Oyuncu
Robin Williams, 11 Ağustos günü yaşamına kendi elleriyle son verdi. İntiharının adından gelen açıklamada oyuncunun uzun süredir depresyonla mücadele ettiği belirtiliyordu. Yıllardır kendisini kahkahalar eşliğinde izleyen hayranları ünlü komedyenin zihnindeki karanlıkla savaştığını belki de ilk kez o gün öğrendi. Milyonları yasa boğan bu trajik ölüm aslında bir ilk değil. İngiliz modacı Alexander McQueen, Nirvana'nın solisti Kurt Cobain, yazar Ernest Hemingway, oyuncu Lee Thompson Young, müzisyen Amy Winehouse ve diğerleri... Daha önce de birçok şöhretli isim depresyondan çıkmanın yolu olarak intiharı seçti. "Ünlüler aslında kalabalıklar içinde çok yalnız" cümlesi defalarca kuruldu. Şöhret ve paranın mutluluk getirmediği sayısız kez kanıtlandı. Williams'ın intiharıyla gündeme gelen depresyon ve intihar ilişkisini bu kez ünlülere çok yakın bir isimle, New York'ta yaşayan psikiyatr ve psikanalist Prof. Dr. Bayram Karasu ile konuştuk.
- Robin Williams'ın depresyonda olduğu ve bu rahatsızlığının intihar etmesine yol açtığına ilişkin açıklamalar ne derece tatmin edici?
- Williams'ı bizzat tanımıyorum, o yüzden ancak genel bir yorumda bulunabilirim. Biyolojik bir rahatsızlık olan majör depresyon intiharın en yaygın nedeni. Biyolojik olarak eğilimli olan kişilerde alkol ya da bağımlılık yaratan maddeler, hastalık, iş ve özel hayatla ilgili stres faktörlerinin de etkisiyle intihar görülebilir.
- Ünlü isimlerin bizden daha hassas ve kırılgan oldukları doğru mu? Özel muamele mi görmeleri gerekiyor?
- Ünlü isimler genellikle narsistik kırılganlığa sahipler. Kamuoyu onları 'özel' ve 'farklı' görür. Bunun sonucu olarak onlar da bu 'benzersizliğin' acısını çeker. Kendilerinden etkilenmeyen, gözü korkmayan, onlara hayranlık beslemeyen bir terapiste gitmeye ihtiyaçları vardır.
- Hangi durumlar ünlülerin depresyona girmesine neden olur?
- Daha önce de belirttiğim gibi majör depresyon biyolojik bir rahatsızlık. Bununla birlikte kırılganlık hissiyle bağlantılı bazı özel durumlar yaşayan ünlüler de depresyona eğilim gösterir. Şöyle bir gerçek var ki, ne kadar yükseğe çıkarsanız düşüşünüz o kadar sert olur. Birçok ünlü isim sahne ışıklarının altında olduğu için sıradan insanlar gibi davranamayacağını düşünür. Arkadaşlık ve aşk ilişkilerinde istismar edilme korkusu yaşar ve çevrelerindeki insanlara güvenebileceklerini düşünemezler. Bu da birbaşınalık, soyutlanma hissi yaşamalarına neden olur. Sonucu da depresyondur. Kendilerini tam olarak ortaya çıkaramaz, sözde hayatlar yaşar ve toplumun onlar için biçtiği rolü oynarlar. Ayrıca sürekli statülerini, güçlerini ve güzelliklerini kaybetme endişesi yaşarlar çünkü her zaman alttan gelen yeni ve daha genç bir kuşak vardır.
- Hangi meslekteki ünlüler ruhsal sorunlar yaşamaya daha açık?
- Aktörler ve yıldızlar en kırılgan şöhretliler. Şöhret statüsü paraya bağlı olan ünlüler daha istikrarlıdır. Politika alanındaki şöhretli isimler ise gücün geçiciliğinin ve diğerlerine bağlı olduğunun farkındadır, bu yüzden de duygusal anlamda güvensiz, otoriter ve saldırgan olmaya meyillidirler.
- Sizin de depresyonda olan ünlü hastlarınız var mı?
- Evet, böyle hastalarım var. Hastalarım psikoterapiye, kendi sorunlarından bağımsız olarak depresyon ve anksiyetenin yaygın duygusal belirtileriyle geliyorlar.
- Nedir onları kaygılandıran? Ortak sorunları var mı?
- Hayatın gayesi, varolmanın anlamı, boşluk hissi gibi daha büyük varoluş sorunlarına dalacak ayrıcalıklı bir konumdalar. Ünlüler de ünlü olmayan insanlarla aynı kaygı ve şikayetlerle geliyor. Kişisel ve profesyonel konulardaki çatışma gibi... Onların bizden tek farkı, mücadelelerini medyanın didik didik ettiği halka açık alanda veriyor olmaları.
- Alkol ve uyuşturucunun depresyon ve intihar üzerindeki etkileri neler?
- Alkol ve uyuşturucu zihinsel fonksiyonları bulandırır ve beynin işleyişini her yönüyle değiştirir. Kullananları umutsuz ve sinirli yapar. Kişi kendinden nefret eder. Ve bu durumlar kişiyi bunaltarak depresyona duyarlı hale getirir, intihar düşüncesine iter.
SOSYAL İHTİYAÇLARINI KARŞILAYAMIYORLAR
- Ünlüler yalnız insanlar olarak bilinir. Bu bir klişe mi yoksa gerçek mi?
- Ünlüler her ne kadar çevrelerini kuşatan insanlar yüzünden ender olarak yalnız kalsalar da yalnız olmaya meyilliler. İç dünyalarında yaşadıkları gelgitleri kimseyle paylaşamazlar. Onları halkın içinde göremezsiniz, sinemaya gitmek yerine evlerindeki sinema odalarında film izlerler. Evlerinde eğlenirler. Sosyal ihtiyaçlarını karşılama fırsatı bulamazlar. Dürüst olma ve gerçek yüzlerini gösterme iznini kendilerine vermezler. Özel hayatları hep mercek altındadır. Tam anlamıyla içten davranamazlar. Kendileriyle baş başa kaldıklarında bile iç dünyalarıyla yüzleşmekte güçlük çekerler. Psikoterapistlerinin işte bu engeli aşarak kendilerine ulaşması gerekir.
- Efsane olmak için intihar edenler var mı? İntiharı romantize edenler...
- İntihar, ciddi şekilde depresif bir insanın çok acı veren çaresizliğinin sonucu. Ciddi intihar girişimleri ikinci derece mesajlar taşıyabilir: Kendine ya da başka birine karşı beslenen öfke, efsane olmak gibi romantik bir istek, varoluş felsefesinin bir ifadesi, her şeye kadirlik gibi...
- Şimdiye kadar bir hastanızı intihar etmekten vazgeçirdiniz mi?
- Vazgeçirmekle kalmadım, belli adımlarla bir daha bu fikre kapılmasını da engelledim. İntihar düşüncesini dile getirmek zararsızdır hatta terapiyi açık tartışmaya dönüştürerek kişinin intihar etmesini önler. Nietzche, "İntihar düşüncesi birçok kişinin hayatını kurtarmıştır" der.
- İntihar etmeyi ciddi ciddi düşünen bir hastaya nasıl davranılır?
- Eğer bir hastamın intihara gerçekten meyili olduğunu fark edersem sürekli gözetim altında olması için bir hastaneye yatırılmasını sağlarım, ya da özel mülkünde 24 saat sağlık görevlisi eşliğinde tutulmasını isterim. İntihar düşüncesi sınırlı bir zaman boyunca kişinin aklına düşer. İki hafta hastanede yatmak ve tedavi görmek bile intiharı önleyebilir. Üzerinde önemle durulması gereken bir nokta ise, kişinin intihar edeceğini öngörmenin her zaman mümkün olmaması.
- Ünlülerin trajik sonları biz hayranlarını da çok üzüyor. Bu üzüntüyle nasıl başa çıkabiliriz?
- Acı çekerek... Keder ve yas güvenli ve sağlıklı bir psikolojik süreçtir.
MUTLULUĞUN SIRRI SIRADANLIK
"Sıradanlığın bilgeliğine sahip olmak mutluluğun ön şartı. Rumi der ki; 'İçindeki kapıyı çal, başka kapıyı değil.' Sahip olduklarına şükret ve diğerlerinin hayal ettiklerine sahip olması için yardımcı ol. Merhamet et. Voltaire,
CANDİDE YA DA İYİMSERLİK
eserinde 'Mutluluk kendi bahçeni sürmektir' der. Bence bu sadece memnuniyet verir. Gerçek mutluluk başkalarının bahçelerini sürmekle elde edilir. Formül basit: Birlikte olduğunuz insanları ve çalıştığınız işi sevin, bir yere ait olun, dünyanın kutsal bütünlüğüne ve hepimizin ortak bir iyiye ait olduğumuza inanın, evrenin hepimizin geldiği kutsal bir rahim olduğunu ve ruhun devamlılığını unutmayın."
45 DAKİKALIK SEANSI 600 DOLAR
1935'te Erzurum'da doğan Prof. Dr. T. Bayram Karasu, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunu. 1964'te Yale Üniversitesi'ne kabul edilen Karasu, halen Albert Einstein Tıp Okulu'nun psikiyatri ve davranış bilimleri bölüm başkanlığı görevini yürütüyor. Karasu'nun çoksatan iki kitabı
Huzurlu Yaşama Sanatı ve
Mutluluğun Sırrı isimleriyle Türkçe'ye de çevrildi. Ultrazenginlerin psikiyatrı olarak tanınan Karasu'nun 45 dakikalık seans ücretinin 600 dolar olması ABD medyasında haber olmuştu.
KURT COBAİN
5 Nisan 1994'te intihar etti. Ünlü müzisyen, depresyonda olduğu bir dönemde aşırı dozda uyuşturucu aldıktan sonra av tüfeğiyle kendisini başından vurdu.
AMY WİNEHOUSE
23 Temmuz 2011'de evinde ölü bulundu. Yetkililer, 'intihar' kelimesini kullanmasalar da yetenekli müzisyenin ölüm nedenini 'ölümcül olabilecek kadar yüksek düzeyde alkol' olarak açıklamışlardı.
ALEXANDER MCQUEEN
Annesinin ölümünden sonra depresyona girdiği ileri sürülen İngiliz modacı, 11 Şubat 2010'da evinde uyuşturucu kokteyli aldıktan sonra kendisini astı.
LEE THOMPSON YOUNG
Rizzoli & Isles dizisinin genç oyuncusu intihar ederek yaşamına son verdi. Young'ın hassas bir karaktere sahip olduğu biliniyordu.
ERNEST HEMİNGWAY
Amerikalı yazar ve gazeteci, 1961 yılında tabancayla kendini başından vurdu. Yazar uzun süredir depresyondaydı.
MELTEM FIRATLI
