Bilindiği üzere diyabet tüm yaş gruplarında görülebilen ve başta immün sistem, olmak üzere insan sağlığını etkileyen önemli sistemik hastalıklardan biridir. Genel olarak olarak bilinen iki tip diyabet mevcuttur. Bunlardan ilki çocuklarda kesin insulin eksikliği ile giden Tip 1 Diyabetes mellitus ve diğeri ise daha çok erişkinlerde şişmanlıkla birlikte olan ve son zamanlarda şişmanlığın artması ile çocuklarda da sık görülemeye başlayan Tip 2 diyabetdir. İyi bir şekilde kontrol altında tutulan Tip 1 diyabetli çocukların covid 19 ile enfekte olma veya korona virüs nedeniyle ciddi derecede hasta olma riski altında olduğunu gösterir henüz elimizde güvenilir bilgiler mevcut değildir.
Ayrıca, genel olarak COVİD 19 hastalığının çocuklardaki seyrinin genellikle daha hafif olduğu bilinmektedir. Ancak, kötü kontrollü diyabetes mellitus bağışıklığı zayıflatabilmekte ve buna bağlı olarak virüs enfeksiyonun daha ağır seyretme olasılığının da bulunduğu akılda tutulmalıdır.
Diğer yandan sağlıklı ama aşırı derecede şişman (morbid obez) çocuklarda, COVID-19 enfeksiyonu nedeniyle akciğer enfeksiyonunun daha ağır seyretme riskinin artabileceği akılda tutulmalıdır. Zira, ciddi obezite; immünitede zayıflama ve diyabetin yanında hipertansiyon ve etkin akciğer kapasitesin azalma gibi hayatı tehdit eden diğer ko-morbid hastalıkların birlikte görülme sıklığını arttırmaktadır. Diyabetli hastalarda enfeksiyonun neden olduğu insülin direnci kan şekerinde ekstra yüksekliğene neden olur. Bu olasılıkta hasta veya ailesi; takibinin yapıldığı klinik veya hekimle irtibata geçmesi gerekmektedir.
BULAŞMA RİSKİ NASIL AZALTILIR?
Ellerinizi 20 saniye boyunca sabun ve suyla sıkça yıkayın veya alkollü bir ıslak mendil ile temizleyin
Sosyal mesafeyi koruyun (EN AZ 1,5 METRE),dışarı çıktığınızda mutlaka maske kullanın.
Mendile veya dirseğinizin iç kısmına doğru öksürün veya hapşırın
Ellerinizi temizlemeden yüzünüze dokunmayın
Yüzeyleri sıkça dezenfekte edin.
Elbette ki bu önlem ve tedbirler çocukların yanı sıra ebeveynler ve bakım ve tedavilerinden sorumlu kişiler tarafından da yerine getirilmelidir. Koruyucu önlem ve tedbirler ile ilgili detaylı yönlendirici ilkeler ve kılavuzlara T.C.Sağlık Bakanlığı VE ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ VE DİABET DERNEĞİ WEB sitelerinden ulaşılabilir.
OKUL VE İZOLASYON...
Diyabetli ve diğer endokrinolojik problemi olan çocuklar, okul ve kendi kendine izolasyon ile ilgili yerel düzenlemelere ve kurallara uymalıdır. Semptomların olması durumunda: Klasik olarak dirençli ateş, kuru öksürük ve solunum zorluğu veya hırıltılı solunum yakınmalarından her hangi birisinin olması veya şüpheli temas Lütfen doktorunuzu (veya acil durum telefon numaralarını) arayın. Herhangi bir kuşkuda - lütfen doktorunuza danışın ve resmi olarak verilen tıbbi tavsiyelere uyun.
KORONAVİRÜS HASTALIĞI ESNASINDA TİP 1 DİYABET YÖNETİMİ:
İyi bir şekilde tedavi edilen diyabetli çocukların yaşıtları gibi aynı hastalık seyrine sahip olması beklenmektedir. Tüm diabetik çocuklarda "hastalık günlerinde" diyabet yönetiminde nasıl hareket edileceğine dair genel uygulamalar mevcuttur. İnsülin tedavisini sonlandırmayın, gerektiği şekilde dozu arttırın ve sıklıkla kan şekeri ve keton değerlerini ölçün. Bu uygulamaları pediatrik endokrinoloji uzmanınız ile irtibata geçerek de hayata geçirebilirsiniz. Diyabetli çocukların kullandığı diğer ilaçların (antihipertansif gibi) şu andaki bilgilerimize göre kullanılmasında sakınca yoktur.
COVİD 19 HASTALIĞI VE ADRENAL YETMEZLİK:
Adrenal yetmezlik tek başına veya diğer hastalıklar ile birlikte olabilir. Bu hastalarda zorunlu olarak kortizon tedavisi almak zorundadırlar.Enfeksiyon organizma için bir strestir kortizon gereksinimini arttırmaktadır. Nedeni ne olursa olsun adrenal yetmezliği bulunan çocuklarda genel "hastalık günleri kurallarına" göre hidrokortizon dozunun arttırılmalıdır. Bu nedenle Endokrinoloji uzmanınızın "hastalık günleri" yönetimi hakkındaki standart tavsiyelerini uygulayın ve eğer emin değilseniz derhal endokrinoloji uzmanınızı arayın veya acil bakım doktorunuza başvurun. Bugün ülkemizin nerede ise tüm eğitim araştırma hastanelerinde endokrinoloji uzmanı mevcuttur.
COVİD 19 HASTALIĞI ESNASINDA DİĞER ENDOKRİN KOŞULLAR
Diğer çeşitli endokrin koşulları bulunan çocuklarda COVİD 19 hastalığı görülmesi durumunda, hastalığın seyrinin yaşıtlarına benzer şekilde olmasını beklemekte ve hasta çocuklara yönelik olağan yönetim tavsiyelerine uyulmasını önermekteyiz.
KÜRESEL SALGIN ESNASINDA İNSÜLİN, HİDROKORTİZON VE DİĞER İLAÇLARIN SAĞLANMASI:
Her zaman önceden en az bir haftalık yeterli insülin/hidrokortizon/diğer ilaç stokuna sahip olmanız gerekliliğine rağmen, tedarik zincirini tehlikeye atma olasılığı ve bölgesel veya küresel kıtlığa neden olabilme ihtimali nedeniyle çok fazla miktarda insülin veya diğer ilaçların stoklanmasını önermiyoruz. Mevcut durumda, Türkiye'de insülin veya diğer ilaçların bulunamaması veya yokluğuna dair herhangi bir bildirim bulunmamaktadır. Lütfen her zaman olağan yedek insülin/ilaç miktarını bulundurun ve yerel mevzuatlar, kurallar ve duyuruları takip edin.
