Biomolecules dergisinde yayınlanan yakın tarihli bir araştırma, burun karıştırma ile hafızayı yok eden Alzheimer hastalığı arasında bir bağlantı buldu. Çalışmada , bir kişi burnunu karıştırdığında bakterilerin, virüslerin ve mantarların beyne girebileceğini ve bunun da demans gelişme olasılığını artırdığı ileri sürüldü. İşte o çalışmanın detayları...
Avustralyalı araştırmacılar, birisi burnunu karıştırdığında burun boşluğuna giren dış, zararlı patojenlerin beyne giderek iltihaplanmalara yol açabileceğini yazdı.
Mikropların neden olduğu iltihaplanmanın, Alzheimer hastalığı tanısı alan kişilerin beyinlerinde ayırt edici bir özellik olan amiloid beta proteinlerinin zararlı bir şekilde birikmesine neden olduğu gösterilmiştir.
Zararlı nöroinflamasyona neden olmada rol oynadığına inanılan patojenlerden bazıları arasında herpes virüsü, zatürreye neden olan bakteriler, koronavirüs ve Candida albicans mantarları yer alıyor.
Avustralyalı araştırmacılar, bilimsel olarak kronik burun karıştırmanın, zararlı mikroorganizmaların kişinin elinden burnuna transferini artırabileceğini ve burun mikrobiyomunu faydalı bir ortamdan potansiyel olarak zararlı bir ortama dönüştürebileceğini söyledi.
Burun mikrobiyomunda (vücutta doğal olarak bulunan sağlıklı bakteriler) meydana gelen değişiklik, koku alma sisteminden kaynaklanan kronik, hafif beyin enfeksiyonlarına yol açabilir.
Bu sistem, kişinin koku alma duyusundan sorumlu olan vücut ağıdır. Sistem sinirleri, koku alma duyusunu ve beynin tabanında yer alan koku alma sistemini içerir.
Mikroplarla kaplı ellerin burunla teması, potansiyel olarak tehlikeli bakterilerin burnunuza girmesine ve yol boyunca ilerlemesine ve sonunda beyne ulaşmasına sebep olur. Bu durum, iltihaplanmaya ve Alzheimer dahil nörodejeneratif hastalıkların gelişmesine katkıda bulunabilir.
Yüzlerce çalışmayı inceleyen Western Sydney Üniversitesi ekibi: 'COVID-19 salgınından öğrenildiği üzere, tüm giriş yolları arasında el hijyeninin iyileştirilmesi kolay bir önleme adımı olabilir. COVID-19'dan öğrenilen derslerden biri, sık el yıkama ve el dezenfektanlarının kullanılması yoluyla el hijyeninin değeridir ve bu rutin hijyen prosedürlerinin, tedavisi olmayan burun toplayıcılar için zorunlu rutin prosedürler olmasını öneriyoruz.'
Alzheimer hastalığı dünya çapında demansın en yaygın şeklidir ve tahminen 65 yaş ve üzeri 6,7 milyon Amerikalıyı etkilemektedir. Hastalığın kesin kökenleri hâlâ araştırılıyor ancak bilim insanları, tau adı verilen bir proteinin beyninde amiloid plakları ve düğümlerin birikmesine dikkat çekti.
Beyin, burnun yukarısındaki parmakla oraya taşınan bir dış patojenle temas ettiğinde, bağışıklık tepkisi oluşturan maddeler üreterek tepki verir. Bu durum ise beyin iltihabına neden olur.
Beyin iltihaplandığında, özellikle mikroglia adı verilen merkezi sinir sistemini savunan bağışıklık hücreleri, zamanla bir araya gelerek Alzheimer hastalığı gibi durumların karakteristik bir özelliği olan plaklar oluşturan proteinler üretmeye başlar.
Bulaşıcı ajanlar, beyne ulaşana kadar burun boşluğunda semptomlara neden olmadan uzun süre hayatta kalabilir; bu durum, bir patojenin vücuda girmesi ile demans semptomlarının gelişmesi arasında yıllar geçebileceği anlamına gelir.
Herpes simpleks virüsü, pnömoniye neden olan Chlamydia pneumoniae bakterisi, Candida albicans gibi mantarlar ve Toxoplasma gondii gibi parazitler dahil olmak üzere çeşitli spesifik patojenler Alzheimer hastalığıyla ilişkilendirilmiştir.
Araştırmacıların incelemesine dahil edilen bir çalışmada, bilim insanlarının farelere burunları yoluyla Chlamydia pnömonisi bulaştırdığı görüldü. 72 saat içinde bakteri farelerin koku alma sistemine yayıldı. Yaklaşık bir ay sonra ekip, bakterilerin vücutta bulunduğu yerin yakınında amiloid plak birikimleri buldu ve C. pneumoniae'nin Alzheimer hastalığıyla ilişkili proteinlerle ilişkili genlerin bozulmasına neden olduğunu buldu.
Araştırmacılar, çalışmanın plak oluşumunu burundan giren patojenlerle 'doğrudan ilişkilendirdiği' sonucuna vardı. Alzheimer ile herpes simpleks virüsü arasındaki bağlantı, özellikle insanları Alzheimer'a yatkın hale getiren, APOE4 olarak bilinen genle ilgilidir.
Avustralyalılar tarafından aktarılan bir başka araştırma, APOE4 genini taşıyan ve Alzheimer hastası olan bireylerin yaklaşık yüzde 60'ının beyinlerinde herpes simpleks virüsünün de mevcut olduğunu buldu.
Ayrıca, koronavirüs burun boşluğundan girebilir ve beynin içinde koruyucu bir tabaka görevi gören kan damarları ve dokulardan oluşan bir ağ olan kan-beyin bariyerini geçebilir. Bu bariyeri geçtikten sonra patojenler merkezi sinir sistemini enfekte edebilir.
