0-3 AY
Bebek doğduğunda görüşü çok azdır. Fokus yapamaz ve pek çok şeyi net olarak göremez. Ancak yüzüne 25-30 cm'lik mesafedeki objeleri net olarak seçebilir. Ömrünün ilk ayında gölgelerden, zıt renklerden ve ışık oyunlarından ötürü çok şaşkınlık yaşar. Siyah, beyaz ve kırmızı renkler çok ilgisini çeker. Bebek 2 haftalık olduğunda ilgisini çeken şeylere gözlerini dikerek bakmaya başlar. 3 aylık olduğunda ise fokuslama yeteneği artacağından daha net görür.
ÖNERİLER:
Siyah beyaz renkli bir oyuncağı yatağına asın. Oyuncağın bebeğe olan uzaklığının 25-30 cm olmasına dikkat edin
Sürekli aynı noktada tutt uğunuz bir çıngırağı sallayın. Böylece bebek seslerle görüntüleri bağdaştıracaktır.
Ona dergilerden kestiğiniz insan yüzlerini gösterin.
Yatağına kumaştan yapılmış çok renkli ve desenli bir kitap koyun.
3-6 AY
Bebekler gözleriyle kişileri takip etmeye başlar. Bazı oyuncakların uzanamayacağı kadar uzakta olduğunu fark eder. Tanıdığı kişilerin fotoğraflarına bakmak hoşuna gider. Renkler ilgisini çeker. 6 aylık bebekler hayli keskin gözlü olurlar. Çok uzaktaki ve çok küçük cisimleri bile görebilirler. Halıdaki ekmek kırıntılarını görür, hatta onları yemeye çalışırlar. Hareketli cisimleri bile elleriyle yakalayabilirler.
ÖNERİLER:
Müzikli oyuncaklar çok hoşuna gider, bir yandan dinleyip bir yandan da oynamaktan çok hoşlanır. Bu durum görmesini ve işitmesini aynı anda geliştirir.
Ona çok değişik renklerde ve şekillerde oyuncaklar alın.
6-12 AY
6. aydan sonra bebeklerin görüşü çok kuvvetlenir ve 1 yaşına geldiğinde en az yetişkinler kadar iyi görmeye başlar. Bu dönemde görüşten çok bebeğin entelektüel ve duygusal gelişimi önem kazanır. Gördüğü şeyleri algılar ve onlara mana verir. 7. aydan itibaren bebek yüz ifadeleri arasındaki farkı anlar. Karşısındaki kişinin kızgın, üzgün ya da mutlu olduğunu fark eder. 10 aylıkken, yaşıtı çocukların kendiyle aynı boy olduğunu görüp fark eder. Perspektifin farkına varır.
ÖNERILER:
Bebeğinizi bebek arabasına oturtup itmece oynayın. Onu önce yavaş sonra da hızlı itin ve sallayın. Böylece hareketlerin farklılığını izleyerek anlayacaktır.
Büyük, renkli parçalı yapbozlarla oynamasını sağlayın. Resimli ve hareketli kitaplar onun için çok faydalıdır.
Renkleri tekrar tekrar söyleyin. Aynı renkteki oyuncaklarını yan yana koymasını söyleyin. Böylece renkleri tanımaya başlayacaktır.
Bebeklerde görülen göz hastalıkları
Çapaklanma: Gözler kızarır. Bu durum göz çevresinde oluşan iltihaptan kaynaklanabilir. Bebeğin gözü, kaynamış ve soğutulmuş suya batırılan kulak çubuğuyla yavaşça temizlenmelidir. Bir süre sonra bu durum geçmezse doktora danışılmalıdır. Doktor kontrolünde, antibiyotik içeren bir damla kullanılabilir.
Göz tembelliği: Bebek belli bir yere bakmak için başını çeviriyorsa göz tembelliği var demektir. Bunun tedavisi, çocuğun iyi gören gözünün kapanmasıyla yapılır. İyi gören göz kapalı tutulunca, bebek, tembel yani kasları zayıf olan gözünü kullanmak zorunda kalır.
Şaşılık: Göz kaslarının aynı oranda gelişmemiş olmasından kaynaklanır. Bu durumda bir göz olması gereken yere bakarken, diğer göz aynı noktaya bakamaz. Doktora danışılarak gerekli tedavi uygulanırsa, bebek bu durumdan kolayca kurtulur.
Sarkık göz kapakları: Genellikle doğuştandır ve basit bir ameliyatla düzeltilebilir. Ameliyat olmadığı takdirde bebeğin görüşü yeterince gelişemez.
Katarakt: Doğuştan görülebilir. Bu durumu doktorlar hemen saptar ve gerekli tedaviyi uygularlar. Bebek birkaç aylıkken katarakt tanısı konulabilir. Katarakt ameliyatları çok küçük bebeklerde bile başarılı sonuçlara ulaşır.
Gözyaşı kanalı ile ilgili hastalıklar: Gözyaşı kanalının tıkanıklığıdır. Bu tür rahatsızlıkların tedavisi, problemin kaynağına yöneliktir. Kanal tıkanıklıkları ve iltihaplanmalar için ilaç tedavisinin yanı sıra, gözyaşı kanalını çalıştıran masajlar önerilir. Bunlar etkili olmadığı takdirde cerrahi tedavi uygulanır.
Kornea ile ilgili hastalıklar: Kornea gözün renkli kısmının üzerinde bulunan şeffaf dokuya denir. Doğuştan büyük veya küçük olabileceği gibi düz de olabilir. Bunlar genel olarak doğuştan kaynaklanan anomalilerle beraber görülür. Ayrıca korneada lekeler ve bulanıklıklar da olabilir. Bu tür rahatsızlıklarda ilaç tedavisi uygulanır, çok ileri vakalarda kornea nakli yapılır.
Uvea ile ilgili hastalıklar: Gözü saran dokudur. İris yokluğu (gözün renkli tabakası) ve göz bebeği bozuklukları görülebilir. Bu bebeklerde görme oranı düşüktür ve çoğunda gelişim bozukluğu vardır. En büyük sorun glokom (göz tansiyonu yüksekliği) riski olmasıdır.
Katarakt: En sık rastlanan lens hastalığıdır. Doğuştan görülen katarakt hastalarının tek tedavi yolu cerrahi müdahaledir. Tedavi edilmediği sürece göz görmeyi öğrenemeyeceği için derin göz tembelliği oluşur. Katarakt rahatsızlığı olan çocukların göz bebeğinde siyah dışında bir renk görülür (sarı, beyaz, gri). Çocuk gözlerini odaklamakta zorlanır.
Glokom: Göz tansiyonu yüksekliğidir. Göz yapısına bağlı olarak veya sistemik hastalıklarla beraber görülebilir. Teşhis konulduktan sonra en kısa sürede cerrahi müdahale yapılır ve devamında ilaç tedavisi uygulanır. Doğuştan meydana gelen glokomlarda gözlerde büyüme, dışa çıkma, aşırı sulanma ve ışık hassasiyeti gözlenir.
Retina ile ilgili hastalıklar: Retina, gözün arka kısmında bulunan, dışarıdan gelen ışık ve görüntülerin göz siniri sayesinde beyne ulaşmasına yardımcı olan dokudur. Retinada doğuştan gelen birçok anomali görülebilir ve bunların tedavi şansı çok düşüktür. Renk körlüğü, retina hücrelerinde liflenme, retinada katlanmalar görülür. Bunların tedavisi yoktur.
Prematüre retinopatisi: Erken doğan bebeklerde aşırı oksijen alımı sonucu retina hücrelerinin ölmesiyle oluşur. Aşırı oksijen, retina damarlarının gelişme sürecini durdurur. Tedavisinde retinanın damarsız bölgelerine dondurma veya lazer tedavisi uygulanır.
Retinablastom: Çok nadir görülmekle beraber genellikle 2 yaşından önce ortaya çıkar. Bu vakaların yüzde 30'u iki taraflı görür. İlk belirtiler tümörün yani beyaz yansımanın göz bebeğinde görülmesidir. Bunun yanında şaşılık, tek taraflı göz bebeği genişlemesi ve gözlerde titreme görülür. Tedavi sırasında gözün alınması gerekir. Sonrasında ise radyasyon tedavisi veya ilaç tedavisi uygulanır.
Optik sinir ile ilgili hastalıklar: Optik sinirde eksiklikler, delikler, liflenmeler, göz siniri önünde zar ve solukluk görülebilir. Tedavisi yoktur. Ama bazı durumlarda görme, normal seviyelerde olabilir.
Nistagmus: İki veya tek gözün istemsiz ritmik hareketleridir. Doğuştan olanlar 2-3. aylarda, sarkaç tipi olanlar 4-6. aylarda, yay tipi olanlar 6-12. aylarda başlar. Tedavi gözlükle yapılır, çok ileri olgularda cerrahi müdahale de yapılabilir. Görme oranı düşük olmasına karşı 0.3 - 0.8 arasında görme mevcuttur. Nistagmusu olan bebeklerde yakın görme, uzak görmeden daha iyidir.
Orbita ile ilgili hastalıklar: Göz küresinin yer aldığı kemik dokuya orbita denir. Genellikle kemik yapısı bozukluğu ve tümörler görülür. Eğer kemik yapısı göze baskı yapıyorsa cerrahi olarak düzeltme yoluna gidilir. Tümörler cerrahi yöntemle alınır.
Muayene nasıl yapılır?
İlk olarak gözde kusur olup olmadığı kontrol edilir. Muayene etaplarının ilki dıştan yapılır. Göz kapakları, göz yuvarlağının düzgünlüğü, gözde kayma ve kızarıklık olup olmadığı gözlenir. Daha sonra bu bulgular ışık kaynağı ile kontrol edilir. Eğer gerekli görülürse damlayla göz bebekleri büyültülerek göz dibi kontrolü yapılır. Bebeklere uygulanan göz muayenesi, büyüklere uygulanan metotlarla yapılamayacağı için anestezi altında yapılır. Özellikle glokom veya katarakt şüphesi olan bebeklere, anestezi muayenesi sonrasında gerekirse aynı seansta müdahale yapılır. Bebeklerde en sık görülen hastalık, göz kapağı enfeksiyonlarıdır. Yeni doğan bebeklerde çok sık rastlanır. Tedavisi ise doğum sonrasında göze damla damlatılmasıyla yapılır. Gerekli görülürse ilaç tedavisine devam edilir.
Hazırlayan: Başak Doğru Yeterler
