Osmanlı İmparatorluğu tarihinde birçok önemli antlaşma yer vermiştir. Bunlardan biri de bir dönemin sonunu simgeleyen Mudanya Ateşkes Antlaşması'dır. Tarihî kaynaklarda Mudanya Mütarekesi olarak da geçen bu anlaşma, Türk Kurtuluş Savaşı'nın sona erdiğini ilan eden önemli bir belgedir. Peki, Mudanya Ateşkes Antlaşması nedir, ne zaman imzalanmıştır ve maddeleri nelerdir?
Mudanya Ateşkes Antlaşması, Türk Kurtuluş Savaşı'nın Batı Cephesi'nde devam eden Türk–Yunan mücadelesini sonlandıran önemli bir mutabakat olarak tarihe geçmiştir. Yunan ordusunun Büyük Taarruz'da uğradığı ağır yenilginin ardından, İtilaf Devletleri'nin arabuluculuğu ile Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) arasında gerçekleşen bu ateşkes, 11 Ekim 1922 tarihinde imzalanmıştır.
Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın ortaya çıkmasında etkili olan başlıca sebepler şunlardır:
Büyük Taarruz sonrası mağlup olan Yunanların, İtilaf Devletleri aracılığıyla barış istemesi.
Fransa ve İtalya'nın, İngiltere'yi yalnız bırakarak TBMM ile doğrudan çatışmayı göze almak istememesi.
Mustafa Kemal Paşa'nın barışçı bir diplomasi izleyerek çatışmadan kaçınmayı hedeflemesi.
Antlaşmanın öne çıkan hükümleri şunlardır:
Türk–Yunan savaşı, ateşkes yürürlüğe girdiği andan itibaren sona erecektir.
Doğu Trakya, Meriç Nehri'ne kadar boşaltılarak TBMM'ye teslim edilecektir.
Barış sağlanana kadar olası karışıklıkları önlemek amacıyla, Meriç'in sağ kıyısına İtilaf güçleri konuşlandırılacaktır.
Yunanlar, Doğu Trakya'dan çekilmeye başlayacak ve süreç 15 gün içinde tamamlanacaktır.
TBMM'ye devredilen bölgelerin güvenliği için 8.000 kişilik jandarma gücü görevlendirilecektir.
Barış antlaşması yapılana kadar TBMM askerleri Doğu Trakya'ya geçmeyecektir.
TBMM birlikleri, barış konferansına kadar Çanakkale ve Kocaeli bölgelerinde belirlenen hattı koruyacaktır.
İtilaf Devletleri, barış imzalanana kadar mevcut konumlarını koruyacaktır.
Ateşkes, 15 Ekim gecesi yürürlüğe girecektir.
Yunan hükümeti, beklediği uluslararası desteği bulamayınca 14 Ekim'de ateşkesi kabul etmek zorunda kalmış ve TBMM, Refet Paşa aracılığıyla Doğu Trakya'yı teslim almıştır.
TBMM, İtilaf Devletleri tarafından siyasi olarak muhatap alınmış ve tanınmıştır.
Doğu Trakya, savaş yapılmadan TBMM kontrolüne geçmiştir.
İngiltere'de Loyd George hükümeti düşmüştür.
İleride imzalanacak Lozan Barış Antlaşması için diplomatik bir temel oluşturulmuştur.
TBMM'nin uluslararası arenada tanınması, artık Osmanlı Devleti'nin geçerliliğinin kalmadığını göstermiştir.
Mondros Ateşkes Antlaşması etkisini yitirmiş, Türk milleti egemenlik haklarını fiilen geri kazanmıştır.
Kurulacak olan bağımsız Türkiye Cumhuriyeti için diplomatik alanda ilk büyük adım atılmıştır.
Yunanların Megali İdea (Büyük Fikir) hayali sona ermiştir.
