Yunanistan'da seçimleri, bir evvelki seçimde adı bile geçmeyen Syriza'nın kazanması, tüm dünyada olduğu gibi, bizde de bir tartışma başlattı. Hele tam da prime time zamanında, bir masanın etrafına dört kişi oturtup saatleri bedava doldurmaya meraklı Haber Kanallarına da gün doğdu. Çipras kazandı, bizimkilere yaradı. Yunanistan kapı komşumuz, tarihi, coğrafi, ekonomik, turistik, sosyal, aklınıza ne gelirse o kadar yönden bizimle iç içe ülkeyi tartışmayacağız da ne yapacağız!.
Okuyorum.. Dinliyorum.. En güzel tartışma konusunu Cengiz Semercioğlu açtı..
"Çipras mı, Tsipras mı?" diyerek..
"Yunanistan'ın yeni başbakanının adını Alexis Tsipras diye mi yazacağız, yoksa okunduğu gibi Aleksis Çipras diye mi" diye soruyor Cengiz..
Yazıyor da, örneği yanlış yerden veriyor.
"Stockholm'ü neden Stokholm, New York'u neden Nivyork diye yazmıyoruz" diyor.
Neden yazmıyoruz Cengiz?. Çünkü İsveçliler, kentlerinin adını Stockholm diye yazıyorlar. Amerikalılar da New York diye.. Biz de adamların kullandıkları adı aynen alıyoruz, yazılışı ve okunuşu ile. Bu kadar basit..
İsveç, Amerika ve biz, ayni Latin alfabesini kullandığımız için de sorun çıkmıyor.
Kendi içimize pek kapanık olduğumuz dönemlerde Türkçe okunduğu gibi yazma modası da vardı bir ara.. Vaşington yazarlardı mesela.. Ama küreselleşme ile o defter kapandı.
Yani kapanır gibi oldu, ama gariplikler sürüyor.. Münih hala Münih bizde.. Alman Munchen diyor, aldıran yok.. Ama futbol takımının adını yazarken, baştaki Bavyera'yı tersine Almanca yazıp okuyoruz. Bayern Münih oluyor takım Türkçede. Tamamı Türkçe olsa, Bavyera Münih.. Tamamı Almanca olsa Bayern Munchen.. Ama biz orta yol bulmuşuz. Bayern Münih?.
Niye?. Bilen var mı?.
Neyse.. Gelelim Çipras'a..
Adamın adı Yunancada tam da "Çipras" yazılıyor, Sevgili Cengiz.. Ama onlar, Latin değil, Yunan Alfabesini kullanıyorlar. Rusların Kril alfabesini kullandıkları gibi..
Söz konusu başka alfabe olduğu zaman, iki türlü kullanım var bizde..
Birincisi, yaygın olanı.. O harfin karşılığı Türkçede varsa, aynen öyle yazıp okuyoruz.
"Çaykovski"diyoruz mesela.. Çünkü Ruslar adamın adını kendi alfabelerindeki Ç ile yazıyorlar. Bizde de Ç var. Sorun yok.
Ama Ç harfi olmayan diller ne yapsın?.
Hadi İngiliz CH ile Ç yapar.. Ama ayni CH, Fransızcada Ş okunur.. Adamın İngiltere'de Çaykovski, Fransa'da Şaykovski olması mümkün değil.
Latin alfabesi kullanan ülkeler, kendi alfabelerinde olmayan harfler için bir ortak yazım şeklinde anlaşmışlar.
Tchaikovsky demişler. Hepsi öyle yazıyor, hepsi de Çaykovski okuyor.
Amma velakin Cengiz, bizde Ç harfi var.. Onun için cambazlıklara gerek yok.. Biz, bir iki frankofil dışında Çaykovski yazar, Çaykovski okuruz.
Şimdi Yunan Başbakanının adını dinliyoruz. Çipras..
Yunan alfabesi ile yazılışı da "Çipras!." Aynen Çaykovski gibi.. O zaman biz de rahatlıkla Çipras diye yazabiliriz değil mi?.
Peki karışıklık nerden çıkıyor?. Karışıklık Yunan Alfabesinden geliyor. O alfabede bizdeki gibi sesli, sessiz harfler var, ama bir de birleşik harfler var. Tek ses için yan yana getirilen iki harften oluşan 7 birleşik harf var, Yunan Alfabesinde..
T bunlardan biri.. T bildiğimiz T.. ise, S harfi karşılığı.. Birleşik harf olarak yazıldığında, çıkan ses Ç. T birleşik harfinin adı da Ç.. O harf de bizde tek harf olarak var. O zaman nasıl yazacağız?.
Çipras..
Peki Tsipras nerden çıkıyor?. Şurdan çıkıyor..
Yunancada T ve tek başlarına ayrı harfler. T ve S olarak okunuyorlar aslında.. İşi daha karıştıralım mı?. Yunancanın bazı kelimelerinde, bu T ve
, yan yana geldiklerinde de, iki ayrı harf olarak okunuyorlar. T ve S sesleri veriyorlar.
Peki ne zaman TS, ne zaman Ç oluyorlar?.
Valla onu bilmek için Yunan olmak, Yunan grameri okumak gerek..
Ama bildiğimiz bir şey var. Yunan halkı ve adamın bizzat kendisi Tsipras yazdığında Çipras okuyor. Tsipras diye ayrı okumuyor.. Yani Yunan Başbakanının adının başındaki T birleşik harf ve harfin adı Ç!. O birleşik harf de bizde Ç olarak var.
O zaman Çipras yazacağız..
Tamam mı?.
Gelelim Aleksis mi, Alexis mi?.
Orda durum ters. Yunan alfabesinde X harfi var, bizde yok.. Adam X ile yazmış. Biz ne yapacağız?.
X harfi resmen yok ama, kullanımda çok. Dört yanımızdan Taxiler geçerken sabahtan akşama, Aleksis yazmanın pek alemi yok.. Fenerli Alex oluyor da, Yunanlı Alexis niye olmasın?.