Uçak Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, krizin sıcaklığı içinde Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'la oldukça zorlu bir atmosferde telefon konuşması da yapmıştı. Belgrad'daki buluşmanın farkı, Moskova'nın ağır ithamlarına, sorunun tüm yakıcılığına rağmen iki tarafın da "diyalog kanallarını açık tutma" ve "gerilimi daha fazla tırmandırmama" niyetini kayda geçirmesi oldu.

***
Tabii bir gerçeğin altını çizmek durumundayız. 15 Aralık'ta Rusya'nın ev sahipliğinde düzenlenmesi gereken, ortak bakanlar kurulu niteliğindeki "Üst Düzey İşbirliği Zirvesi"nin toplanmasını beklemek artık aşırı iyimserlik olur. Rusya'daki şaşkınlığı, kızgınlıkla karışık gelişen duygusal tepkileri, sert beyanatları, Türk vatandaşlarına yönelik tacizleri ve ciddiyetten uzak ithamları göz önüne aldığımızda, o zirveden faydalı sonuç çıkması da mümkün değil.
krizi sonrası, Türk Dışişleri Bakanı ile Rus mevkidaşı arasında merakla beklenen yüz yüze görüşme önceki gün Belgrad'da gerçekleşti. Kısa, net, pozisyonların bir kez daha not edildiği bir toplantı yapıldı.
Buna karşın Ankara'nın, "krizi dondurma" ve "ortak yapıcı çözüm üretme" çabasında olduğu söylenebilir. Bir başka ifade ile orta vadede iki ülkenin açık, samimi ve krizi aşabilecek ölçüde tatmin edici "mekanizmalar geliştirme" veya "uluslararası düzeyde yüzleşmeye hazır olduğunu ilan etme" gibi bir arayışa gireceği düşünülebilir.
***
Meselenin ayrıca "haklılık", "meşruiyet" ve "uluslararası karşılık" boyutları da var.
Türk hava sahasının ihlal edildiğine, Rus pilotların defalarca uyarıldığına, uçağın Türk hava sahasında vurulduğuna, kaçma manevrası sırasında Suriye topraklarına düştüğüne kuşku yok.
Rusya ile ABD arasında "operasyonel kaza yaşanmaması" için varılan anlaşmanın Suriye hava sahasını kapsadığını, Türkiye'nin egemenlik haklarını bağlamadığını da muhatapları gayet iyi bilmekte.
Gürcistan'dan Kırım'a kadar askeri güç gösterisi ile toprak kazanan Rusya'nın Ortadoğu sahnesinde ummadığı şekilde karizmasının çizildiği de uluslararası arenada söylenmekte.
Rus baskısından ve yayılmacılığından bunalan Ukrayna, Kafkasya ve Baltık ülkelerinin gözlerinin parladığı ama yine de çözüm bekledikleri de bir sır değil. Fakat... Ne olursa olsun Türkiye ve Rusya, küresel gelişmeleri etkileyecek çapta iki ülke ve birbirlerine jeostratejik bağımlılıkları da üst seviyede.
***
Gelinen noktada...
Rusya Devlet Başkanı Putin'in uçak krizini "kişiselleştirmeden çıkarmasını" beklemek,
Yaptırım kartlarını açmakla birlikte, Türkiye'ye karşı hazırlıksız yakalanmanın Kremlin'de yarattığı asabiyetin azalma hızını izlemek,
Rusların ileri vadeye yayılan, soğuk savaştan kalma usullerle şekillenen "zarar verici diplomasi örneklerine", "kara propaganda makinesine" ve fırsat kollayan askeri rövanş taktiklerine yönelik teyakkuzda durmak,
Türkiye'ye kabarık ekonomik fatura çıkaran anlık kararların etkisini azaltacak iç formüller ve yeni pazarlar bulmak,
Rusya'ya karşı mali tedbirlerin zamanlamasını ve etkinlik derecesini iyi belirlemek,
Ve son kertede "arka kapı diyalog" süreçlerini mutlaka işleterek, siyasi problemin halklara yayılmasını durdurmak gerek!