Malum bilgi her şeyin anahtarı. Öyle kapılar açıyor ki... Lakin bilgiye yüklenen anlam devletler için farklı olabiliyor. Özellikle istihbarat bilgilerine... Bazen bir savaşın ve doğal olarak tarihin akışını değiştiriyor.
Bazen devletler arasındaki mücadelede dengeleri. Devletler bu tür istihbarat bilgileriyle çoğu zaman kendi iç kamuoyunu da şekillendirebiliyor.
Günümüzde temiz bilgi olgusuna eriştiysek bunun sebebi biraz da bilginin nasıl manipüle edilebileceğini tecrübeyle öğrenmemiz...
Peki kim manipüle ediyor bu bilgileri? Çoğu zaman istihbarat örgütleri.
İstihbarat konusunda İngiltere'nin en önde gelen tarihçilerinden Christopher Andrew, Kronik Yayınları'ndan çıkan Gizli Dünya kitabında dünya istihbaratın tarihini yazdı. Bilginin istihbarat örgütleri tarafından nasıl elde edildiğinin ve bunun nasıl kullanıldığının hikayesi bir anlamda kitap.
984 sayfalık kitap istihbarat dünyasının karanlık koridorlarında dolaşıyor ve bu dünyada işleyişin nasıl yürüdüğünü örnekleriyle anlatıyor.
Kimsenin kimseye güvenmediği, hatta insanın kendi gölgesinden bile şüphe ettiği bir dünya istihbarat dünyası.
"21. yüzyıl istihbaratı uzun vadeli bir hafıza kaybından muzdarip" diyen yazar, işte o kayıp hafızayı da bir anlamda ortaya koyuyor. Özellikle Soğuk Savaş dönemi ve sonrasındaki olaylarda istihbarat örgütlerinin faliyetlerinin dünyayı nasıl şekillendirdiğini de görüyorsunuz kitapta.
Başarılı ya da başarısız operasyonlar, suikastler ya da iptal edilen girişimler, kirli bilgiyle toplumları ya da kanaatleri manipüle etme çabaları, Christopher Andrew'ın kitabında satır aralarında kendine yer buluyor - ki ortaya çıkan gerçeklerse dehşet verici.
1948'de Mareşal Tito yönetimindeki Yugoslavya ile Moskova'nın ilişkilerinin kesilmesi, Stalin ve MGB (sonradan KGB olacak) tarafından Tito'yu hedef haline getirir.
Stalin'in talimatları ile Tito'ya suikast yapılmasına karar verilir.
Görev de 1940'ta Meksika'da Trokçi'ye düzenlenen ama başarısız olan suikastta görev alan Yosif Romualdoviç Griguleviç'e verilir.
Kosta Rika'lı bir diplomat Teodora Castro olarak bilinen Giriguleviç, Yugoslavya'yı ziyaret etmiş hatta Tito ile baş başa görüşme sözü almış bir casustur.
Stalin 1 Mart 1953'te gece yarısı suikast raporunu okur. 2 Mart'ta ölümüne neden olacak inme krizi öncesi okuduğu son rapor olduğu düşünülüyor. Kriz nedeniyle onay verilemeyince Tito'ya suikast planı askıya alınır. 1980'lerde KGB'deki bir nota göre Teodora Castro adlı Kosta Rika'lı diplomatın gerçekte ajan Griguleviç olduğu Batılı istihbarat örgütleri olarak tespit edilemez.
Griguleviç daha sonra Moskova'da yaşamını sürdürdür. Latin Amerika konusunda uzman bir yazar olur. Kitapları da İngilizceye çevrilir ve İngiliz kütüphaneleri tarafından satın alınır.
Henüz 11 Eylül saldırısından bir yıl önce İngiliz istihbaratı MI5, nükleer silahların yayılması konusunda sürdürülen bir operasyon sırasında farkında olmadan terör örgütü el-Kaide'nin biyolojik silah geliştirme girişimini boşa çıkarır.
Eylül 2000'de Pakistanlı mikrobiyolog Rauf Ahmed tehlikeli patojenler konusunda İngiltere'de bir konferansa katılır. Konferans sırasında diğer katılımcılardan biyoreaktör ve hücre sayım cihazının yanında numuneler talep eder.
ılımcılardan biyoreaktör ve hücre sayım cihazının yanında numuneler talep eder. İngiltere'den ayrılırken bavulunda 13 bin sterlin, İngiliz şirketleriyle ilgili bağlantılarını gösteren belgeler ve özgeçmişinin bir kopyası bulunur. Özgeçmişine göre bir akademisyendir ve şarbon konusunda bilimsel makaleleri yayımlanmıştır.
MI5, İngiliz şirketlerini uyarınca onlar da Ahmed ile ilişkilerini keser. Ama Ahmed'in asıl niyeti, 11 Eylül'den sonra ABD'lilerin Afganistan'da ele geçirdiği belgelerde anlaşılır. el-Kaide biyolojik silah üretecek ve bunu kullanacaktır. Ahmed bunun için görevlendirilmiştir.
1989'da 14 Nisan ve 5 Haziran arasında Çin'de gençlerin demokrasi protestoları başlayan olaylar sonucu Tiananmen Meydanı'nda gerçekleşen katliam Çin'de 4 Haziran Vakası ya da Altı-Dört olarak anılır.
Olaylar sonucu resmi rakamlara göre 200-300 ama Çin Kızılhaç'ına göre yaklaşık 3 bin kişi yaşamını yitirir. Katliamın başlıca sorumlusu 38. Ordu Grubu'dur. Çin Devlet Güvenlik Bakanlığı, göstericilerden yana tavır almamakla birlikte bazı askeri birliklerin kontrolden çıktığını raporlarında kabul eder.
Lakin aynı bakanlık 1989'dan beri Tiananmen Katliamı'nı Çin halkının hafızasından silmek ve olayları unutturmak için yoğun çaba harcıyor.
Dünyanın en geniş çevrimiçi topluluğuna sahip Çin, kendi arama motorlarından Tiananmen ile ilgili bütün terimleri kaldırmanın yanında 4, 6, 1989 sayılarının bütün kombinasyonlarını bloke ederek katliam hakkındaki bilgilere çevrimiçi erişim engeli koyar.
11 Eylül 2001'de el-Kadine'nin saldırısı dünyada şok etkisi yaratmıştı. Beklenmedik bir saldırıydı herkes için. Ama öyle mi?
1996-2004 arasında CIA direktörü olan George Tenet, 20 Ocak 2001'de George W. Bush başkanlık yemini ederken şu kanaate varmıştı:
"Bir şey yaklaşıyordu, büyük bir şey. Bunun ne zaman geleceğini, ve nasıl gerçekleşeceğini tespit edemediğimiz için büyük bir hüsrana uğramıştım"
