Kadınların korkulu rüyası yumurtalık kistleri, miyomlardan sonra en sık saptanan jinekolojik problemlerdir.
Şiddetli kasık ağrısı, karında şişlik ve ele kitle gelmesi gibi belirtilere kendini gösterebilen bu kistler bazen ilaç tedavisi ile kontrol altına alınmakla birlikte modern cerrahi yöntemlerle de tedavi edilebilir.
Memorial Hizmet Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü'nden Op. Dr. Hüseyin Mutlu, yumurtalık kistlerinin tedavisi hakkında bilgi verdi.
Her adet başında yumurtalıkların birinde folikül adı verilen yumurta gelişmektedir. Bu aslında içi su dolu balona benzeyen küçük bir kisttir. Yumurtlama ile bu yumurta kisti içine kan dolar ve yumurtlama kisti (Korpus Luteum) adını alır. Gebelik oluşursa bu yumurtlama kisti gebeliği koruyan progesteron hormonunu üretir. Gebelik olmamışsa adet kanaması ile beraber bu kist de kaybolur. Adet ile kaybolmayan ve yumurta büyüklüğünden, portakal büyüklüğüne kadar olan bu tür kistlere "yumurta kisti" veya "fizyolojik kist" adı verilir.
Yumurtalık kistlerinden bir kısmı ilaç tedavisine cevap vermezler ve mutlaka saptandıklarında operasyon ile çıkarılmaları gerekmektedir. En sık rastlananları basit kistler, çikolata kistleri (endometriozis kistleri), dermoid kistler, fibromlar ve kanser şüphesi olan kistlerdir.
İçi erimiş çikolatayı andıran, koyu kıvamlı bir sıvı ile doludur. Ayrıca sıklıkla karın içinde yapışıklıklar ile beraberdir. Karın içinde endometriozis odakları da bulunur. Bu kistlerin küçük boyutlarda iken özel ilaçlar ile tedavisi mümkün olsa da kesin tedavi yöntemi cerrahidir. Ayrıca karın içindeki yapışıklıklar ve endometriozis odaklarının tedavisi yapılması gerekir.
Doğuştan anne karnında iken yumurtalıklarda bazı kalıntılardan ortaya çıkar. Genelde kistin içinde koyu yağ kıvamında sıvı, saç ve bazen diş gibi oluşumlar göze çarpar. Saptandığında yumurtalık kanseri ile karıştığından mutlaka operasyon gerektirirler.
Rahimdeki miyomlara benzeyen bilardo topu gibi içi dolu ve sert olan kitlelerdir. Ultrasonografi ve operasyonda kanser ile benzerliğinden dolayı operasyon gerektirir.
Ultrasonografi bulguları nedeniyle sert kısımları, sıvı kısmından çok olan bu kistlerde kötü huylu hastalık olasılığı yüksek olduğundan, operasyon gerektirir. Hatta operasyon esnasında patolog çıkan parçayı değerlendirip, iyi huylu ise operasyon rutin şekilde tamamlanır. Kötü karakterde ise kanser operasyonuna geçilir.
Yumurtalık kisti ile ilgili belirtiler görüldüğünde, kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulmalıdır. Çeşitli testler ve ultrasonografi yöntemi, kistin büyüklüğü ve karakteri hakkında bilgi verir. En sık kullanılan ilaçlar, doğum kontrol haplarıdır. İlaca cevap vermeyen kistlerde operasyon düşünülebilir. Operasyonun açık ya da laparoskopik olarak yapılmasına tetkikler sonucunda karar verilir. Burada yaş, doğurganlık ve kistin büyüklüğü ile karakteri rol oynamaktadır.
