SORU: 696 sayılı Kanun hükmünde kararnameye tabii sermayesinin yarıdan fazlasının belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi oldukları mahalli idare birliklerine ait şirketlerde işçi statüsünde çalışan personelden Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Malatya, Kilis, Osmaniye, Gaziantep ve Şanlıurfa Deprem Bölgelerinde görevlendirilen personele tazminat ödenebilir mi? Deprem bölgesindeki il ve ilçelerde sürekli ve geçici görev yapan memur, sözleşmeli personel, kadrolu işçi, geçici işçi ve personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamında çalışan personele ek ödeme yapılacak mı?
CEVAP: 4123 sayılı Tabii Afet Nedeniyle Meydana Gelen Hasar ve Tahribata İlişkin Hizmetlerin Yürütülmesine Dair Kanunun ek 4 üncü maddesinde, "Tabii afete maruz bölgelerde çalışan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi personele bütçe kanunlarında yer alan fazla çalışma ücretinin iki katını geçmemek üzere fazla çalışma ücreti ödenir. Ayrıca bu bölgede çalışan her statüdeki personele ek gösterge dahil en yüksek Devlet Memuru aylığının brüt tutarının % 50 sini geçmemek kaydı ile tazminat, aylık ve ücretleri ile birlikte ödenir. Bu tazminat, damga vergisi hariç hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Fazla çalışmanın ve tazminatın uygulama sürelerinin, hangi yörelerdeki hangi görev ve derecelere ne miktarda ödeneceği hususlarına yönelik her türlü düzenlemeyi yapmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir." hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, 11/5/2023 tarihli ve 7267 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Kararın 1 inci maddesinde, "(1) 6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle, Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Malatya, Kilis, Osmaniye, Gaziantep ve Şanlıurfa illeri ile Adana İlinin Çukurova, Ceyhan, Seyhan, Kozan ve Yüreğir ilçeleri, Diyarbakır İlinin Bağlar, Bismil, Çermik, Kayapınar, Sur ve Yenişehir ilçeleri ve Elazığ İlinin Merkez, Baskil, Karakoçan, Kovancılar, Maden ve Palu ilçelerinde sürekli görevle fiilen çalışmakta olan; a) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 28/5/1988 tarihli ve 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu, 18/3/1986 tarihli ve 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu, 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu ile 11/10/1983 tarihli ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa tabi personele, b) Kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli ve geçici işçi olarak çalıştırılan personele, c) 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve diğer mevzuat uyarınca sözleşmeli olarak çalıştırılan personele, ç) İlgili mevzuatı uyarınca istihdam edilen diğer personele, 2 6/2/2023 tarihinden itibaren 6 ay süreyle 2.059,99 TL tazminat ödenir. Söz konusu tazminat; (a), (b), (c) ve (ç) bentleri kapsamındaki personelden, depremle ilgili bir görevin ifası amacıyla bu Karar kapsamındaki yerlerde geçici olarak görevlendirilenlere de ödenir. (2) Tazminattan, eşlerden her birinin ayrı ayrı yararlanması durumunda, her bir eşe bu tutarın %75'i ödenir. (3) Tazminat, fiilen görev yapılan süreyle orantılı olarak ay sonunda ödenir ve damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz." hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin; Ek 20 nci maddesinde, "İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebilir. …" hükmü, Geçici 24 üncü maddesinde, "İl özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanlar; … ….Sınavlarda başarılı olanlar, varsa bu fıkranın (c) bendinde öngörülen davalardan feragat ettiklerini tevsik eden belgeyi ve/veya icra takibine konu alacaktan feragat ettiğine dair icra müdürlüğünden alınacak belgeyi ibraz etmek, bu fıkranın (ç) bendinde öngörülen sulh sözleşmesini ibraz etmek ve aynı fıkrada öngörülen şartları taşımaya devam etmek kaydıyla, sınav sonuçlarının kesinleşmesini müteakip, ek 20 nci madde kapsamındaki şirketlerinde işçi statüsünde topluca işe başlatılır..." hükmü yer almaktadır.
Bu çerçevede , 375 sayılı KHK'nın Ek 20 nci maddesine istinaden 9/4/2018 tarihli ve 11608 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla kabul edilen İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar 28/4/2018 tarihli ve 30405 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yine, Elazığ İli Sivrice Merkezli depremde görevlendirilen kamu personeline ilişkin olarak Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının 25/6/2020 tarihli ve 84631 sayılı yazısında da, "... belirtilen bölgelerde yürütülen kamu hizmetlerinde görev yapan personele bu çalışmaların karşılığı olarak 4123 sayılı Kanunun ek 4 üncü maddesi hükmü doğrultusunda tazminat ödenmesine hükmedilmiştir. Anılan Kararda 4123 sayılı Kanunun ek 4 üncü maddesindeki düzenlemeye uygun olarak bakanlık ile kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam şeklinin tabi olduğu mevzuat açısından bir ayrım gözetmeksizin kapsayıcı bir şekilde hangi personelin bu tazminattan yararlanacağı belirtilmiştir." açıklamasına yer verilmiştir.
Ayrıca, 20/11/2017 tarihli ve 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile hizmet alım ihaleleri yoluyla personel istihdamı yeniden düzenlenmiştir. 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, bu Kanuna ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatlarında; ödemeleri merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden karşılanan 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet 3 alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanlar sürekli işçi kadrolarına geçirilmiştir. İl özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanlar ise işçi statüsüne geçirilmiştir. Görüleceği üzere mezkûr Cumhurbaşkanlığı Kararında yer alan "İlgili mevzuatı uyarınca istihdam edilen diğer personele" gerek 375 sayılı KHK'nın Ek 20 nci maddesi çerçevesinde ilk defa istihdam edilen personel ve gerekse 696 sayılı KHK ile bu şirketlerde istihdamına devam edilen personelin girdiği görülmektedir.
Bu itibarla, 375 sayılı KHK'nın ek 20 nci maddesi çerçevesindeki şirketlerde personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamında istihdam edilen personele 11/5/2023 tarihli ve 7267 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Kararda belirtilen hükümler doğrultusunda tazminat ödenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
. Ayrıca; belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi oldukları mahalli idare birlikleri açısından durum değerlendirildiğinde;
1) Mezkûr Karar'da belirtilen deprem bölgesindeki il ve ilçelerde sürekli ve geçici görev yapan memur, sözleşmeli personel, kadrolu işçi, geçici işçi ve personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamında çalışan personele, 6/2/2023 tarihinden itibaren 6 ay süreyle aylık 2.059,99 TL tazminat damga vergisi kesintisi dışında herhangi bir kesintiye tabi tutulmadan ay sonunda fiilen çalışılan süre ile orantılı olarak ödeneceği,
2) Tazminat ödemesinden eşlerin ayrı ayrı faydalanması halinde her bir eşe tazminat tutarının %75'inin ödeneceği,
- Söz konusu yerlerde fiilen çalışma yaptırılan 657 sayılı Kanuna tabi personele 6/2/2023 tarihinden itibaren 6 ay süreyle ayda 90 saati geçmemek üzere (5,40 x 2 = 10,80.-TL) 972 TL fazla çalışma ücreti ödeneceği,
3) Söz konusu yerlerde sürekli görevle çalışan personele tazminat ödemesinin kendi kurumlarınca yapılacağı,
4) Fazla çalışma ücreti ile geçici görevli personele ödenecek tazminatın ilgili valiliklerce açılan özel hesaptan karşılanacağı,
Değerlendirilmektedir.
