Boyu masaya bile yetişmeyen küçüğünüz, dik bir pozisyonda ellerini belinde tutuyor... Bırakın söylediklerinizi dinlemeyi, çileden çıkmanız için ne gerekiyorsa yapıyor. Siz de karışık duygular içinde sinirlerinize hakim olmaya çalışıyorsunuz. "İyi bir anne, iyi bir baba olamadım, nerede hata yaptım" diye kendinizi yargılıyorsunuz. Bacak kadar çocuğa, yapması gerekenleri neden anlatamadığınızı sorguluyorsunuz. Aslında olay basit: Çocuğunuz kendini artık sadece sizin kadar önemli ve güçlü hissediyor. Ve en önemlisi o, sadece anne-babanın yönlendirmelerine göre yaşamayı tercih etmiyor, kendi kararlarını kendi vermek istiyor. Bu ve benzeri durumlar yaşıyorsanız, Mavi Pedagojik ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi'nden Psikolojik Danışman Cangül Özer'in anlattıklarını mutlaka okuyun.
KURALLAR ÖNCEDEN BELİRLENMELİ
Yaşamın ilk yılı bebeğin anneye her yönüyle ihtiyaç duyduğu ve bağımlı olduğu bir dönemdir. Üç yaşına geldiklerinde ise artık anneye daha az bağımlı olurlar. Anneye yardım eder, onunla oynar ve giderek daha uyumlu şekilde hareket ederler. Bu dönemde çocukların kurallara uyma konusunda uyumlu davranmaları beklenir; fakat 3.5-4 yaş itibariyle çocukların, isteklerine karşı gelindiğinde yetişkinlere ve arkadaşlarına kaba davranabildiği ve kurallara uyma konusunda daha dirençli oldukları bir dönem başlar. Kısa bir zaman dilimi içerisinde çocukların bu kadar farklı şekilde davranıyor olmaları, dış dünyayla olan etkileşimlerinin ve bağımsızlaşma isteklerinin artmasından, diğer bir deyişle çocuğun birey olma çabasından kaynaklanır. Çocukların düzenli bir yaşantıya ihtiyaç duydukları ve bu sebeple kurallarla ilk olarak ev yaşamında karşılaştıkları bir gerçek; fakat çocukların ani isteklere karşı olumsuz tepkiler verebildikleri unutulmamalıdır. Bu sebeple ev içerisinde uyulması gereken kurallar önceden belirlenmelidir. Kural oluşturmak için çocuğun istenmeyen bir davranış sergilemesi beklenmemelidir. Çocukların kurallara uymalarını sağlamanın bir diğer koşulu da anne-babanın koydukları kurallar konusunda birbirleriyle çelişmemesi ve tutarlı şekilde kurala uyulmasını beklemeleridir. Çocuklar ısrarla kuralları delmeye çalışabilirler ve bunu bazen anne-baba arasındaki tutarlılığı test ederek yaparlar. Bu sebeple anne-babalar yerleştirmek istedikleri kurallar konusunda çocuğa karşı tutarlı olmalıdır. Annenin 'hayır' dediğine, baba 'evet' diyorsa çocuk bunu fark eder ve babaya yönelir. Aynı şekilde bir gün 'hayır' dediğiniz bir konuda, ertesi gün 'evet' yanıtı verirseniz, bu da bahsedilen kuralın yerleşmesi konusunda zorluk yaşanmasına neden olur. Tutarlı bir şekilde uyamayacağınızı düşündüğünüz bir kuralı yerleştirmek yerine bu kuraldan vazgeçmeniz, çocuğunuz üzerindeki otoritenizi korumanız açısından daha yararlı olur. Bu nedenle annebabaların kurallarını gözden geçirmeleri ve karar verdikleri kurallar konusunda tutarlı olmaları önemlidir.
ANNEBABALARA ÖNERİLER
Bebeklik döneminden itibaren çocuğunuza sınırları ve kuralları öğretmeye çalışın; yemek yeme, uyku, tuvalet ve öz bakım ile düzeni oluşturun.
Gelişen becerileriyle orantılı olarak kendi ihtiyaçlarını karşılamasına fırsat tanıyın. Küçük yaşlarda kendine yetebilme duygusunu yaşaması, ileride sorumluluk almasını kolaylaştırır.
Kurallarınızı önceden belirleyin. Çocuklar ani talepler karşısında isteksiz olabilirken, önceden öğrenmiş oldukları kuralları uygulama konusunda daha uyumlu davranırlar.
Anne-baba olarak kurallara birlikte karar verin ve sonrasında tutarlı davranın.
Koyduğunuz kural konusunda sürekli aynı kararlılığı sergileyemeyeceğinizi düşünüyorsanız, o kuraldan vazgeçin.
Beklenen davranışı sergilediği durumlarda onu sözlü olarak takdir etmeniz davranışı kalıcı hale getirir.
Çocuk, kuralları ihlal ettiğinde, davranışı görmezden gelerek, fazla tepki göstermemek ve ilk olumlu davranışını "Aferin" veya "Seninle gurur duyuyorum" gibi sözel bir ödülle pekiştirmek daha etkili olur.
ÇATIŞMAYI SEVSELER DE YANINIZDA KENDİLERİNİ GÜVENDE HİSSEDERLER!
"4 yaş çocuğu düşünüldüğünde, anne babaya karşı gelme ve anne-babanın öfkelenmesinden hoşnutluk duyma ön plandadır. Bu sebeple çocuklara kuralları öğretirken istenmeyen davranış karşısında olumsuz tepki ya da ceza vermek yerine; olumlu davranışlarını görerek pekiştirmek daha değerli olacaktır. Çocuklar anne-babalarıyla çatışmalarına rağmen, onların varlığıyla kendilerini güvende hisseder. Söylediğinizi dinlediğinde ya da istediğiniz şekilde davrandığında ona gülümsemeniz, aferin demeniz veya davranışını övmeniz olumlu davranışlarının sıklığını artırır."
