'Vejetaryen beslenme hamilelikte risk yaratır mı?' sorusunun yanıtını, Beslenme ve Diyet Uzmanı Emel Unutmaz Duman anlattı:
Vejetaryen gebe için risk derecesi, besin türündeki sınırlamalara ve bu sınırlamalara göre annenin diyetini organize edip edememesine göre değişir.
VEGANLARIN İŞİ DAHA ZOR
Lakto-ovo vejetaryan ve semi vejetaryenlerde genel olarak risk yoktur. Çünkü bu gruplar sadece kırmızı et kaynaklarından uzak dururlar. Demir yetersizliği riski olan gebelik döneminde kırmızı et çok büyük önem arz eder. Lakto-ovo vejetaryen ve semi vejetaryenlerin hekimi bu duruma uygun olacak şekilde demir preperatı desteği vererek bu eksikliği gidermeye çalışır.
Veganlarda demir eksikliği ihtimali çok yüksektir. Çünkü vücudun en iyi yararlandığı demir kaynakları başta kırmızı et olmak üzere tavuk, balık eti ve yumurtadır.
Ova vejetaryenler, lakto-ova vejetaryenler ve semi vejetaryenler en azından kırmızı et dışındaki kaynaklardan yararlanabilirler. Vegan diyetinin protein kalitesi düşüktür. Böyle bir diyet normal sağlıklı bireyin protein ihtiyacını karşılayabilir ancak gebelikte artan protein ihtiyacını karşılayabilmesi için vejetaryen gebenin çok iyi hazırlanmış bir beslenme programını uygulaması gerekir.
B12 VE DEMİR DESTEĞİ ALIN
Uzun süre vegan diyeti uygulayanlarda B12 vitamin yetersizliği görülmüştür. Bu vitamin büyüme ve gelişme, kan hücresinin yapımı ve sinir sisteminin çalışması için gereklidir. Vegan annelerin bebeklerinde B12 vitamin yetersizliğine rastlanmıştır. Bu nedenle vegan anne adayları hekim kontrolünde B12 vitamin desteği kullanmalıdır.
Veganlarda kalsiyum alımı da düşüktür. Bu durum da göz önüne alınarak gebelik döneminde hekim kontrolünde kalsiyum alımı gerekli olabilir.
Vejetaryen gebelerin demir depolarında eksiklik söz konusu olabilir. Anemik gebelerde düşük doğum ağırlıklı bebek ve prematüre doğum riski mevcuttur. Bu nedenle vejetaryen annenin demirden zengin kaynaklarla beslenmesi, demirin emilimini artıran C vitaminine ağırlık vermesi gerekmektedir.
BESLENME UZMANINIZ OLSUN
Vejetaryen gebenin diyeti mutlaka bir beslenme uzmanı tarafından oluşturulmalı, ek destekler için hekime danışılmalıdır. Burada asıl mesele; yenilemeyen besin öğelerinin yenilebilen alternatiflerini yiyerek, vücut ve anne karnında gelişmekte olan bebek için gerekli besin öğelerinin sağlanmasıdır.
Beslenme uzmanı tarafından gebenin yeterli ve dengeli beslenmesini baz alan vejetaryen diyet hem anne, hem de bebeğin sağlığı için uygun olabilir.
Demir, gebelik boyunca en önemli konudur. Beyaz et ve yumurta tüketebilenler için günün bir öğününde tavuk eti veya balık eti veya kurubaklagil bulundurulmalıdır.
Demir emilimini engelleyen kepekli ekmekten uzak durulmalıdır. Tam buğday veya çavdar ekmeği tercih edilebilir.
Ana yemekte kurubaklagil olmadığı zamanlarda ekmek yerine haşlanmış kurubaklagilleri salatanıza ekleyerek de bu kaynağı alabileceğinizi unutmayın. Ayrıca bu kurubaklagillerdeki demirin emilimini artıracaktır.
GÜNEŞE ÇIKIN, BADEM YİYİN
D vitamini için mutlaka günlük güneş enerjisinden yararlanın. Gerekli hallerde hekim kontrolünde D vitamini takviyesi alın.
Çay ve kahveden uzak durun. Çok içmek isterseniz yemek ile arasından en az bir saat geçmesine özen gösterin.
Hiç hayvansal kaynak almıyorsanız süt ve yoğurt yerine soya sütü, peynir yerine tofu tercih edebileceğinizi unutmayın.
Fındık, ceviz ve bademi de günlük olarak tüketmeyi ihmal etmeyin.
VEJETARYEN TÜRLERİ
Vejetaryan diyet besin türlerindeki seçimlere göre çeşitlenir.
Vegan: Bu, en katı tip vejetaryen guruptur. Bunu uygulayanlar, hayvansal kaynaklı hiçbir besini yemez, sadece bitkisel kaynaklı besinlerden yararlanırlar. Bazıları arıdan elde edildiği için bal, kemiğin kaynatılmasından elde edilen jeletini, süt içeren besinleri, dondurmayı ve çikolatayı yemezler.
VEGANLAR 3'E AYRILIRLAR:
Zenmakrobiyotikler: Tahıllar, sebze, meyve ve baklagillerden oluşur. Sadece tahılla beslenenleri de vardır.
Früitarianlar/Früitistler: Sadece meyve ve botanik olarak meyve sayılan kabak, salatalık, biber ve domates gibi besinlerle beslenen guruptur.
Ravistler: Besinlerin çiğ yenilmesi gerektiğine inanır, o şekilde beslenirler.
Beyaz vejetaryen: Bu grup kırmızı et yemez, beyaz et (tavuk ve su ürünleri) yer. Bazıları kanatlı hayvan etlerini de yemeyebilir. Sadece deniz ürünlerini yiyenlere de 'deniz vejetaryen' denir. Bu grup katkı maddesi içeren besinler de yemez.
Lakto-vejetaryen: Bitkisel kaynaklı besinlerle birlikte süt ve süt ürünleri alabilirler. Doymuş yağdan uzak kalmak için genellikle yağsız süt ve yağsız süt ürünlerini tercih ederler.
Ova-vejetaryen: Bitkisel besinler ile birlikte yumurta yiyebilirler ancak süt ve süt ürünleri içmez ve yemezler.
Lakto-ova vejetaryen: Bitkisel kaynaklı besinler ile birlikte hem yumurta, hem de süt ve süt ürünleri tüketebilirler.
Semi-vejetaryan: Kırmızı et yemeyen, sınırlı miktarda tavuk ve balık eti yiyen gruptur. Süt ve süt ürünleri ile yumurtayı serbestçe yiyebilirler. Genelde ürünleri yağsız seçerler.
VEJETARYEN BESLENME NEDEN YAYILDI?
Son yıllarda vejetaryenliğin bu kadar yayılmasının en öne çıkan nedeni, hayvanların öldürülmesine karşı duyulan psikolojik tepki. Bununla birlikte insan sindirim sisteminin bitkisel kaynaklı besinlere daha uygun olduğu ve bitkisel beslenmenin daha sağlıklı olduğu düşüncesi de vejetaryen beslenmenin yayılmasında etkili olmuştur.
