Geçtiğimiz günlerde ABD Başkanı Donald Trump hem Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hem de Ukrayna ve Avrupa liderleriyle yüz yüze görüşerek uluslararası diplomaside alışılmadık bir hamle yaptı.
TRUMP'IN RİSKLİ HAMLELERİ
ABD merkezli New York Times (NYT) gazetesinde yer alan habere göre, Trump'ın hamleleri riskli bir oyunun parçası.
NYT, "Trump önce, Alaska'da düzenlenen yüksek riskli bir zirvede Putin için kırmızı halıyı serdi. Ardından Ukrayna Devlet Başkanı'nı ve yedi Avrupalı lideri Beyaz Saray'a getirerek savaşı bitirmeye yönelik olağanüstü bir toplantı düzenledi. Şimdi ise işin zorlu kısmı başlıyor." ifadelerini kullandı.
İKİ ZİRVE SONRASI ÇIKAN SONUÇ
ABD'li gazete, Trump'ın, geleneksel diplomatik süreci adeta tersine çevirdiğini belirtti. Ukrayna'daki savaşı bitirmeye yönelik dört gün içinde yapılan iki kritik görüşmenin ardından, Amerikalı ve Avrupalı diplomatlar güvenlik garantileri ve süreci sekteye uğratabilecek diğer kritik meseleler üzerinde detaylı öneriler geliştirmek için hummalı bir çalışma içine girdi.
Habere göre, şimdiden büyük boşluklar ortaya çıkmaya başlamıştı: Rusya'nın Ukrayna için ABD güvenlik garantilerini kabul edip etmeyeceği, Putin'in Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile yüz yüze görüşme konusunda gerçekten ciddi olup olmadığı gibi sorular belirsizliğini koruyordu.
NYT, "Normalde bu tür ayrıntılar liderler devreye girmeden önce diplomatlar ve danışmanlar arasında şekillenir. Ancak Trump, normları ve gelenekleri hiçe sayarak, geçen hafta önce Alaska'da Putin'le, ardından pazartesi günü Beyaz Saray'da yeniden büyük kumar oynadı. Ama açıklanacak somut bir ilerleme elde edemedi. Rusya Ukrayna'yı vurmaya devam ederken ve ne Trump ne de Putin ateşkesi bir anlaşmanın ön şartı olarak görürken, süreç diplomatik bir siper savaşına dönüşebilir." ifadelerini kullandı.
ABD'li gazete, şu an itibarıyla, Putin'ın Ukrayna'ya karşı savaşı sürdürmekte serbest göründüğünü ve yeni yaptırımlarla karşılaşma endişesi taşımadığını belirtti.
"ALIŞILMADIK BİR YÖNTEM"
ABD Başkanı Bill Clinton döneminde Ukrayna büyükelçisi olarak görev yapmış Steven Pifer, "Normal bir ABD yönetiminde her şey önceden detaylı hazırlanır. Bu çok alışılmadık bir durum. Burada gördüğüm risk, Trump'ın ayrıntıları hazırlamaması. İzlenimim şu ki bir anlaşma istiyor. Herhangi bir anlaşma… sadece 'Bir başka savaşı da ben çözdüm' diyebilmek için. Ama ayrıntılar çok önemli." ifadelerini kullandı.
ABD VE RUSYA FARKLI KONUŞUYOR
Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, salı günü yaptığı açıklamada, Trump'ın yaklaşımının "statükodan çok ihtiyaç duyulan bir kopuş" olduğunu söyledi.
Leavitt, "Başkan Trump'ın çabaları sayesinde, yıllardır süren ölümcül kilitlenmenin ardından nihayet bir hareketlilik görüyoruz." dedi.
Ancak NYT'ye göre Trump yönetiminden gelen açıklamalar her zaman Rusya'dan gelen bilgilerle örtüşmedi. Leavitt, Putin'in Zelenskiy ile önümüzdeki haftalarda görüşme sözü verdiğini belirtirken, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov böyle bir ihtimali küçümseyerek değerlendirdi.
Güvenlik garantileri konusunda Trump, ABD birliklerini Ukrayna'ya göndermeyi reddettiğini ama Avrupalı ülkelerin askerlerine hava desteği sağlama fikrine açık olduğunu söyledi. Rusya ise defalarca sınırlarına uluslararası bir gücün konuşlandırılması fikrini kesin bir dille reddetti.
Trump, Salı sabahı Fox News'e verdiği röportajda şunları söyledi:
"Avrupa ülkeleri var, onlar bu işi üstlenecek. Sahaya asker koymak istiyorlar."
"BU İŞ EN ZOR OLANI"
ABD'li gazete, "Yine de diplomasi daima karmaşık bir süreçtir ve son yapılan zirveler, Trump'ın görüşmeleri yeniden canlandırmaya dönük en yeni girişimleri oldu. Bu süreç, belki de Trump'ın Nobel Barış Ödülü kampanyasını alenen yürütmesiyle daha da aciliyet kazandı."
Habere göre, Trump bile salı günü önündeki zorlu yolu kabul etti. Trump, Fox News'a yaptığı açıklamada, "Bu iş en zor olanı çıktı, kolay olacağını sanmıştım. Umarım Başkan Putin iyi davranır, yoksa bu zor bir durum olacak." ifadelerini kullandı.
TRUMP "TUTARSIZ BİR ÇİZGİ İZLİYOR"
Bazı dış politika uzmanları, Trump'ın değişken tutumlarını sorguladı. Sadece bir hafta içinde, Putin ateşkese yanaşmazsa "ağır sonuçlar" uygulamakla tehdit etti; ardından Putin'in tercih ettiği yaklaşımı benimseyerek, Ukrayna'nın toprak vermesini içeren kapsamlı bir barış anlaşmasını müzakere etmeye yöneldi. Putin'e yaptırım uygulama tehdidini de geri çekerek, Rus liderin savaşı bitirmek için masaya oturmaya hazır olduğunu savundu.
Obama ve Clinton yönetimlerinde Ulusal Güvenlik Konseyi'nde Avrupa danışmanı olarak görev yapmış Charles A. Kupchan, Trump için "Tutarsız bir çizgi izliyor" ifadelerini kullandı.
Yine de Kupchan, Putin'le doğrudan temas kurduğu için Trump'ı övdü ve bunun somut bir diplomatik çıkış yolu sağlamak adına uzun zamandır gecikmiş bir adım olduğunu aktardı.
Ancak Kupchan, koordinasyon ve bütünlüklü bir strateji eksikliğinin birçok kritik ayrıntının hala çözülmediği anlamına geldiğini belirtti.
Kupchan sözlerine şunları ekledi: "Diplomatik bir oyun planının böylesine kaotik bir şekilde geliştiğini hayal etmek bile zor. Tam bir karmaşa oldu."
