Beşar Esad'ın Suriye'den kaçışından bu yana... Günlerdir aynı konu konuşuluyor, aynı soru soruluyor:
Şimdi ne olacak?
Siyasetçiler, analistler, uzmanlar... Emekli büyükelçiler... Emekli askerler... Konuşan konuşana.
Malatya'da... Yaygın bir söz vardır:
"Tavuğun cücüğünü (civcivini) güzün (sonbaharda) sayarlar."
Öyle ya... Civcivi kedi yiyebilir... Kuş yiyebilir... Köpek ya da hastalık öldürebilir... Komşunun çocuğu çalabilir.
Sonbahar beklenecek ki... Kimse zarar veremesin... Civciv büyüsün...
Suriye'de... Şimdi ne olacak? Bugünden görebilmek çok zor... Zaman gösterecek.

***

Tespihin taneleri

Mehmed Said Çekmegil... Malatyalılar bilirler... 1921-2004.
Şair... Yazar... Fikir adamı... Araştırmacı...
Suriye'de "şimdi ne olacak" konusunu yazarken... Onun bir şiiri aklımıza geldi:
"İpi kopan tesbihim,
Dağılmış tane tane,
Acı ama teşbihim (benzetmem),
Hani nerde imame?"
Şairin dediği gibi... Suriye'de tespihin ipi koptu... Dağıldı tane tane.
Taneler teker teker nasıl toplanacak? İmame nerede?
Tespih eski hâline nasıl ve ne zaman gelecek?
Zor konu... Zor soru.

***

Suriye yolcusu kalmasın

Cilvegözü... Yayladağı... Zeytindalı... Ve... Öncüpınar sınır kapısından... Suriye'ye dönen dönene... Günlerdir... Binlerce.
Ah keşke otobüs seferleri başlasa... Gidiş daha da hızlanır.
HAS Turizm... Hatay markası... Eskiden... Suriye huzur içindeyken her gün Arap coğrafyasına 18 otobüs kalkardı... Karşılıklı seferler.



En çok da Halep'e... Şam'a. Ve Beyrut'a... Amman'a... Suudi Arabistan'a.
Şimdi... Günde 50 otobüs, 100 otobüs gitse... Yolcu hazır.
HAS Turizm bir aile şirketi... Aileden Latif Karaali ile konuştuk... Dostumuz... Dedi ki:
- Biz hazırız... 50 otobüs... 100 otobüs... Sorun yok... Ama koşullar hazır değil... En başta da yol güvenliği.
Dileriz... Koşullar kısa zamanda düzelir... Yolcular hazır.

***

Sınırda... Son durum

Kilis... Öncüpınar sınır kapısından Suriye'ye... Memleketine giden çok.
Fakat... Gitmekte acele etmeyen... "Biraz daha bekleyeceğini" söyleyen de çok.
Çarşamba... Son durum... Gözlemimiz:
Karataş semtindeki pazar... Suriyeli pazarcı hayli fazla.



Murtaza Caddesi... Suriyeli kebapçı, telefoncu, kuru yemişçi, bakkal... Çok.
Bazıları şunu söylüyor:
"Bir yıllık ev kirasını ödedim... Kira süresi bitince gideceğim."
Bazıları ise... Dönüş hazırlığına başlamış bile.

***

Dönenler ve bekleyenler

Şevket Memiler... Kilis Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı... Sorduk:
- Pazar gününden çarşambaya... Suriye göçü ne âlemde?
Memiler... Çarşı pazar dolaşıyor... Sığınmacılarla konuşuyor... Verdiği yanıttan birkaç satırbaşı:



* Dönüşler başladı... Ne kadar çok Suriyeli giderse keyfimiz o kadar çok yerine gelecek.
* Hâli vakti yerinde olan... Suriye'de evi, tarlası, bahçesi bulunanlar... Giden gidene.
* Bir kısmı ise bekliyor... Orada evi yıkılmış... Giderse nerede kalacak?
* Şimdilik ailesini gönderen, kendisi daha sonra gitmeyi düşünen de az değil.
* Bir başka konu daha var... Çok önemli... Suriye'de işçi yevmiyesi 100 lira... Kilis'te ise işçinin yevmiyesi en az 1000 lira.
* Diyeceğim o ki... Bu iş biraz zaman alacak.

***

Kahramanmaraş

Suriyelilerin yoğun oldukları yerler:
Şazibey Mahallesi... Tekke Mahallesi... Dumlupınar Mahallesi... Nahırönü Semti... Orman Dairesi Bölgesi...
Çarşamba... Genel manzara:
* Genel af... Suriyelileri sevindirmiş... Zira içlerinde arananlar var... Asker kaçağı gibi.
* Pılını pırtısını araca yükleyip giden az değil... Ailece.
* "Biraz bekleyeyim... Ortalık sakinleşsin... Ondan sonra döneyim" diyen çok.

***

Kırıkhan

Süleyman Donat... Sözde amcaoğlu... Soyadı benzerliği.
Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde... Tarımla uğraşıyor.
10 bin dönüm arazide üretim yapıyor... 3 bin dönümü kendi tapulu arazisi.
En çok yetiştirdiği ürün... Siyah havuç... Tamamı ihracat...



Amerika'ya... Uzakdoğu'ya.
Sonra pamuk... Buğday.
Tekstil fabrikası da var.
Yanında... 250 Suriyeli çalışıyor.
- Amcaoğlu... Suriye'ye dönenler oluyor mu?
- Bizim tarlalarda ve fabrikada çalışanların çoğu Halepli... Geri dönüşler başladı... Benim gördüğüm şu... Çoğu gidecek... En az yüzde 70'i.

***

Hakan Fidan'ın sözleri... 'Sığınmacının beklentisi'

Salı gününü çarşambaya bağlayan gece... Türkiye Büyük Millet Meclisi... Dışişleri Bakanlığı bütçesi görüşülüyor.
Kürsüde... Dışişleri Bakanı Hakan Fidan:
"Suriye rejimi tarihe karıştı... Yeni Suriye'nin hayata geçmesini bekliyoruz... İstikrarsızlık üretmeyen bir Suriye görmeyi arzu ediyoruz."
Türkiye'nin her yerindeki... İstanbul, Ankara, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Şanlıurfa'daki sığınmacılar da... Aynı şeyi bekliyorlar... Görmeyi arzu ediyorlar.