Katar merkezli El Cezire haber kuruluşunda yer alan habere göre, Beyaz Saray, Gazze'de 66 binden fazla Filistinlinin ölümüne yol açan ve Gazze'yi harabeye çeviren İsrail saldırılarını derhal durdurabileceğini söylediği 20 maddelik bir öneri açıkladı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump'ın planını kabul etti, ancak Hamas yetkilisi Mahmud Mardavi, El Cezire'ye yaptığı açıklamada grubun henüz yazılı bir Gazze barış planı almadığını bildirdi.
20 MADDELİK PLANIN DETAYLARI
İşte Trump'ın Gazze'deki çatışmaları sona erdirmeye yönelik 20 maddelik planının detayları.
Birinci madde: Gazze, komşularına tehdit oluşturmayan, radikalleşmeden arındırılmış ve terörden arınmış bir bölge olacak.
İkinci madde: Gazze, uzun süredir yeterince acı çeken Gazze halkının yararına yeniden inşa edilecek.
Üçüncü madde: Taraflar bu öneriyi kabul ederse savaş hemen bitecek. İsrail güçleri, esirlerin serbest bırakılmasına hazırlık için üzerinde uzlaşılan sınıra çekilecek. Bu süre zarfında tüm askeri operasyonlar, hava ve topçu bombardımanları dahil, askıya alınacak ve savaş hatları, İsrail'in aşamalı çekilmesi için gerekli koşullar sağlanana kadar dondurulacak.
ESİR VE NAAŞ TAKAS ORANI
Dördüncü madde: İsrail'in bu anlaşmayı kamuoyuna açıklamasından itibaren 72 saat içinde tüm esirler iade edilecek.
Beşinci madde: Tüm esirler iade edildikten sonra İsrail, müebbet hapis cezasına çarptırılmış 250 mahkumu ve 7 Ekim 2023'ten sonra tutuklanan 1.700 Gazzeliyi serbest bırakacak. Her bir İsrailli esirin naaşı karşılığında İsrail, 15 Gazzelinin naaşını iade edecek.
HAMAS ÜYELERİNE AF VE GÜVENLİ GEÇİŞ
Altıncı madde: Tüm esirler iade edildikten sonra, barışçıl bir birlikte yaşam taahhüdünde bulunan ve silahlarını bırakmayı kabul eden Hamas üyelerine af tanınacak. Gazze'den ayrılmak isteyen Hamas üyelerine güvenli geçiş sağlanacak.
İNSANİ YARDIMIN AYRINTILARI
Yedinci madde: Bu anlaşmanın kabul edilmesiyle birlikte, Gazze Şeridi'ne tam kapsamlı insani yardım derhal ulaştırılacak. Yardım miktarı, 19 Ocak 2025 tarihli insani yardım anlaşmasında belirtilen düzeyde olacak; altyapının (su, elektrik, kanalizasyon), hastanelerin ve fırınların onarımı; molozların kaldırılması ve yolların açılması için gerekli ekipmanların girişi sağlanacak.
Sekizinci madde: Gazze'de yardımın dağıtımı, Birleşmiş Milletler ve bağlı kuruluşları, Kızılay ve taraflarla bağlantısı olmayan diğer uluslararası kurumlar aracılığıyla herhangi bir engelleme olmadan gerçekleştirilecek. Refah Sınır Kapısı'nın iki yönlü açılması da 19 Ocak 2025 anlaşmasındaki mekanizma doğrultusunda olacak.
BARIŞ KURULUNUN YAPISI
Dokuzuncu madde: Gazze, geçici olarak apolitik ve teknokrat bir Filistinli komite tarafından yönetilecek. Bu komite, halk için günlük kamu hizmetlerini ve belediye işlerini yürütmekten sorumlu olacak. Komite, nitelikli Filistinlilerden ve uluslararası uzmanlardan oluşacak, yeni uluslararası geçiş kurumu olan "Barış Kurulu"nun gözetimi altında olacak. Bu kurulun başkanı ve lideri Donald Trump olacak; üyeler arasında eski İngiltere Başbakanı Tony Blair gibi isimler bulunacak. Kurul, Gazze'nin yeniden inşası için çerçeve ve finansmanı sağlayacak. Reform programını tamamladığında Gazze'nin kontrolünü güvenli ve etkin şekilde devralabilecek olan Filistin Yönetimi'ne kadar bu yapı geçerli olacak.
ÖZEL EKONOMİK BÖLGE
Onuncu madde: Trump'ın ekonomik kalkınma planı kapsamında, Orta Doğu'daki bazı modern "mucize şehirleri" inşa eden uzmanların yer aldığı bir panel toplanacak. Daha önce hazırlanan uluslararası yatırım önerileri dikkate alınacak ve güvenlik-yönetişim çerçevesiyle birleştirilerek Gazze'de iş, fırsat ve umut yaratan yatırımlar yapılacak.
On birinci madde: Özel bir ekonomik bölge kurulacak, katılımcı ülkelerle tercihli tarife ve erişim oranları müzakere edilecek.
KİMSE GAZZE'DEN ZORLA ÇIKARILMAYACAK
On ikinci madde: Kimse Gazze'den ayrılmaya zorlanmayacak; ayrılmak isteyenler serbestçe gidip dönebilecek. Ancak insanlara Gazze'de kalmaları için daha iyi bir gelecek sunulacak.
SİLAHSIZLANMA MEKANİZMASI
On üçüncü madde: Hamas ve diğer gruplar, Gazze yönetiminde doğrudan ya da dolaylı hiçbir rol üstlenmeyecek. Tüneller ve silah üretim tesisleri dahil tüm askeri ve saldırı altyapıları yok edilecek ve yeniden inşa edilmeyecek. Silahsızlanma süreci, bağımsız gözlemciler tarafından denetlenecek; silahların kalıcı şekilde devre dışı bırakılması sağlanacak ve uluslararası fonlu bir geri alım ve entegrasyon programı uygulanacak.
ULUSLARARASI İSTİKRAR GÜCÜ DETAYLARI
On dördüncü madde: Bölgesel ortaklar, Hamas ve diğer grupların taahhütlerini yerine getirmesini ve Yeni Gazze'nin komşularına veya halkına tehdit oluşturmamasını garanti edecek.
On beşinci madde: ABD, Arap ve uluslararası ortaklarla birlikte Gazze'ye derhal konuşlandırılacak Geçici Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) kuracak. Bu güç, Gazze'deki seçilmiş Filistinli polis güçlerini eğitecek ve destekleyecek; Ürdün ve Mısır'la iş birliği yapacak. Bu güç, uzun vadeli iç güvenlik çözümü olacak. ISF, İsrail ve Mısır ile birlikte sınır güvenliğine yardımcı olacak, silah girişini engelleyecek ve yeniden inşa için mal girişini güvenli şekilde sağlayacak. Taraflar arasında çatışmayı önleme mekanizması kurulacak.
İSRAİL'İN ÇEKİLME SÜRECİ
On altıncı madde: İsrail, Gazze'yi işgal etmeyecek veya ilhak etmeyecek. ISF kontrol ve istikrar sağladıkça İsrail ordusu, üzerinde uzlaşılan standartlar, kilometre taşları ve zaman çizelgelerine göre kademeli olarak çekilecek. Nihai hedef, İsrail, Mısır ve vatandaşları için tehdit oluşturmayan güvenli bir Gazze olacak. İsrail ordusu, tamamen çekilene kadar güvenlik çevresinde varlığını sürdürecek.
EĞER HAMAS REDDEDERSE…
On yedinci madde: Hamas'ın bu öneriyi geciktirmesi veya reddetmesi halinde, yardım operasyonları ve diğer adımlar, İsrail ordusunun ISF'ye devrettiği "terörden arındırılmış" bölgelerde uygulanacak.
On sekizinci madde: Filistinliler ve İsrailliler arasında, hoşgörü ve barış içinde birlikte yaşama değerlerine dayalı bir dinler arası diyalog süreci başlatılacak. Amaç, barışın getireceği faydaları öne çıkararak zihinleri ve anlatıları değiştirmek olacak.
FİLİSTİN DEVLETİNE GİDEN YOL
On dokuzuncu madde: Gazze yeniden inşa edilirken ve Filistin Yönetimi reform programını samimiyetle uygularken, Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkına ve devlet kurma yoluna yönelik inandırıcı bir süreç başlatılabilecek. Bu, Filistin halkının en büyük arzusu olarak tanınmaktadır.
Yirminci madde: ABD, İsrail ve Filistinliler arasında barışçıl ve müreffeh bir birlikte yaşam için siyasi bir ufuk belirlemek amacıyla diyalog başlatacak.
TRUMP'IN GAZZE PLANIYLA İLGİLİ CEVAPSIZ KALAN BEŞ SORU
El Cezire, Trump'ın Gazze planına dair beş sorunun da cevapsız kaldığını bildirdi.
Katarlı haber kuruluşuna göre, planının bazı unsurlarına dair ayrıntıların netleştirilmesi, uygulama sürecinde büyük bir zorluk teşkil edecek gibi görünüyor.
İşte El Cezire'ye göre o cevapsız sorular.
GAZZE NASIL YÖNETİLECEK?
Plan, bölgenin işlerini denetleyecek "teknokrat, apolitik bir Filistin komitesinin geçici geçiş yönetimini" öngörüyor. Ancak bu komitenin nasıl oluşturulacağı ya da üyelerinin kim tarafından seçileceği belirtilmiyor.
Ayrıca plana göre, Trump ve Birleşik Krallık'ın eski başbakanı Tony Blair, yönetim komitesini denetleyecek bir "barış kurulu"na liderlik edecek. Ancak yol haritası, bu kurul ile Filistin komitesi arasındaki ilişkinin niteliğini ya da günlük kararların hangi düzeyde alınacağını açıklamıyor.
FİLİSTİN YÖNETİMİ İŞİN İÇİNDE OLACAK MI?
Trump'ın planında, geçici otoritelerin Gazze'yi, "Filistin Yönetimi (FY) reform programını tamamlayana ve Gazze'yi güvenli ve etkili bir şekilde yeniden kontrol altına alabilecek hale gelene kadar" yöneteceği belirtiliyor. Ancak FY'nin Gazze'yi devralmaya hazır olduğunu kimin onaylayacağı veya hangi kriterlerin yerine getirilmesi gerektiği belirsiz.
ULUSLARARASI GÜÇ NASIL OLUŞTURULACAK?
Plana göre Gazze, "geçici bir Uluslararası İstikrar Gücü" tarafından güvence altına alınacak. Ancak bu gücün nereden geleceği ve yetkilerinin ne olacağı net değil.
Hangi ülkelerin Gazze'ye asker göndermeye istekli olduğu ya da hangilerinin plan kapsamında kabul edileceği belirsiz.
Ayrıca plan, barış gücünün sorumluluklarını ve angajman kurallarını da açıklamıyor.
İSRAİL NE ZAMAN ÇEKİLECEK?
Plan, İsrail'in Gazze'den, "silahsızlandırmaya bağlı standartlar, dönüm noktaları ve zaman çizelgeleri doğrultusunda" çekileceğini söylüyor.
Ancak yine net bir takvim yok; çekilmenin nasıl ve ne zaman olacağına dair açık standartlar da belirtilmiyor.
FİLİSTİN DEVLETİ GÜNDEMDE Mİ?
Plan, Filistin devletine dair ihtimali, yoğun belirsizlik, koşul ve şerhlerle dolu bir şekilde ele alıyor.
Planda, "Gazze'nin yeniden inşası ilerlerken ve FY reform programı tam olarak uygulanırken, nihayetinde Filistin halkının arzusu olan kendi kaderini tayin ve devletleşme yolunda inandırıcı bir yol oluşabilir" deniliyor. Yani, Gazze'nin kalkınması ve FY'nin "reformları" koşul olarak öne sürülüyor.
