Son dönemlerde çocuklarda kolesterol yüksekliği sorununu duymaya başladım. Yakın çevremde de örnekler görünce bu konuyu araştırmaya karar verdim. Sahi, bir çocuğun kolesterolü neden yükselir, böyle bir sorun varsa düzeltmek için neler yapılabilir? Kafamda konuyla ilgili pek çok soru var ve hepsini Medicana Çamlıca Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü'nden Uzman Dr. Ali Şal'a sordum.
YÜKSEK KOLESTEROLÜN NEDENLERİ
"Çocukluk çağında yüksek kolesterol düzeylerinin en yaygın nedeni obezitedir. Kilo fazlalılığı olan çocuklarda trigliserid düzeyleri genellikle yüksek ve HDL kolesterol düzeyleri ise düşüktür. Çocuklarda genellikle şikayete neden olmaz ve geç tanı almaktadırlar. Ancak nadiren hipertansiyon ve yorgunluk gibi bulgular saptanır.
Kolesterol yüksekliğine engel olmak için çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıklarına sahip olmaları ve obeziteyi azaltmak için spor ve fiziksel aktivite yapmaları gerekmektedir.
Çocuklarda kolesterol yüksekliği saptanması ve başarılı şekilde tedavi edilmesi çok ama çok önemlidir. Çünkü lipid bozuklukları zamanla kalbe ve vücudun diğer bölümlerine kan sağlayan arterlerin iç duvarlarında kolesterol ve yağın birikmesine neden olabilir. Bu kalp ve kan damarı hastalığının başlıca nedeni olan arterlerin daralmasına neden olabilir.
SINIRLARI NELERDİR?
Kolesterol yükseklikleri, çağımızın sorunu olan çocukluk çağı obezitesiyle yakından ilişkilidir. Çalışmalarda 2-15 yaş arasındaki çocukların yüzde 50'sinde damar kireçlenmesine ait değişikliklerin olduğu saptanmıştır.
Çocuklarda kolesterol yüksekliği sınırları:
Total kolesterol: 200 mg/dl ve üzerinde olması
LDL kolesterol: 130 mg/ dl ve üzerinde olması
Trigliserid (0-9 yaş): 100 mg/dl ve üzerinde olması
Trigliserid (10-19 yaş): 130 mg/dl ve üzerinde olması
HDL kolesterol: 40 mg/dl ve altında olması
Kalp krizi, felç ve hatta ölüm riskini azaltabilecek LDL kolesterolü düşürmek için çocuklarda atılması gereken adımları öğrenmek önemlidir.
HANGİ TESTLERİ YAPTIRMALIYIM?
Kan yağları ölçülürken total kolesterol, trigliserid, LDL kolesterol ve HDL kolesterol düzeyleri ölçülmelidir. Kan yağ düzeylerinin ölçümü, en az 8 saat (küçük çocuklarda), ideal olarak da 12-24 saat açlıktan sonra kan alınarak yapılmalıdır. Toklukta kan yağ analizi yapılmasının hiçbir anlamı yoktur.
Çocuklarda normal olarak kabul edilen kolesterol düzeyleri şu şekildedir:
2-19 yaş arası çocuklarda kolesterol değerleri total kolesterol 170 mg/ dl kabul edilebilir değer,
170-199 mg/dl ara değerler,
200 mg/dl ve üzeri yüksek değerler olarak kabul edilmektedir.
LDL kolesterol 110 mg/dl kabul edilebilir değer,
110-129 mg/dl ara değerler, n130 mg/dl ya da üzeri değerler yüksek olarak kabul edilmektedir.
TEDAVİ SÜRECİ NASIL İLERLER?
Kolesterol yüksekliğinin tedavisinde en önemli noktalardan biri yaşam tarzının düzenlenmesidir.
Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite çoğu çocukta tedavi için yeterlidir.
Haftanın 2-5 günü 20-60 dk egzersiz yapılmalıdır.
Günlük kolesterol alımı 300 mg'dan az olmalıdır.
Hayvansal kökenli besinler ve yağlar, fastfood, kruvasan ve kızartmalar gibi besinler tüketilirken dikkatli olunmalıdır.
Kırmızı et tüketiminin azaltılması, hindi ve tavuk gibi hayvanların derisiz et kısımlarının ve balık türlerinin tüketilmesi önemlidir.
Bu besinler kızartma yerine ızgara veya haşlama gibi yöntemlerle hazırlanarak tüketilmelidir.
Az yağlı süt ve yoğurt tüketilmelidir.
Vücudumuz için gerekli olan protein alımında eksiklik olmaması için kolesterol içermeyen ancak içeriğinde yüksek proteine sahip fasulye, nohut ve mercimek gibi baklagillerin tüketimi ihmal edilmemelidir.
Margarin, patlamış mısır, dondurma, atıştırmalıklar, patates kızartması, çıtır tavuk, kahve kreması gibi trans yağ içeren gıdalardan uzak durulmalıdır.
Şekerli içecek tüketimi kısıtlanmalıdır.
Tuz tüketimi azaltılmalıdır.
Lifli gıda tüketimi artırılmalıdır. (Tam tahıllı undan yapılan ekmek, makarna ve kahvaltılık gevrekler, arpa, çavdar, yulaf ve bunlardan üretilen gıdalar, brokoli, mısır, karnabahar, havuç gibi sebzeler ve elma, narenciye türü meyveler, bezelye, nohut, kuru fasulye gibi baklagiller)
