Kur korumalı mevduattaki (KKM) hızlı çözülmenin de eklenmesiyle birlikte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre ihtiyaç kredisinde faiz, son 2 ayda hızlanan düşüş ile 8 Mart'tan bu yana en düşük seviyeye geriledi.
ALTI AYDA 14.5 PUAN DÜŞÜŞ
TCMB verilerine göre 12 Temmuz'da yüzde 77.90 olan ihtiyaç kredisi faizleri, 6 Eylül'de yüzde 71.65'e geriledi. Faizde 2 ayda yaşanan düşüş 6.25 puana ulaştı.
İhtiyaç kredisi faizleri 29 Mart 2024'te yüzde 86.15 ile 22 yılın zirvesini görmüştü. Faizde o tarihten bu yana yaşanan düşüş 14.5 puana ulaştı. Tüketici kredisindeki genel faiz oranı da 12 Temmuz'da yüzde 75.24 iken, 6 Eylül'de yüzde 68.79'a geriledi.
Tüketici kredilerinde son 2 ayda, turizm ve okul harcamalarının etkisiyle yükseliş gözleniyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun verilerine göre ihtiyaç kredilerinde 12 Temmuz'da bu yana 57 milyar liralık, 29 Mart'tan bu yana ise 174 milyar liralık artış oldu.
2023 sonundan bu yana ise ihtiyaç kredileri 280 milyar lira artarken, toplam tüketici kredileri 300 milyara yakın artarak 1.8 trilyonu geçti.
34.5 MİLYAR DOLAR YABANCI GİRİŞİ
Merkez Bankası sıkı para politikasını korurken, kredi faizlerinde yaşanan düşüşün fitilini likidite fazlası çekti. Not artırımları, enflasyondaki düşüş ve programa olan güvenin etkisiyle önemli miktarda yabancı girişinin gerçekleşmesi, piyasadaki TL miktarını artırdı.
Bu yılın temmuz ayında 10 yılın en yüksek aylık portföy girişi gerçekleşirken son bir yılda toplam giriş 34.5 milyar dolar giriş oldu. Geçen yıl yüzde 0.5'e kadar gerileyen yurtdışı yerleşiklerin Devlet İç Borçlanma Senedi stokundaki payı temmuzda yüzde 8.7'ye çıktı.
Bankacılık ve reel sektörün tahvil dahil dış borç çevirme oranları geçen yılın ilk beş ayında yüzde 97 ve yüzde 73 seviyesindeydi. Temmuzda oranlar sırasıyla yüzde 162 ve yüzde 121'e yükseldi.
TL'YE GEÇİŞ HIZLANDI
Likidite fazlasının oluşmasının bir diğer nedeni ise döviz hesaplarının TL'ye dönmesi ve kur korumalı mevduattan çözülen paranın da dövize değil de tekrar TL'ye geçmesi oldu.
BDDK verilerine göre KKM son 2 ayda 370 milyar TL, 2023 sonundan bu yana 1 trilyon 52 milyar TL, son 1 yılda ise 1.75 trilyon lira azaldı.
Döviz hesaplarındaki çözülme ise son 29 Mart'tan bu yana 11.1 milyar dolara ulaştı. TL mevduat ise son son 6 ayda 1.9 trilyon lira, son 1 yılda ise 3 trilyon lira arttı.
REZERVLER GÜÇLENİYOR
Likiditeki artışın bir diğer nedeni de Merkez Bankası'nın rezerv biriktirmesi oldu. Merkez Bankası'nın 2023 sonunda 145.4 milyar dolar olan toplam rezervi, 29 Mart 2024'te 123.1 milyar dolara gerilemişti.
Yerel seçimlerin ardından programın uygulanmasına yönelik verilen kararlılık mesajları, not artırımları ve gri listeden çıkışla birlikte güçlenen yabancı girişi, Merkez Bankası'nı da rezervleri artırmak için harekete geçirdi. Rezervler 19 Temmuz 2024'te 153.9 milyar dolarla zirveye çıktı.
