Bir bakıyorsunuz film önererek eleştirmen oluyorlar, bir bakıyorsunuz yemek tarifleriyle şefliğe soyunurlar. Ya da anında bir ürün satışına geçerek pazarlamacıya dönüşebiliyorlar. Bunlarla sınırlı kalmıyorlar. Doğal afetler ya da toplumsal olaylarda gazetecilik oynuyorlar. 'Influencer'lardan bahsediyoruz. İnternet ortamında "etki sahibi" olan kişiler yani. 'Influencer'lar veya diğer isimleriyle fenomenler, internet ortamında binlerce takipçilerine yön veriyorlar. Yaptıkları paylaşımlarla takipçilerine ne giymeleri, ne yemeleri, nereye gitmeleri hatta neye inanmaları tavsiyelerinde bulunuyorlar. Bu sayede de hatırı sayılır paralar kazanıyorlar.
SAHTE PAYLAŞIMLAR
Ancak günümüzün idolleri olarak kabul edilen 'Influencer'lar, birçok ülkede takipçi sayılarını artırmak için etik ilkeleri hiçe saymakla suçlanıyorlar. Birkaç örneğe bakalım:
Türkiye: Geçtiğimiz haftalarda yaşanan orman yangınlarında olay yerine gitmeden oradaymış gibi paylaşımlar yaparak sanal dünyayı yangın yerine çevirenler çıktı.
Çin: Temmuz ayında 100 kişinin öldüğü sel felaketinin yaşandığı Henan eyaletine akan 'Influencer'lar, bir karış suyun içerisine yatarak sanki yardım faaliyetlerine katılıyormuş gibi yaptılar.
ABD: Çok sayıda fenomen, 'Siyahilerin Hayatı Önemlidir' gösterilerine katıldıklarına dair ve sosyal medya hesaplarında paylaşımlar yapıyordu. Ama birçoğunun, sadece birkaç saniyeliğine göstericilerin arasına geçip fotoğraf ya da video çektirerek ayrıldıkları saptandı.
İngiltere: BBC'deki haberde, sahte 'Influencer'ların kronik hastalıkları varmış gibi davranarak takipçilerinin duygularını suistimal edip para kazandıkları ortaya kondu.
İtalyan: La Republica gazetesindeki haberde koronavirüs hakkında toplum içerisinde aldatıcı sosyal medya paylaşımlarının yayılması için sadece 12 'Influencer'ın artık yeterli hale geldiği belirtildi.
Fransa: Bazı firmaların yalan içeriklerle Covid-19 aşı karşıtlığı yapmaları için 'Influencer'lara para teklif ettikleri deşifre edildi.
DAHA TÜRKÇESİ BİLE BULUNMADI
Henüz Türkçe tam karşılığı olmayan 'Influencer'lar, başvurdukları bu yöntemlerle kamuoyunu yanlış yönlendirmekle suçlanıyorlar. Bu nedenle de ülkeler harekete geçmeye başladı. Norveç, İngiltere, ABD, Fransa, İspanya ve daha birçok ülke, fenomenlerin her olayda istedikleri gibi içerik paylaşmalarını denetlemek için düzenlemeler getirdi. Örneğin Norveç'te 'Influencer'ların gençleri yanlış yönlendirmelerini engellemek için fotoşoplu bir görüntüyü uyarı olmadan paylaşmaları yasaklandı. Ülkemizde de bu konuda temmuz ayında yeni düzenlemeler açıklandı.
ÜNİVERSİTESİ BİLE AÇILDI
Biraz da Influencer sektörünün geldiği boyuta bir göz atalım.
ABD: Star Education isimli bir okulda çocuklara nasıl YouTuber olacakları öğretiliyor.
Çin: Influencer okulları hizmete başladı.
Finlandiya: Tampere Üniversitesi'nde dünyanın ilk influencer üniversite bölümü açıldı.
İngiltere: Yaşları sekiz ile 12 arasında değişen çocukların büyük kısmı büyüdüklerinde astronot olmak yerine YouTuber olmayı tercih ettiklerini belirtti.
Ukrayna: Video paylaşım platformu TikTok adına dünyanın ilk fakültesi açıldı.
Dünya geneli: 'Influencer'ların etkili olduğu pazarla endüstrisi küresel ölçekte sekiz milyar dolara ulaşmış durumda.
NE KADAR KAZANIYORLAR?
İşte sosyal medya fenomenliğinin topluma etkisi artık bu denli büyük. Peki ellerine geçirdikleri ürünleri tanıtarak reklam yapan ya da çektikleri videolara sponsorlar alan bu kişiler ne kadar kazanıyor? Üç gün önce BBC'de yayınlanan habere göre detaylar şöyle:
YouTube üzerinden kazanç elde edebilmek için kanalınızın 1000 takipçisi olması gerekiyor. Ayrıca toplamda dört bin saat izlenmiş içeriğine ulaşmalısınız. YouTube böylece sizin videolarınızdan para kazanmaya başlıyor. Eğer siz de bu iki kritere sahipseniz, çektiğiniz videolardan elde edilen reklam gelirinden pay almak için başvurabiliyorsunuz.
YouTube ne kadar izlenmeye ne kadar ücret ödendiği konusunda net bir açıklama yapmıyor.
Ancak 1000 izlenme oranına ulaştığınızda üç veya beş dolar arasında kazanabiliyorsunuz.
Bir de Facebook, Twitter, Instagram gibi ağlar üzerinden gelir elde etme yöntemi var. Bu noktada da önemli olan kriter takipçi sayınız oluyor.
Örneğin Instagram'a bakalım. Bir milyondan fazla takipçinizin olduğunu varsayalım. Böylesi bir durumda sadece bir tanıtım paylaşımı size tam 10 bin dolar kazandırabiliyor.
GERÇEK Mİ DEĞİL Mİ?
İnternet dünyasında ulaştıkları kitle ile oluşturdukları etki güçleri tartışma konusu olan ve etik ilkeler çerçevesinde sınırları belirlenmek isteyen 'Influencer'lara son günlerde ise farklı rakipler çıkıyor: Sanal fenomenler. İnsan görünümlü bu karakterler, sosyal medya hesapları üzerinden milyonlara ulaşabiliyor. Spor ya da güzel bir uyku tüyoları veriyorlar. Makyaj, kıyafet ve takı önerileri yapıyorlar. Hatta yapay zeka ile donatılmış bu sanal 'Influencer'lar, eğitim, kariyer ve evlilik gibi konularda da fikirlerini gençlere iletiyorlar. Uzmanlara göre söz konusu sanal karakterler ile Influencer pazarlama sektöründe rekabet artacak. 2030 yılında bu sektörün 80 milyar dolara çıkması bekleniyor. Sanal karakterler de 24 saat online olabilmeleri, enerjilerinin hiç bitmemesi, dış görünüşlerinin hiç değişmemesi, konuşurken hata yapma risklerinin düşük olması ya da duyguları olmadığı için sürekli pozitif kalabilmelerinden dolayı daha avantajlı konumda gözüküyor. Bu sanal Influencer'ları takip edenlerin aslında büyük bir kısmı, gerçek bir insanı dinlemediğini biliyor. Ancak yine de takipten çıkmıyorlar. Uzmanlar bu durumu da "Gençler sanal dünyada sıkılıyor. Yenilik, farklılık arıyorlar. Bu yüzden sanal fenomenlerin peşindeler. Yapay zekanın fikirlerine de değer veriyorlar" şeklinde açıklıyor.
İŞTE BİRİNCİ NESİL ÖRNEKLER
Devletler, günümüzde sanal alemde insanları kontrol altına almaya çalışırken gelecekte sanal 'Influencer'lar için de düzenlemeleri düşünmek zorunda kalacak. Sanal alemde Aypera, Türkiye'nin ilk dijital oyuncusu oldu. Diğerlerine de şöyle bir göz gezdirelim:
ROZY: Güney Koreli bir CGI (bilgisayar üretimi imgeleme) Influencer'ı... Daha geçtiğimiz ağustos ayında paylaşımlarına başladı. Yaşı yok. Ama 22'sinde gibi tasarlandı. Instagram'da 64 binden fazla takipçisi var. Yüzden fazla firma ile reklam anlaşması imzaladı bile.
LIL MIQUELA: Gerçek bir sanal fenomen kendisi. ABD'de 'yaşıyor'. Instagram'da 3 milyondan fazla takipçiye sahip. Dünyaca ünlü Hollywood yıldızları ile çalışan kast ajansı ile sözleşmesi var.
ANGIE: TikTok'un Çin versiyonu Douyin'de 200 binden fazla takipçisi var. Takipçilerinin dertlerini dinliyor. Yaşsız. "Mükemmel gözükme derdim yok" diyerek takipçilerine sadeliği öneriyor. Çin'de şimdiden 850 milyon dolara ulaşan sektöründe çok güçlü bir isim.
