ABD'de başkanlık seçimi 2016 yılında, ancak seçimde kimlerin aday olacağı şimdiden tartışılmaya başlandı. ABD'nin 45'inci başkanı olarak Beyaz Saray'a girmeyi hedefleyen adayların, aylarca sürecek kampanya için popülaritelerini artırmaya dönük gelecek yılın başından itibaren çalışmalarına hız vermesi beklenirken, başkanlık seçimleri Cumhuriyetçi Parti ile Demokrat Parti arasında kıyasıya bir rekabete sahne olacağa benziyor.
Demokratlarda Clinton ve Biden öne çıkıyor
Kesin adaylıkları açıklanmış olmasa da Demokrat Partiden eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ve ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden'ın isimleri muhtemel adaylar arasında en güçlü adlar olarak öne çıkıyor.
Clinton, başkanlık için adından en çok söz ettiren adaylardan. Siyasi kariyerinde adı ilk önceki başkanlardan Bill Clinton ile geçen Hillary Clinton, "başbayan"lığının ardından ABD Kongresi'nde New York senatörü olarak kariyerine devam etmişti. Hatta, 2008 yılında şu anki Başkan Barack Obama ile Demokrat Parti'den başkan adayı olmak için yarışan Clinton, adaylığı Obama'ya kaptırsa da Dışişleri Bakanı olarak Obama'nın kabinesindeki en aktif ve güçlü isimlerden biri oldu.
Bakanlıktan ayrıldıktan sonra kitap yayınlayan Clinton'ın, bu vesileyle şimdiden başkanlık adaylığı lobisine başladığı yorumları yapılıyor. Şimdiden çeşitli üniversite ve platformlarda konuşmalar yapan Clinton, aday olup olmayacağı konusunda kamuoyu önünde henüz net bir sinyal vermiyor. Clinton, katıldığı bir programda yaptığı açıklamada, başkanlık için yarışma kararı almanın önemli bir seçim olacağını kaydederek, bu konudaki kararını henüz vermediğini ifade etti. Kararını gelecek yılın başında açıklamayı düşündüğünü belirten Clinton'ın aday olması, Demokratlara, "ABD tarihinin ilk kadın başkanı" propagandasını kullanabilmeleri imkanı tanıyacak.
Clinton'ın ABD'de çok önemli işler yaptığı düşünülse de Bingazi'deki ABD Konsolosluğuna 11 Eylül olaylarının 10'uncu yıl dönümünde düzenlenen terör saldırısına ilişkin istihbarat zafiyeti, en büyük dezavantajı. Yaşı ve sağlığı ise Clinton'ın diğer handikapları olarak ortaya çıkıyor. Ancak Clinton'ın seçimlere tek kadın aday olarak girmesiyle özellikle Amerikalı kadın seçmenlerden, uluslararası platformlardaki etkinliğiyle de dünya kamuoyundan büyük destek alması büyük olasılık.
Biden: "Yarışmamak için belirgin nedenim yok"
Demokratların partideki ön seçimlerde adaylık için Clinton'ın karşısına çıkması beklenen diğer olası aday ise ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden.
Başkan Barack Obama'ya özellikle Kongre kanadı ve partideki ilişkilerde destek güç olarak bilinen Biden, bir önceki seçimde Obama'nın seçilmesindeki başarının mimarlarından biri olarak gösteriliyor. Biden geçenlerde verdiği bir mülakatta, Beyaz Saray'a bu kez "bir numara" olarak girmemek için "belirgin bir neden" görmediğini söyledi.
Biden, geçen haftalarda CNN'e verdiği mülakatta, aday olup olmama konusunda 2015 yazına kadar karar vereceğini belirterek, "Yarışmamam için nedenler olabilir ama yarışmamam gerektiğini düşünmem için belirgin bir nedenim yok" dedi.
Ancak Biden'ın da ilerleyen yaşı ve sıkça yaptığı gaflar başkanlık yolunda dezavantaj yaratabilir.
Clinton ve Biden dışında, Maryland Valisi Martin O'Malley, Massachusetts senatörü Elizabeth Warren, New York Valisi Andrew Cuomo, eski Demokrat Ulusal Komitesi Başkanı Howard Dean, Massachusetts Valisi Patrick Deval, eski Virginia senatörü Jim Webb, California Valisi Jerry Brown ve bağımsız senatör Bernie Sanders'ın adları da olası Demokrat başkan adayları arasında geçiyor.
Cumhuriyetçiler Kongre'nin ardından Beyaz Saray'ı da kazandıracak aday istiyor
Geçen hafta yapılan Kongre ara seçimlerinden büyük bir zaferle çıkarak Kongre'nin Senato kanadında da üstünlüğü ele geçiren Cumhuriyetçilerin, başkanlık seçimlerini de kazanmaya yönelik büyük arzusu bulunuyor.
Parti cephesinde New Jersey Valisi Chris Christie, eski başkan George W. Bush'un kardeşi eski Florida Valisi Jeb Bush, senatörler Rand Paul, Ted Cruz ve Marco Rubio, eski Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, 2012 seçimlerinde Mitt Romney'nin başkan yardımcısı adayı olan Wisconsin milletvekili Paul Ryan, bir önceki seçimlerde de aday olan ve ön seçimlerde sürpriz bir performans sergileyen eski Pennsylvania senatörü Rick Santorum, Louisiana Valisi Bobby Jindal ve eski Arkansas Valisi Mike Huckabee 2016 yarışı için adları en çok gündeme gelen isimler.
Cumhuriyetçilerin son yıllarda yükselen yıldızı olarak dikkati çeken New Jersey Valisi Chris Christie'nin ismi basında sıkça yer alıyor.
2012 başkanlık seçimlerinde parti kongresinin açılış konuşmasını yapan Christie, sözleriyle partililerden büyük alkış alırken, Sandy kasırgası sırasında vali olarak gösterdiği performansla da Amerikan halkının her kesiminden büyük takdir topladı. Ancak Christie'nin adı, 2013 Eylül ayında eyalette patlak veren köprü skandalının ardından tartışmaları da beraberinde getirdi. Bunun yanında daha ılımlı olarak bilinen Christie'nin partisinin daha muhafazakar kanatlarına ulaşıp ulaşamayacağı henüz net değil.
Bush ailesinden diğer bir isim aday olabilir
Cumhuriyetçi partinin adaylarından biri olabileceği konuşulan diğer isim ise Obama'dan önceki başkan George W. Bush'un kardeşi Jeb Bush.
Eski Florida valisi olan Jeb Bush'un gerek ağabeyi gerekse de babası George H.W Bush dolayısıyla Beyaz Saray'ı yakından bilmesi ve parti tabanına yakınlığı en büyük avantajları. Aynı aileden üçüncü kişi olarak Oval Ofis'e geçmek isteyen Jeb Bush, partisinin önemli adaylarından biri olarak görülse de ağabeyi George W. Bush'un ülkede ve dünyada bıraktığı imaj Bush'un handikapları olarak karşısına çıkıyor.
Hillary Clinton'ın başkan adaylığı ihtimalini göz ardı etmeyen Cumhuriyetçilerin, Demokratların "ABD'nin ilk kadın başkanı" propagandasına müsaade etmemek için kadın aday belirlemesi de muhtemel. Bu konuma düşünülen en güçlü isim ise George W. Bush döneminin Ulusal Güvenlik Danışmanı ve eski Dışişleri Bakanı olan Condoleezza Rice. Adı basında çok sıklıkla yer almasa da Rice'ın parti kongresinde yaptığı konuşmada anne ve babasının bir gün kendisini ABD Başkanı olabileceğine inandıklarını söylemesi dikkatleri çekmişti.
ABD'de 2008 başkanlık seçimlerinde Mitt Romney'nin başkan yardımcısı adayı olan Wisconsin milletvekili Paul Ryan da Cumhuriyetçilerin başkanlık yarışında aday olabilecek isimler arasında geçiyor. Daha önceki seçimlerden kazandığı tecrübe ile ulusal başkanlık kampanyasını yürütmüş olması, Ryan'ın en büyük artıları olarak gözükse de genç yaşının başkanlığın önünde bir engel oluşturabileceği kaydediliyor.
Aşırı muhafazakar Çay Partisi hareketine yakınlığıyla bilinen Senatör Ted Cruz, özellikle dış politika ve sosyal politika konularında geleneksel Cumhuriyetçi çizgiden zaman zaman farklı duruşlar sergileyen Senatör Rand Paul ve 2008 başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti'nin aday adayı olan Mike Huckabee'nin şimdiden tabanda çalışmalara ve geleceğe dönük planlar oluşturmaya çalıştığı yönünde haberler bulunuyor.
ABD'de başkanlık seçimleri
ABD'de ilginç ve karmaşık bir başkanlık seçim sistemi bulunuyor Ülkede, seçim dönemi, uzun aşamalar ve karmaşık sistem nedeniyle tüm yıla yayılıyor. Başkanlığa aday olmak isteyenler, aday adaylıklarını açıklamalarının ardından kendi parti tabanında kulis yapmaya başlıyorlar ve ardından ön seçimlere gidiyorlar. Ön seçimlerde, her partinin aday adayı kendi partisinin kayıtlı seçmenlerinin karşısına çıkıyor. Burada da sistem iki aşamalı işliyor. İlkinde, her eyaletteki partilerin kayıtlı seçmenleri, parti genel kurulunda hangi adaya oyunu vereceğini belirlemek üzere delegeleri seçiyor. Genel Kurul'da da eyaletlerin delegeleri oylarını o eyaletteki seçmenin kararına göre kullanıyor ve çıkan sonuçlara göre partinin başkan adayı belli oluyor.
Daha sonra da iki partinin başkan adayları ülke genelindeki başkanlık seçiminde yarışıyor.
Sistemin karmaşıklığı nedeniyle ABD, 2016 yılının ilk yarısını ön seçimler, yazını Genel Kurul, sonbaharını da asıl yarış olan ABD Başkanlığı yarışıyla geçirecek.
(AA)
