Sesamos adı ile kuruluşu M.Ö. 7'nci yüzyıla dayanan, Helenistik dönemde kraliçe Amastris tarafından yeniden kurulan ve Roma, Bizans, Cenova gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapan Bartın'ın Amasra ilçesi tarihi zenginliğini gün yüzüne çıkarmak için çalışmalar sürüyor. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilerek Osmanlı'ya katılan Amasra'nın toprak altında kalan tarihi, kazı çalışmalarıyla ortaya çıkarılıyor. Amastris Antik Kenti için çalışmalar 2022 yılında Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığı'nda ve Bartın Üniversitesi'nin danışmanlık sunduğu kurtarma kazılarıyla başlarken, 2024 yılında ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın oluru Bartın Üniversitesi Başkanlığında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü izni ile bilimsel çalışmaya döndü.
KURTARMA KAZILARINDA ÇOK SAYIDA ESER BULUNDU
Bartın Üniversitesi Arkeoloji Ana Bilim Dalı ve aynı zaman da Bilimsel Kazı Başkanı Prof. Dr. Fatma Bağdatlı Çam " Sütunlu yapı ve Bedesten olarak bilinen Roma Hamamı olmak üzere 2 farklı alanda başlayan kurtarma kazılarında, Büyük İskender başı, Nymphe (su perisi), Lares (ev tanrısı) heykelleri ile Amulet (tılsımlı muska), farklı dönemlere ait 500'ün üzerinde sikke, 6 metre uzunluğa sahip mermer sütunlar, yazıt parçaları ortaya çıkarıldı. Bugüne kadar yaptığımız kazılarda anıtsal mermer sütunlar ve mimarı yapısıyla bir tek yapının tespiti yapıldı. Ama Doğu ve Batı alanına doğru yapının devam ettiğini tespit ettik. Bu yapının Roma döneminde yani Milattan Sonra 2.yüzyılda yapıldığını ve kullanıldığını tespit ettik." Bu alanda yoğun tarihi bulgular tespit edildiğini, bu bulgulardan 500 ün üzerinde sikkeler bulunduğunu ve bu sikkelerin Amastris antik kentinde basılan sikkeler olduğunu belirten Prof Dr. Çam "Bulunan sikkeler bize M.S. 2 yy dan M.S. 6 yy kadar olan çeşitli bilgiler verdi. Bulunan bu sikkeler bize buranın bir ticari alan, yani antik kentin merkezi olabileceğini anladık.
AMASRA TARİHİNE IŞIK TUTACAK ÖNEMLİ ESERLERİ BULACAĞIMIZI TAHMİN EDİYORUZ'
Yapılacak çalışmalara ilişkin bilgi veren Prof. Dr. Çam "Şu andaki çalışmalarımızın bir tanesi 2022 yılında Amasra Müzesi Başkanlığı'nda yapılan sütunlu yapı olarak bilinen alanda restorasyon çalışmaları ve 2023 yılında Amasra Müzesi öncülüğünde kurtarma kazısını yapılan Bedesten bölgesindeki Roma Hamamı alanında çalışmaları kapsamaktadır. Sütunlu kazı alanında çok sayıda 500'ün üzerinde sikke ulunurken bulunan bazı sikkeler ise Amastris adına basılmış sikkeler, İskender heykeli başı, mermer parçaları ile bedesten alanı kazısında ise su perisi olarak tanımlanan 'Afrodit tipolojisinde Nymphe' heykeli bulundu. Bulunan bu eserler bize bölge açısından önemli belgeler olarak karşımıza çıkmaktadır. Sütunlu Yapı (Stoa) kazı alanının çok geniş bir alanını kapsıyor."
BUNDAN SONRA AMACIMIZ BU ALANI TURİZME KAZANDIRMAK
Çalışmalarının aralıksız sürdüğünü belirten Prof. Dr. Çam"2024 yılını yeni bir başlangıç süreci olarak kabul edebiliriz. Bundan sonra özellikle bu alanın kazı çalışmalarını tamamlanması ve bir an önce restorasyon çalışmalarının bir an önce yapılarak ayağa kaldırıp turizme kazandırılmasını ve böylece Amasra da gezilebilir bir ören yerini turizme kazandırmayı hedeflemekteyiz. Bu sütunlu alanlar Roma kentlerinde ticari ve sosyalleşme alanları olarak kullanıldığını biliyoruz ama ileride yapılacak kazılarla bir tapınak alanı, dinsel bir alan da olabileceği ihtimalini de göz alanında bulunduruyoruz.
AMASRA ROMA DÖNEMİNDE ÖNEMLİ BİR LİMAN KENTİ
Bilimsel kazı çalışmalarının başkanı Prof. Dr. Fatma Bağdatlı Çam burasının Roma döneminde önemli Karadeniz bölgesinde önemli bir Liman kenti olduğunu belirterek" Hem halk arasında Bedesten Bölgesi olarak anılan Roma Hamamı, hem de sütunlu yapı (Stoa) da bulunan Opus Reticulatum (Roma döneminde Duvar Örgüsü) şeklinde işlenmiş duvar örmeleri şeklindeki duvarlar Roma döneminde önemli kentlerde bulunan özellikle Roma İmparatorlarının propaganda yapıları başta hamamlar olmak üzere anıtsal yapılarda tercih edilen duvar örgü sistemi olarak bilinmekte, ama bu tür duvar örmeleri Türkiye de çok yerde tespit edilmiştir.Bu güne kadar bu duvar örmesinin 3 Roma dönemi antik kentinden biride Amasra ilçesinde bulunurken, hem Roma Hamamı hem de bu sütunlu yapı da(soa) rastlanması, Amastris antik kentinin Roma döneminde önemine işaret etmektedir. Roma döneminde Karadeniz'de Amasra önemli Liman Kenti olduğunun ispatıdır. Ayrıca suyun aktarılması ile 30-40 cm genişliğinde bir kanalın bulunması su akışlarının bu yapıya zarar vermemesi için yapılmış
BU ALANDA BELKİ BİR BAZİLİKA OLABİLİR
Sütunlu yapıda 2024 yılında ilk defa bir mozaik döşemesi bulunduğunu belirten Prof.Dr. Çam"2024 yılında yaptığımız bilimsel kazı çalışması sonucu Sütunlu yapıda bulunan ve tabanda ilk defa bir mozaik döşemişinin bulunması Roma döneminde bazilikalarda (Kamu Binası) olduğunun göstergesidir. Tabi tam kazı çalışmaları bitmedi, kazı çalışmalarının ilerleyen dönemlerinde daha kesin bilgi sahibi olunacaktır.
AMASRA KARADENİZ'İN EFESİ OLABİLİR
Roma döneminde Karadeniz in önemli liman kenti olan Amastris antik kentinin ören turizmine kazandırılabileceğini belirten Prof.Dr. Çam "Özellikle Batı Karadeniz bölgesinde bu kadar iyi korunmuş ve o potansiyele sahip Roma dönemindeki Amastris antik kentindeki kazı çalışmalarının uzun süre devam etmesi ve kazı çalışmaları biter bitmez, restorasyonlarının yapılması ve korunması ile özellikle Amasra ya gelen kişilerin nasıl Efes te bir Roma kentini gözlemlediği ve gördükleri sağlanıyorsa, Amasra da da Roma kenti dokusuna şahit olabilecekler, dokunabilecekleri ve görebilecekler. En azından büyük bir bölümün korunduğuna şahit olacaklar."
