Hanım ve Ali Haydar'a hayat veren sinemamızın iki kült oyuncusu Türkan Şoray ve Şener Şen'i bir araya getirdik, birlikte sohbet ettik. İkilinin yıllar sonra bir araya gelmesine şahit olmak adeta tarihe tanıklık etmek gibiydi; bu an bile bize yetti. Şoray, geçen yıl 'resmen' sinemayı bıraktığını açıklamıştı, sohbetimizin sonunda kararının hâlâ geçerli olup olmadığını sorduk. Cevabı şöyle oldu: "Şener Bey'le birlikte oynamam yönünde bir teklif gelirse, tekrar varım."
Demin tarihi bir buluşmaya tanıklık ettim. O kadar içten ve birbirinizi özlemiş bir biçimde hasret giderdiniz ki. Şu soruyla başlayalım: Ali Haydar'la Hanım birbirlerini hatırladı mı?
T. Şoray: Ben çok iyi hatırladım Ali Haydar'ı ama Ali Haydar biraz hayırsız çıktı galiba!
Ş. Şen: Savunmam hazır; maalesef bir hayli yoğun çalışmaya girdim, yakın zamana kadar arada bir telefonlaşırdık ama bir süredir galiba irtibatı kestik. Neyse, bu soruşturma vesilesiyle tekrar buluştuk, hasret gideriyoruz. Ne güzel işte.
Önce hanımlar tabii ki, Türkan Hanım, siz 'İkinci Bahar' projesine nasıl dahil oldunuz? Teklif nasıl geldi?
T. Şoray: Yavuz (Turgul) Bey'den geldi. Galiba Türker (İnanoğlu) Bey de aramıştı. Ben zaten daha önce Yavuz Bey'in senaryosunu yazdığı 'Sultan'da oynamıştım. Kendisinin kalemine, senaryo yazarlığına büyük hayranlık duyuyordum. 'Sultan'ı hatırlıyorsunuz değil mi?
Ş. Şen: Hatırlamaz olur muyum, bizim sizinle sinemamızdaki ilk ve tek filmimiz.
T. Şoray: Muhteşem bir filmdir. Benim sinema kariyerimdeki en önemli yapımlardan biridir. Dolayısıyla 'İkinci Bahar'da Yavuz Bey'in ismini duyar duymaz, bir de işin içinde Şener Bey var, hemen "Evet" dedim ve teklifi kabul ettim.
'İkinci Bahar' sizin ilk dizi deneyiminiz miydi?
T. Şoray: Yok, daha önce 'Tatlı Betüş'ü yapmıştım.
Şener Abi, sizin proje katılımınız nasıl oldu?
Ş. Şen: Valla şöyle, zaten Yavuz'la yol arkadaşlığımız bilinen bir şey. Ben açıkçası dizilere pek sıcak bakmıyordum. Böyle bir öneri gelince Yavuz'la oturduk, ardından 'İkinci Bahar'ın başından sonuna kadar bütün dökümü, en azından sinopsis düzeyinde hazırlandı.
T. Şoray: Ben burada araya girmek istiyorum; hayatımda ilk defa böyle bir ön hazırlıklı çalışma gördüm. Hatırlar mısınız, Yavuz Bey'in deniz gören bir yazıhanesi vardı. Ve bütün oyuncular oraya toplandık ve Yavuz Bey, büyük bir karatahtada 32 bölümün (meraklısına: daha sonra 37 bölüm sürdü dizi) hepsini tek tek, birinci sahne, ikinci sahne, üçüncü sahne diye kâğıtlara yapıştırmış, "Burada bu olacak, hikâye böyle seyredecek vs." diye bize aktardı. Ben böyle kapsamlı bir hazırlık görmemiştim.
Ş. Şen: Bir yıllık hazırlığın sonuydu bu.
Diziler artık bütün dünyada hem kalburüstü oyuncular hem çok büyük yönetmenler için bir tür meydan okumaya dönüştü. Ama o dönemde özellikle bizde böylesine bir proje riskti sanırım. Hele hele sizin gibi sinemamızın 'kült' isimleri göz önüne alındığında. Böyle bir riske nasıl atıldınız?
T. Şoray: Ben böyle bir duyguyu yıllar önce hissetmiştim. Osman Seden bir televizyon dizisi teklifiyle aradı ve evime geldi, konuştuk. "Çalıkuşu'nda oynar mısın?" dedi. Ürkmüştüm, korkmuş ve yadırgamıştım. İnsanlar beni filmlerde gördüler, sonra o filmler televizyonlarda oynadı. Nasıl olur diye düşündüm. Uzun süre tereddüt ettim, Seden'in projesini kabul etmedim, Ondan sonra bu kez çok istediğim bir proje çıktı karşıma, ona karşı koyamadım, dayanamadım, kabul ettim: Aziz Nesin'in 'Tatlı Betüş'üydü bu proje ve Atıf Yılmaz'la yaptım. Böylece dizi dünyasına girmiş oldum, ardından da 'İkinci Bahar' gibi çok inandığım bir proje gelince bu korkuyu yendim.
Yani sizin bir deneyiminiz vardı ama Şener Abi'nin yoktu sanırım.
Ş. Şen: Benim hiç yoktu, ilkti.
T. Şoray: Ama siz de Yavuz Bey'e güveniyordunuz.
Ş. Şen: Evet, Yavuz olmasaydı yapmazdım.
Hanım karakterini nasıl tanımlarsınız?
T. Şoray: Bir kere daha başında belli olmuştu; hakkını arayan, savunan, güçlü bir karakter. Ekonomik güçlüklerle uğraşıyor, iş arıyor ve bir bulaşıkçı ilanı görüyor. Ardından da Ali Haydar'la karşılaşıyor. 10 dakika işe girerken pazarlık sahnesi vardı; sigorta yaptırılmasını istiyor, karşı taraf kabul etmiyor, "Yapacaksın, yapmayacağım" derken bu bölüm 10 dakikayı buluyordu. İşte böyle hakkını arayan, aşkı için de mücadele eden çok güçlü bir karakter. Çocukları için de benzer bir mücadele veriyor ve bu tavrı bütün dizi boyunca da sürdü.
Şener Abi, Ali Haydar karakteri için siz neler söylersiniz?
Ş. Şen: Benim için sinemada hep değişik rolleri deneme fırsatı oldu. Ali Haydar da bunların arasında çok özel yeri olan bir karakterdi. Senaryoyu başından beri bildiğimden benim için çekimler başladığında zor olmadı. Zaten hazırlığı bir yıl sürmüştü, ben de bu süre zarfında Ali Haydar için gerekli bilgilere sahip oldum. Hatta kökenleri üzerinde sağlam bir yapı kurmak için Antep'e gittik, Antep mutfağını inceledik, Antep ağzı araştırması yaptık. Ali Haydar uzun yıllar İstanbul'da olduğu için Antepliliğini vurgulayan hafif dokunuşlarla bizce doğru bir profile ulaştık.
ZAMANA YENİK DÜŞMÜYOR, ÇÜNKÜ SENARYOSU GÜÇLÜ
Gençler konusuna bir sonraki aşamada geleceğiz. Dizinin zamana yenik düşmeme meselesini Şener Abi'ye de sorayım...
Ş. Şen: Bence bu durumun nedeni insanı güzel anlatmasından, ilişkileri güzel anlatmasından yani senaryonun güçlü olmasından kaynaklanıyor. Biz bu zamana yenilmeme konusunu şimdi 'İkinci Bahar' için konuşuyoruz, Shakespeare'i düşünelim, o yüzyıllara yenilmemiş. Ama temel ne? Orada da çok güçlü, sahici insan ilişkileri var. Toparlarsak insanı, doğasını, gelgitlerini, acılarını, sevinçlerini, zaaflarını, mutluluklarını, hırslarını anlatmanın üstesinden gelebilenler kalıcı olmayı da başarıyor.
BİRÇOK KADIN HANIM'LA KENDİNİ ÖZDEŞLEŞTİRDİ
Bir de bugünden bakıldığında aşk var, aile bağları var ama öte yandan bir de güçlü kadın motifi var. Başlarda Ali Haydar'ın kendine özgü kuralları geçerli gibi dururken işin içine Hanım karakteri giriyor ve kadın, erkeği bir anlamda dönüştürüyor. Üstelik bu dönüşümü sessizce ve zarifçe gerçekleştiriyor.
T. Şoray: Kadın isterse her şeyi başarır diyorum.
Ş. Şen: Evet, bence bu kadın-erkek farkının en önemli yanı. Kadınlar hangi katmandan olursa olsun, değiştirme gücüne sahipler. Erkeğe nazaran daha güçlüler. Hanım karakteri de bunun bir örneği; öyle iri laflar etmeden, teori, bilmem ne sahaya sürmeden, uyguluyor kadın. Hayat pratiğiyle yapılan bir şey bu. Bence bu durum çok önemli; bir sürü nutuktan, bir sürü makaleden, bir sürü kitaptan daha etkili...
T. Şoray: Birçok kadın bu karakterle kendisi özdeşleştirirdi diye düşünüyorum.
Yıllar sonra o döneme ilişkin kişisel tortular arasında dolaşsak...
Ş. Şen: Benim oyunculuk serüvenim çok karmaşık, yani şunu demek isteyeceğim. Biz Türkan Hanım'la ilk kez 'Sultan' filminde karşılaştık ve başka da bir projede oynamadık. Orada da seyircinin beklediği bir Şener Şen vardı: Salak bir bakkaldım.
T. Şoray: Ya öyle deme, çok şekerdi.
Ş. Şen: Şöyle açıklayayım o zaman; ciddiye alınmayan, peltek konuşan vs. Tabii ki o bakkalın şansı yoktu o filmde. O bir renkti, 'jön' Bulut Aras'a giden yolda. 'İkinci Bahar'da kural dışı bir şey yaptık. Türkan Hanım Türk sinemasının idollerinden; güzelliğiyle, oyun gücüyle, her şeyiyle gerçekten Türk sinemasının Sultan'ı ve bu unvan ona halk tarafından verilmiş. Özel bir yerde duruyor. Tabii ki bu çok güzel kadının filmlerde beraber oynayacağı adamlar da çok havalı, yakışıklı adamlar... Buradan bir yere getireceğim meseleyi; kabak kafalı, pos bıyıklı bir adam Ali Haydar... İlk anda Türkan Hanım'la böyle bir görüntüye sahip karakterin yan yana gelmesi düşünülemez. Toplumda değer yargıları vardır, 'yakıştırma' denilen bir şey vardır. Türkan Hanım, siz de bir şeyi kırdınız bu diziyle, 'baby face' yakışıklı jönlerden vazgeçtiniz, ilk defa sahici bir karakterle birlikte oldunuz. Diziden önce halka sorup bir anket yapsalar ve "Türkan Şoray'la Şener Şen bir aşk filminde oynasalar ne dersiniz" diye bir soru sorsalardı genel bir çoğunluk böylesi bir projeyi reddederdi. "Olur mu canım, böyle kabak kafalı, pos bıyık bir adamla dünya güzeli bir kadın nasıl bir araya gelir?" Burada senaryonun gücüne geleceğim, Yavuz bunu gören ilk insan. Yavuz dedi ki, "Ali Haydar'la Hanım'ın aşkı olur, bu da Şener'le Türkan Hanım oynarsa olur." Ama Türkan Hanım'ın bunu kabullenmesi de bence onun için devrim niteliğinde bir şeydi. Ali Haydar fiziğiyle etkileyici değildi, karakteriyle, etrafıyla olan ilişkisiyle etkiledi Hanım'ı. Kadınına, çocuklarına, onun çocuklarına sahip çıkmasıyla etkiledi. Yani biz şunu gösterdik; "Sadece yüze bakarak karar vermeyin, bir insanı yakından tanımadan onun hakkında fikir sahibi olamazsın. İlk izlenime aldanmayın."
Peki bu efsane ikiliyi sinema tarihimiz daha önce niye keşfedemedi?
Ş. Şen: Kimsenin aklına gelmedi herhalde. Bunu Yavuz gördü.
Tamam önceden görmediler ama dizi örneği var, aradan 20 yıl daha geçti. Oradan da mı kopya çekilmedi?
Ş. Şen: Aa, ona ben karışmam.
Tamam karışmayın da ben sormuş olayım...
T. Şoray: O kadar güçlü bir proje olmadı.
Ş. Şen: Evet, uygun ve de iyi bir proje olmadı demek ki. Bak, dönüp dolaşıp bir projenin iyi mi kötü mü olduğunu konuşuyoruz.
Türkan Hanım, geçen yıl sinemayı artık bıraktığınızı ilan etmiştiniz. Hâlâ bu kararınızın arkasında mısınız?
T. Şoray: Şöyle bir açıklama yapayım: Şener Bey'le birlikte oynamam yönünde bir teklif gelirse tekrar varım...
Oo, bize manşeti verdiniz!
İlk kez açıklıyorum: Şener Bey beni taşıyamadı, o sahnede dublör kullandık!
Bir de şuna vurgu yapılabilir sanırım, 'İkinci Bahar'ın yemekle ilişkisi malum. Bu aralar yemek konusu toplumun öncelikli meselelerinden. "Menemen soğanlı mı olmalı soğansız mı?" başta olmak üzere birçok tartışma başlığı var. Galiba 'Yabancı Damat'ta da yemek öncelikli duraklardan biriydi. Latife yapayım, 'İkinci Bahar' bugünü o zamanlardan görmüş mü acaba?
Ş. Şen: Evet, ileriyi görmüş ama dizinin yapısı zaten yemek üzerine kurulmuştu. Fonu böyleydi.
T. Şoray: Sorular geldikçe benim de anılarım canlanıyor. Öyle bir ortamdaydık ki sürekli kebap yiyoruz, etraf zaten hep kebapçı dolu. Çekimler bitiyor, soluğu gene kebapçıda alıyoruz. Bol bol künefe de yiyoruz. Her şey o kadar güzel ki, ben tabii bu arada farkında olmadan bir hayli kilo almışım. Bir sahne var; Hanım, Ali Haydar'a kızıyor ve inat için rakip kebapçıya gidiyor, orada çalışacak. Ali Haydar da bu duruma kızıyor, onu sırtına yükleyip geri getirecek. Yani beni kaldırması gerek. Ama o kadar kilodan dolayı kaldıramadı.
Ş. Şen: Valla bunu ben söylemedim. Bakın, siz söylediniz!
T. Şoray: Tamam ben söylüyorum, 10 kilo falan almışım.
Ş. Şen: Ben kaldırmayı denedim ama olmadı.
T. Şoray: Ondan sonra nerden buldularsa Şener Bey'e benzeyen birini buldular.
Ş. Şen: Evet, dublör geldi.
T. Şoray: Buradan açıklıyorum, dizideki bir tek hile odur. Beni Şener Bey'in yerine başkası taşıdı.
Ş. Şen: Benim kostümlerimi giydi. Sırttan çekildi, o da kabak kafalı.
T. Şoray: Adam pehlivan mıydı neydi?
Ş. Şen: Valla bilmiyorum ama sınavı geçti ki, sizi taşıdı.
Şener Abi, aradan 20 yıl geçti, yeniden 'mutfağa' döndünüz! Ali Haydar'ken Lütfü Usta oldunuz (gerçi bu rolü daha önce de canlandırmıştınız ama). Tiyatro oyunu nasıl gidiyor. 'Zengin Mutfağı'na yönelik heyecanınız ne durumda?
Ş. Şen: Tiyatro çok zor, yıpratıcı. Bir de sürekli oynayarak kendinizi zinde tutmanız gerek. Ben ta 'rahmetli' Egemen Bostancı zamanından bu yana sahneye çıkmıyordum. Tabii ki değişik bir heyecan oldu. Hoşuma gidiyor, ilgi de büyük. Yakında, 22-23 Şubat tarihleri arasında Ankara'da da oynayacağız. Bu ayrı bir motivasyon kaynağı olacak tabii. Ali Haydar'la Lütfü Usta arasındaki ilişkiye gelince; evet ortak parantezde bir mutfak var ama elbette ki ikisi de ayrı karakterler...
'Eski filmlerimizi izlerken…'
Biz faniler bazen televizyonda sizlerin oynadığı ve defalarca izlediğimiz o güzelim klasikleri görünce, "Şöyle beş dakika bir takılayım" diyoruz ama sonra kendimizi kaptırıp sonuna kadar izleğimizi fark ediyoruz. Siz kendi filmlerinizi nasıl bir hissiyatla ya da psikolojiyle izliyorsunuz?
Ş. Şen: Biz tabii seyirciden farklı izliyoruz. O filmde yaşananlar var, hazırlık safhası var. Kendim için söylüyorum, birçok çalışmam Arzu Film'e ait, Oradaki ekip ruhu aklıma geliyor, o ruhu yeniden hatırlıyorum, oradaki senaryoların nasıl kan-gözyaşı dökülerek çıktığını biliyoruz. Ertem (Eğilmez) Abi'yi hatırlıyoruz, gidenleri, aramızdan ayrılanları anıyoruz…
T. Şoray: Ben hiç kendim gibi seyretmiyorum, yabancılaşarak bir başkası gibi seyrediyorum. Sonra takdir ediyorum, "Vay be" diyorum, "zamanında ne güzel filmler çekilmiş" diye düşünüyorum. O zamanlar Türk sineması denince küçümseyen bir kitle vardı. Haksızlık etmişler. Oysa ne kadar güzel filmler varmış. Mesela 'Gurbet Kuşları'na ya da benim oynadığım 'Mine'ye bakıyorum, Atıf (Yılmaz) Abi ne kadar güzel çekmiş. Farklı bir gözle seyrediyoruz yani. Ama haksızlık yapan seyirci değildi, şimdi kanalları açın bakın kaç tane filmimiz gösteriliyordur.
Ş. Şen: Şöyle bir durum da vardı tabii; mesela 70'ler öncesini düşünün, en büyük sosyal etkinlik sinemaydı. Televizyon bile yok. Sadece iki şey var sosyal hayatta; radyo ve sinema. Bu ortamda sinema bir ritüeldi, mahalleli toplanırdı, hatta bizim 'Sultan' filminde de vardı böylesi bir sahne; hep birden sinemaya gidiliyordu. O dönemlerde ailece gidilir, her hafta bir film seyredilirdi.
T. Şoray: Şimdi 'Sultan'dan bahsedince aklıma geldi. Oradaki kadın da tıpkı 'İkinci Bahar'ın Hanım'ı gibi çok güçlü bir karakterdi; arazi mafyasına tek başına kafa tutuyordu. Sultan'ın senaryosu Yavuz Bey'e aitti, galiba buradan kadına bakışı da ortaya çıkıyor.
