücüleri tarafından görülmeleri çok zorlaşıyor. Bu sebepten dolayı mutlaka ATV ve motosiklet sürücülerinin reflektörlü yelek giymeleri gerekiyor. Bu kendi can güvenliklerini sağlamak için çok çok önemli. Bir tavsiyem de mutlaka araçlarının görünen yerlerine reflektörlük bant yapıştırmaları. Bence bu araçlarda zorunlu olmalı. Genel kaporta aksamları plastik ve siyah renkli olduğu için diğer araçlar tarafından görülmeleri çok zor oluyor. Gece karanlığında bu sebepten dolayı mutlaka reflektörlük bant yapıştırmak gerekir diye düşünüyorum"
"YOLDA TAMİR TEHLİKELİ"
ATV TAMİRCİSİ FERDİ YILMAZ:
"Bu araçlar da her araç gibi arıza yapabilir. Sürekli arızalanacak diye bir şey yok ama en önemli olan şey arızalandığında can güvenliğimizi almaktır. Küçük problemleri kısa sürede işten anlayan biri çözebilir ancak yolda tamir tehlikeli."
"TRAFİKTE KESİNLİKLE KULLANILMAMALI"
ATV TAMİRCİSİ DURSUN SİNOĞLU: OTOBANDA TAVSİYE ETMİYORUM
"Bu tarz araçlarda fazlasıyla arıza meydana gelebiliyor. UTV, ATV'nin daha büyüğü ve aslında daha güvenli olanı ama sürücülere otobanda sürmemelerini tavsiye ediyorum. Köyde yaşadığım için kullanıyorum. Genelde arazide kullanılması gerekir. Bence trafikte ve özellikle otobanda kullanılmaması için bir düzenleme getirilmeli. Sürücüler bana en çok fren arızası sebebiyle geliyor ve bu araçların lastik basınçları düşük oluyor. Ön takımları da asfalta uygun değil. Sürücülerin fazla hızdan kaçınmalarını istiyorum. Hızlı sürüşte motorların önü yalpalıyor. Arıza durumunda da emniyetli bir yere çekilmeli ve kontrol amaçlı etrafa duba koyulmalı. Çoğunda ikaz lambası yok. Arıza durumunda dörtlüler yakılmalı ve ikaz lambası da çalışır vaziyette olmalı. Bu araçlar köy yerlerinde, arazilerde kullanılacak araçlar. Trafikte kesinlikle kullanılmamalı. Maalesef iki canımızı yitirdiğimiz kazalar da otobanda yaşanan kazalar. Bence bu araçlar otobana ve caddelere çıkmamalı. UTV ile otobana çıkınca normal olarak saatte 80 km ile hıza ulaşılmalı kurallardan dolayı, bu sefer de motor bağırıyor ve arıza meydana geliyor."
Sarıyer'de bulunan Atlıtur Sağlık, Spor ve Doğal Yaşam Derneği Başkan Yardımcısı Aydın Arslan:
Yarım saatlik ve bir saatlik turlar düzenliyoruz. 1 ATV'ye 2 kişiden fazla binemez. En önemli önceliğimiz güvenlik. B sınıf ehliyeti olan herkes kullanabilir. Ehliyeti yoksa kiralama yapmıyoruz. Kullanıcıya mutlaka kask veriyoruz. Ayrıca her turda bir rehberimiz eşlik ediyor. Bir kaza durumunda yaralı varsa ambulansa, arıza varsa bize hızlıca haber veriyor. Akşam karanlığında hizmet vermiyoruz. Kesinlikle kask olmalı. Sürücü acemiyse gaz kesilmeli. Biz araçlarımızda gazı kesiyoruz önceden. Çünkü en fazla 40 km hızla gidebilmeli. Bunlar güçlü motoru olan araçlar. Bizim araçlarımız 600 cc'lik güçlü motoru olan araçlar. UTV'nin ATV'ye göre farkı kumda da kullanılıyor olması. Bu iki araç tipi de orman/arazi aracı. Otoyolda kesinlikle kullanımımız yok. Ancak kendisine ait ATV'si bulunanlar yolda da kullanıyor.
Ümraniye'de kiralama yapan bir şirketin temsilcisi:
İstanbul'da yaklaşık 15-20 işletme var. Biz de rehber eşliğinde turlar düzenliyoruz. Kask ve dizlik, dirseklik gibi diğer koruma ekipmanlarını veriyoruz. B sınıfı olması da yetmiyor bizde. Öncelikle test sürüşü yaptırıyoruz. Aracı kullanamıyorsa sürüşe çıkarmıyoruz. Hız yapılmasına da imkan tanımıyoruz. Karanlıkta ve otomobil yolunda kullanımımız yok. Arazi dışında kullanan biri varsa kendi aracıdır. Antalya ve Muğla gibi tatil bölgelerinde var ancak İstanbul'da hiçbir safari işletmesi bireysel kiralama yapmıyor.
