Mevsimsel depresyonun oluşumunda en güçlü teori, gün ışığı miktarındaki azalmanın beyin kimyasını etkilemesi. Güneş ışığının azalması, beyinde duygu durumu, uyku ve iştahı düzenleyen serotonin ve melatonin gibi hormonların dengesini bozuyor. Özel bir üniversitenin Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hasan Belli, kış depresyonuna karşı önemli bilgiler verdi.
BEYİN KİMYASINI ETKİLİYOR
Mevsimsel depresyonun, 'klinik olarak mevsimsel döngülerle ilişkili depresyon' olarak adlandırılabildiğini kaydeden Prof. Dr. Belli, şöyle dedi: "Mevsimsel depresyonun temel özelliği, depresyon belirtilerinin yılın belirli mevsimlerinde, genellikle sonbahar ve kış aylarında başlaması, diğer mevsimlerde ise semptomların ya tamamen geçmesi ya da bozukluk şiddetine erişmeyecek düzeye gerilemesidir. Bu doğal gidiş, sürecin güneş ışığı ile doğrudan ilişkili olduğuna en büyük delalettir. Bu durum, sadece 'kendini kötü hissetme' ile tanımlanmaz, günlük işlevselliği bozacak düzeyde bir klinik tablo ile seyreder." Prof. Dr. Belli, mevsimsel depresyonun, halk arasında daha çok 'kış depresyonu' veya 'kış hüznü' olarak bilindiğini de söyleyerek, "Çünkü vakaların büyük çoğunluğu sonbahar-kış aylarında görülür. Ancak mevsimsel depresyonun nadir de olsa 'yaz tipi' de bulunmaktadır" dedi.
BU KASVETLİ DUYGULAR GEÇİCİ
KIŞ aylarında depresif duyguların ortaya çıkmasının normal olduğunu belirten Prof. Dr. Belli, şunları söyledi: "Kış aylarında havanın erken kararması, soğuk, kapalı hava ve sosyal aktivitelerin azalması nedeniyle bir miktar hüzün, enerji düşüklüğü ve içe kapanma eğilimi birçok insan için normal ve geçici bir durumdur. Ancak bu duygular, kişinin günlük sorumluluklarını yerine getirmesine engel olmuyorsa ve haftalar boyunca süren derin bir çökkünlük haline dönüşmüyorsa, patolojik bir depresyondan farklıdır. Kasvetli duygulanım ve karanlık hava, olumsuz düşünce kalıplarını ve karamsarlığı tetikleyebilir. Mevsimsel özellikli depresyonların güneş ışığının yıl boyunca az olduğu ülkelerde daha yaygın olması bu etmene bağlanabilir."
KIŞ DEPRESYONU 4-5 AY SÜREBİLİR
Mevsimsel depresyonun sonbaharda başlayarak, ilkbahara kadar sürebildiğini belirten Prof. Dr. Belli, şunlara dikkat çekti: "Belirtiler genellikle sonbahar aylarında başlar, kış boyunca en şiddetli halini alır ve ilkbahar aylarında güneş ışığının artmasıyla birlikte hafifleyerek ya da tamamen ortadan kalkarak, düzelir. Bu, ortalama 4-5 aylık bir süreyi kapsar. Bazı vakalarda, depresyon hali iyi tedavi edilmezse her döngüde semptomlar tekrarlayabilir."
GÜNEŞE ÇIKIN!
Prof. Dr. Belli, kış depresyonuna girmemek için nelere dikkat edilmesi gerektiğini şöyle sıraladı:
Güneş ışığından mümkün mertebe faydalanmak gerekir.
Ev ve iş yerleri aydınlık tutulmalı.
Açık havada yürüyüş ve fiziksel aktiviteler ihmal edilmemelidir.
Dengeli beslenme oldukça önemli.
Niteliksiz karbonhidratlardan uzak durulmalı ve omega-3 açısından zengin besinler alınmalı.
Sosyal bağlar canlı tutulmalı ve sosyal aktiviteler düzenlenmelidir.
Her gün aynı saatte uyunmalı. Uyku saatlerinin doğal ritminden sapmasına izin verilmemeli.
