Vicdan herkese lazım, ama doktora iki kere lazım

Dr. Atilla Oymak 83 yaşında; Türkiye'nin duayen cerrahlarından, hâlâ çalışıyor. Oğlu Dr. Osman Oymak da 57 yaşında ve babasının izinden yürümüş ama gölgesinde kalmamış, işinin en iyilerinden. Onlar hem iki meslektaş hem de tipik bir baba-oğul. Oğul oğulluğunu, baba da babalığını yapıyor. Tabir uygunsa Dr. Osman Oymak şımarıyor; Atilla Bey görmüş geçirmiş bir edayla oğluna bakıyor. Ama iş cerrahlığa geldiğinde ikisi de ilkelerinden taviz vermiyor: "Gerekmeyen ameliyatı yapmayız, vicdan herkese lazım, ama bir doktora iki kere lazım," diyerek mesleklerine bakışlarını ifade ediyorlar.

- İkiniz de cerrahsınız, aranızda usta-çırak mı, baba- oğul ilişkisi mi daha baskın?
- Atilla Oymak: Baba-oğul elbette. Bir de, o Çapa'da yaptı ihtisasını, ben Paris'te. Benim zamanımda Türkiye'de plastik cerrahi yoktu. İlk benim plastik cerrahi konusunda çalışan.

- Fransa'dan İstanbul'a döndüğünüzde muayenehane açtınız. Biraz zor geçmiş o günler...
- A. O: Hangi biraz? Felaket zor günler geçirdim. 750 lira kirası olan bir muayenehanem vardı Galatasaray'da. 400 lira da Balmumcu'daki evimin kirası. Bir burun ameliyatı, hastane masrafları dahil 3 bin lira. Ortalama 1500-1700 lira kalır bana. Demek ki bir burun ameliyatı yaparsam hem evi, hem muayenehaneyi karşılıyorum. Ayda ya bir ya iki ameliyatı zor yapıyorum. Yeni gelmişim, kimsenin bir şeyden haberi yok. 'Plastik cerrahım,' diyorsun doktorlar bile bilmiyor! Hiç unutmam, bir dahiliyeci 'Mide kanserli bir hastam var, midesine plastik tüp koyulacak, sen yapar mısın?' dedi. Ben de koydum! O paraya ihtiyacım var çünkü. Sene 1960. Tüp plastik ya, o işi yapıyorum zannetti. Sonunda Dünya Sağlık Teşkilatı'na başvurdum. Taa Kongo'ya gittim.

- Plastik cerrahiyi neden seçtiniz?
- A. O: Türkiye'de ilk kalp ameliyatını yapan Fransız Pasteur Hastanesi'nde asistanlık yapıyordum. Tam 42 kalp ameliyatına girdim. Yaşım 23 ve 42 kalbi eline almış bir adamdım. Çok büyük bir deneyim. Sonra hastalardan biri vefat etti. Türkiye'de bu ameliyatı sadece hocam yapıyordu, bütün üniversite hocaları ona çok kızgındı, hemen aleyhinde davalar açıldı. Adam baktı ki bu iş yürümeyecek, Fransa'ya geri gitti. Ama giderken 'Seni bunların eline bırakmayacağım,' dedi ve Fransız hükümetinden bana burs ayarladı. O bursla yallah Paris'e gittim.

VALLAHİ BEN ÇOK ZOR OKUDUM!
- İyi de, plastik cerrahi nasıl oldu?
- A. O: Son altı ayımda beni bir hastaneye yolladılar. Genel cerrahım ve bana sorarsanız bilmediğim hiçbir şey yok! O kadar kendime güveniyorum ki, Allah Allah... Bir büyük hoca, bir de küçük hoca var. Küçük hoca bir ameliyatına aldı beni, yanık hastası. Adam uygulamasını yaptı ve eciş büzüş olan yara açıldı, düzeldi. Ben çok etkilendim, bir daha o doktorun yanından ayrılmadım. Ve onun yanında iki sene plastik cerrahi ihtisası yaptım.

- Osman Bey, babanızın başlangıcı zor olmuş ama sizinki daha kolay oldu herhalde?
- Osman Oymak: Yok canım, kim dedi? Benimki de zor oldu. Babamın çok yakın arkadaşı, Allah rahmet eylesin Kemal Oğuzman vardı, o: 'Bu Osman'ın okuması bizimkine göre 10 kere daha zor. Bizim paramız yoktu. O yok, bu yok, evde bir mum... Mecburduk okumaya. Bu herifin altında Alfa Romeo spor araba, spor yapıyor, havalı... İşi çok zor,' demiş. Bunlara rağmen okudum, vallahi benim durumum daha zordu.
- A.O: Biz öğrenciyken tramvaya binerdik. Siz bilmezsiniz, kırmızı tramvay önde, yeşil arkadadır. Kırmızı beş kuruş, arkadaki üç kuruş. Numaradan konuşur gibi yapar, sonra arkadan zor yetişirmiş gibi koşarak, iki kuruş kâr etmek için yeşil tramvaya atlardık.

- Babanızın tanınan bir doktor olmasının avantajları, dezavantajları olmuştur ...
- O. O: Dezavantajı var tabii. Mesela işin başındasın, dünyadan haberin yok, bir şey yapıyorsun, takdir edilmek istediğin bir dönem. Ahmet benimle aynı işi yaptığında 'Aferin Ahmet,' oluyordu. Bana da 'E sen tabii yapacaksın,' deyip geçiyorlardı. Babam başka hastanede çalışıyor, ben üniversitedeyim, elimi tutmuyor, bir şey anlatmıyor falan.
- A. O: Osman'ın yetişmesinde benim etkim ancak yüzde 10'dur, daha fazla değil.
- O.O: Ama babam olmasaydı beni kolay kolay kabul etmeyecekleri bir Amerika maceram var. Mezun olduğumda her şeyi biliyorum havasındaydım. Ama biz iki satır biliyorsak, adamlar aynı konuda üç sayfa biliyor. Ve çok çalıştım: Sabah 06:00 - akşam 22:00, cumartesi dahil. Pazar günü de laboratuvara gidiyordum. Oraya kadar gittik, dünyanın en iyi imkanları önündeyken ya dalga geçip dönecektik ya da adam gibi çalışmamız gerekiyordu.
- A. O: Hocaları eski ahbaplarım. Bunu zaten öyle dalga geçsin diye bırakmazlardı.
- O.O: Ama vardı dalga geçen...
- A.O: Onlardan bana ne? Seni bırakmazlardı diyorum.
- O. O: Alakası yok. Ben çalıştım...

- Eğlenceli bir hayatınız olmuş orada ama?
- O. O: Hiç eğlenceli değildi, sürekli çalışıyordum.

- Kitabınızda öyle yazmışsınız ama kendi ellerinizle...
- O. O: O kitap diye öyle yalan yazdım (Gülüyor). Ben çalışmasaydım, istedikleri kadar arkadaşın olsunlar baba, olmazdı, biliyorsun. Gerçi belki benden daha kabiliyetli adamlar vardı ama aynı imkanları yoktu. Ama ne yapayım, benim de babam o.

- Sizi diğer plastik cerrahlardan ayıran ne?
-A. O: Biz oldum olası işte abartmayı sevmeyiz. Mümkün olduğu kadar alçak gönüllü davranırız. Hiç para kazanamadığım ilk zamanlarda bile, hasta geliyor, ama ameliyat olmasa da olur. 'Ameliyat olma,' diyebiliyordum. Parasızlık zamanı bunu diyebiliyorsan, yırtıyorsun. Çünkü herkes seni namuslu biliyor artık. Bir doktorun hayır diyebilmesi en önemli meziyetlerden biri.

ADAM BENİ VURACAKTI
- Estetik operasyonlar sanki sadece kadınların üzerinden yürüyormuş gibi görünüyor.
- A.O: Erkekler de ister ve erkekler kadınlardan çok daha zor hastalardır. Tatmini çok zordur. Sonucu katiyen kabul etmez. Canları da daha tatlı.

- Sorunlu hastayı görünce anlar mısınız?
- A. O: Tabii. Psikolojik sorunu olan hasta kendini belli eder. Fi tarihinde jinokoplasti (erkeklerde meme küçültme ameliyatı) yaptım bir hastaya. Bu ameliyatın cinsellikle falan alakası yok. Bir mühendis geldi. Adama ameliyat yaptık ve doğal olarak bir yara izi var. Erkekliğimi bozdun diye beni vurmaya kalktı. Psikolojik sorunu olan bir adammış. Sorunlu hastadan kaçarız. Hastayı beğenmezsen sallarsın. 'Olmaz,' dersin, 'Üç kuruşsa beş kuruş,' dersin.

BOZDUĞUM BURUNLAR NİŞANTAŞI'NDAN TAKSİM'E YOL OLUR
- Sizin işte para çok mu konuşuluyor?
- O. O: Yo, her işte konuşuluyor. Ama bizde sigorta işlemediği için, hasta direkt para işine giriyor.

- Neden doktorlar birbirlerini kıskanıyor? Kutsal meslek falan ya...
- A. O: Edebiyatı güzel, ama insansın ve insanlar birbirinin gözünü oyar. Ben nelerle karşılaştım! En yakın arkadaşım zannettiğim adam arkamdan kuyumu kazıyordu, susuyordum. İşi senden öğreniyor 'Onun bozduklarını düzeltiyoruz!' diyor. Üç kuruş para kazanmak için yapmadığı kalmıyor. Bir gün bir TV programında 'Hiç burun bozdun mu?' diye sordular. 'Bozduğum burunlar Nişantaşı'ndan Taksim'e yol olur,' dedim,

- O kadar çok bozdunuz mu gerçekten?
- A. O: İki sene önce, 10 bin küsur burun yapmıştım. Hele ilk senelerde yapıyorsun, üç burundan biri bozuk çıkıyor. Boza boza öğreniyorsun. Benim burun ameliyatın öğrendiğim adam sağ olsa ve buraya gelse aç kalır! Ameliyat filan yapamaz, bilgisi o kadar zayıf kalır. Ki bu adam dünya çapında üç beş isimden biriydi. Türkiye'de bu işler hakikaten çok iyileşti. Dudak şişirenleri saymıyorum. Şimdi sadece İstanbul'da 15-20 tane hakikaten güzel burun yapan doktor bulurum.

DAMAR POF DİYE YÜZÜME PATLAR
- Bedenleri kesip biçiyorsunuz. Nasıl baş ediyorsunuz bu stresle?
- A. O: Ameliyatım iyi gitmezse sabaha kadar uyuyamadığımı bilirim. Çok büyük sorumluluk. 'Keşke böyle mi yapsaydım, öyle mi olsaydı?' diye kendi kendimi yerim. Hele eskiden okumak için kitap yok. Ameliyat seyretmek için gideceğin yer yok. Buradan kalkıp Paris'e gidiyordum. Gidip öğreniyorsun, gelip uyguluyorsun, o arada bozduklarım oldu. Bu 10 sene sürer. Pişene kadar anan ağlar.
- O. O: Uyku kaçar. Kabus görürüm: Birden bire pof diye damar patlar yüzüme, ortalık kan revan... Bizim pardonumuz yok. Bu nedenle doktor olmak için 30 sene okutuyorlar adamı. Ayrı bir eğitim, bir yaşam tarzı.

SIYIRMA HAKKIMIZ VARSA TÜYERİZ
- Siz estetik ameliyat yaptırır mısınız?
- O. O: Valla son altı aydır hastalar 'Göz kapaklarınız düşmüş,' diyor. Moralim bozulmaya başladı. Bir gün bir arkadaşa 'Kesiver şunları,' diyeceğim. Onun dışında gelin bakın, kontrol edebilirsiniz; hiç iz var mı? Biz genç gösteriyoruz böyle...
- A. O: Osman takmış göz kapaklarına... Yaptırır bu gidişle.
- O.O: Yok baba ya, hastalar söylüyor. Benim iğneden bile ödüm kopar! Bir seferinde kandırdılar beni. Kasık fıtığım vardı, 'İki dakikada olacak, çok kolay,' dediler. Bir hafta yürüyemedim, anam ağladı! Anesteziden çıktım, gözüm kayıyor, uçurumdan düşüyor gibi oluyorum. Herkese bağırıyorum falan, gerçekten zordu... Sıyırma hakkımız varsa tüyeriz.
- A. O: İğneyi hiç sevmem. Katiyen sevmem. Dişçiye bile zorla giderim.

KEPÇE KULAKLILARI MEMNUN ETMEK ÇOK ZOR
- En zor ameliyat hangisi?
- A. O: Burun. Kıkırdakta bir milim hata yaparsanız çıkar ortaya! Hata affetmeyen başka bir ameliyat yok. Dünyanın en zor ameliyatı!
- O.O: Daha zoru var! Kepçe kulak. Hasta o kulağı hiçbir şekilde görmek istemiyor. Yapıştırıyorsun kulağı hâlâ 'Görünüyor ama,' diyor. Ameliyat çok kolay, hastayı memnun etmek çok zor.

BU ALANDA ÜÇKAĞITÇI ÇOK
- Artık erkeklere karın bölgesine baklava yapılıyormuş. Olabilir mi? Estetik cerrahlar öyle şeyler öneriyor ki, kanmamak mümkün değil. Paran varsa, yaptırırsın.
- O.O: Yaptırırsın değil mi? Parası olmayan da kredi alır gider. Üstelik o baklavaları yağ alarak yapıyorlar. Adamlar acayip sporcu gibi duruyor, dokununca yumuşak.
- A. O: Çok eski bir yöntem. 30 senedir yapılan bir ameliyat. Cin fikirlinin biri çıktı patlattı.

YABANCI MADDE REAKSİYON YAPIYOR
- Bu işin duayenisiniz. Başladığınız günlerden bugüne neler değişti?
- A .O: Çok ciddi yol alındı Türkiye'de. 30 sene boyunca sadece iki-üç isim vardı. Son 15-20 senede plastik cerrahi inanılmaz güzelleşti. Yenilikleri görünce çok hoşuma gidiyor. Ama çoğunu anlamıyorum. Mesela enjeksiyonlar var, başından beri onu doktorluk olarak görmüyorum. Ben bir tek enjeksiyon yapmadım. Türkiye'de botoks yaptıran milyarlar var, ama ben yapmadım, yapmam da! Ne kadar dermatolog varsa, ne kadar gözcü varsa, yapıp duruyor. Güzellik salonunda bile yapıyorlar. İş değil ki, yaparsın, ne olacak? Biraz öğrenirsin, üçbeş bozarsın, sonra yapar geçersin.

- Enjeksiyon doğru bir uygulama mı, bu konuda siz ne düşünüyorsunuz Osman Bey?
- O. O: Doğru tabii. Bir de şöyle bir lüksü var: Yanlış da yapsan geçiyor. Ama dolgu aynı şey değil. Dolguda bazen o kadar abuk sabuk şeyler kullanıyorlar ki, kalıcı olabiliyor. Kalıcıdan kastım, suratları bayağı yaralanmış hastalar. Acayip çirkinleşmiş, çaresi olmayan insanlar var.

- Bu doktor beceriksizliği mi, yöntemin sakatlığı mı?
- O. O: İkisi de değil. Yabancı madde sonuçta. Ne kadar reaksiyon yapmıyor denilirse denilsin, bir gün yapıyor.
- A. O: Bir de silikon enjeksiyonları var. Silikon ne erir, ne gider. O silikon oynuyor, oraya buraya gidiyor. Silikonu çıkarmak, bahis konusu değil, yapılırsa kalır.
- O.O: Onlar üçkağıtçı, doktordan saymam.

- Bunu yapan doktorlar bilerek mi yapıyor?
- O. O: Plastik cerrahlar da yapıyor. Ama plastik cerrah olmayanların büyük bir çoğunluğu da yapıyor. 'Bir şey enjekte ettiğimde, o orada bir tabaka gibi durur, istersem çıkarırım,' diye düşünüyorlar. Halbuki dokuların arasına giriyor ve çıkarman için o bölümü çıkartman lazım. O zaman da ya sakatlık ya da çöküntü oluyor. Bazen deriye çok yakın yapıyorlar, gelip yapışıyor, hiç çıkaramıyorsun, çünkü deri de gidecek. Böyle tedavisi imkansız problemler oluyor. O hastalar sonra bize geliyor. O nedenle bu adamlar kötü neticelerin farkında bile değil; tabii eğer mahkemeye yansımadıysa.

- Belki de hastaların tavır koyması gerekiyor?
- A. O: Garibimin haberi bile yok bu durumdan. Silikon 20-30 senedir var. Bir doktora 'Silikon yapmayın, çıkaracağım diye uğraşıyorum anam ağlıyor,' dedim. Adam iyi de para kazanıyor. 'Çok az silikon koyuyorum, çok azıcık,' dedi. 'Hay boyu devrilesi,' dedim içimden, başka bir şey diyemedim. Oynadığın şey can.

YAPILMIŞ GÜZEL DUDAK HİÇ GÖRMEDİM
- Beden modası diye bir kavram oluşuyor. Güzellik anlayışı nasıl değişiyor? Estetik cerrahide yeni buluşlar oluyor ve bunlar kullanıma mı sokuluyor?
- O. O: Benim inandığım, toplumun takip ettiği kişiler ön ayak oluyor bu işlere. Ama bir cerrah olarak modaya uyma mecburiyetim yok benim. Mesela dudaklara hiç dokunmadım. Yapılmış güzel dudak da hiç görmedim. Trilyonlar kazansınlar, bana ters olduğu için yapmıyorum.

- Başka yapmadığınız operasyon var mı?
- O. O: Kaş kaldırmayı sevmiyorum. Yara izlerinin iyi olmayacağını bildiğimiz ameliyatlar var, onları da sevmiyorum. İyi yaptığımı yapmaya çalışıyorum. Modaya uyacağım diye rezil olmanın âlemi yok.
- A. O: Kafadan sakat doktor da sakat hasta da bol. Bizim amacımız insana doğal güzellik verebilmek. Normal bir şeyi, üzerine para verdikleri için neden anormal yapayım?
- O. O: Yapana da, yaptırana da kızmıyorum, bana ne? Ama beğenmiyorum. Geri dönüşü olan uygulamalarda çok derdim yok. Ama geri dönüşü olmayan şeyleri moda diye yapmak, kabul edilir gibi değil.

ÖNLEYİCİ AMELİYAT YOKTUR
- İnsan ne zaman estetik ameliyat talebinde bulunmalı?
- O. O: Ameliyatına göre değişir. Hastanın ne istediğini biliyor yaşa gelmesi, psikolojik bir engeli bulunmaması şart. Ölüm, ayrılık, gibi kötü bir deneyimden yeni çıkmamış olmasında fayda var. İhtiyacın mantıklı olması gerekiyor. Yani 'Kulağımı yaptırayım, kocam eve dönsün,' diye bir durum söz konusu değil. Şimdiye kadar estetik kimseyi geri döndürmedi, yine de kesin konuşmayım ama...

- Doğru doktoru nasıl bulacağım?
- O. O: Çok zor. Google diye bir bela var başımızda. Normal şartlarda Türkiye'de bir doktorun Google'da resim göstermesi yasak. İndirekt bir şeyler yapıyorlar. Bir de Photoshop diye bir şey var. At atabildiğin kadar, sıfır kontrol! Böyle bir ortamda hakikaten hastanın iyi doktor bulabilmesi çok zor. Ya yaptığını görecek, ya akıllı biri önerecek. Ben 25 senedir yaptığım ameliyat için 'İz kalır,' diyorum. Öbürü 'Ben izsiz yaparım,' diyor. Sen de hasta olarak inanıyorsun...

- İnsan belli zamanlarda küçük operasyonlar yaptırırsa, güzel yaşlanabilir mi?
- O. O: Öyle bir şey yok. Bazısı 40 yaşında bile yüz ameliyatı ihtiyacında oluyor. Bazısının suratı 65-70'inde hâlâ şahane.

- Önleyici bir ameliyat söz konusu değil mi?
- O. O: Önleyici ameliyat yoktur. Olanı bozarsınız.

BABAMIN AMELİYATLARINA GİRSEYDİM, ASİSTANI OLARAK KALIRDIM
- Osman Bey, ABD'den döndüğünüzde zor bir dönem yaşadınız sanırım? Atilla Bey almış yürümüş, siz daha işin başındasınız...
- O. O: Evet, babam beni yanına aldı. Abdi İpekçi'de muayenehanemiz vardı. Babamla odalarımız yan yana. Kapı çalıyor, ses geliyor, sonra tak tuk tak topuk sesleri benim odamın önünden geçiyor ve babamın odasının kapısı kapanıyor! Bütün gün böyle geçiyor. Kapımı çalan yok, postacı bile gelmiyor! Çok sinir bozucu.

- Nasıl aştınız bu durumu?
- O.O: Bir hasta geldi, baktı iyiyim, sonra başkaları geldi. Allah da yardım etti, yaptığım ameliyatlar hiç morarmadı falan. 'Fena değil galiba,' diye konuşmaya başladı insanlar. O dönem babamın ameliyatlarına girebilirdim, ama o zaman hep onun asistanı olarak kalırdım. Hiç girmedim onun ameliyatlarına. Ve başardım (Gülüyor). Vardır ya hani böyle zafer durumları... Fakir ama onurlu bir doktordum.

GÖZLERİMLE AMELİYAT EDERDİM
- Güzelliğin hayatınızdaki yeri ne? Bozuk formlar sizi rahatsız eder mi?
- O. O: Birinde sağlam bir deformite varsa rahatsız eder. Ama kulağının kenarı bir parça bilmem ne, gözünün kenarı şöyle gibi şeyler rahatsız etmiyor.

- Mesleki deformasyon olmaz mı?
- A. O: Bende var. Eskiden yolda gördüğüm kadınları gözlerimle ameliyat ederdim.

İNSANIZ, HATA YAPARIZ
- Sizin yaptığınız operasyonlar nedeniyle şikayette bulunan olmadı mı?
- A. O: Olmaz olur mu? Biz de insanız.

- Ne yapıyorsunuz o zaman?
- O.O: Araba motoru yapmıyoruz. Motoru alıyorsun, vidaları sıkıyorsun, bitiyor. Her defasında aynı neticeyi verir. Bizde vücudun iyileşme süreci var. Bu süreçte hafif sağa gidebilir, sola gidebilir. Şişer, şişmez... Ama hastaya arkasında olduğunu hissettirmek gerek.

ZENGİN ÇOCUĞUYUM, EMEKLİ OLACAĞIM
- Değişmeyen ilkeleriniz var mı?
- A. O: Daima korkak davranacaksın, biraz pay bırakacaksın. İyi doktor yemeği az tuzlu yapar.

- Bir plastik cerrah ne zaman emekli olur?
- A. O: Fizik olarak yetersizleşince emekli olmak gerekir. Eli titriyorsa yapamaz. Ama 83 yaşında benim gibiyse yapar.

- Siz ne zaman emekli olmak istersiniz Osman Bey; Atilla Bey'in çok niyeti yok ama...
- O. O: Babam memur çocuğu, o nedenle ömür boyu çalışma mecburiyeti var. Ama ben zengin çocuğuyum, 10 yıl sonra bırakmayı düşünüyorum.