Bundan neredeyse 10 sene evvel, 2007 yılında
User's Manual - Kullanma Kılavuzu adlı bir kitap yayımlandı. Güncel sanatçı Halil Altındere ve yazar Süreyyya Evren'in editörlüğünü yaptıkları bu 'güncel sanat kullanım kılavuzu', 1986 ile 2006 arasındaki 20 yılda Türkiye'de güncel sanatın serüvenini makaleler, söyleşiler, sanatçıların yapıtlarından örneklerle inceliyordu. Lakin güncel sanat söz konusu olduğunda 10 yıl asır gibi bir şeydi ve Türkiye güncel sanatının hikayesinin 1986 öncesine uzanması gerektiği de pekala söylenebilirdi. Altındere ve Evren bu düşüncelerle kolları sıvayıp kitaplarının yeni versiyonunu,
Kullanma Kılavuzu 2.0'ı hazırlamışlar. "
2007 yılında yayımlanan Kullanma Kılavuzu: Türkiye'de Güncel Sanat Sanat: 1986-2006'nın genişletilmiş ikinci baskısından daha fazlası oldu elinizdeki cilt," diyorlar kitabın önsözünde. "O yüzden bunun yeni bir kitap olduğunu, yeni bir seviye olduğunu vurgulamak gerekti ve başlık
Kullanma Kılavuzu 2.0 olarak revize oldu." Yeni bir baskı değil, yeni bir sürümdü bu, kitabın editörlerine kalırsa. Ortaya çıkardıkları iş, maşallah, en az iki tuğla ağırlığında; içindeki Türkçe ve İngilizce metinlerle yalnızca akademisyenler, eleştirmenler ve güncel sanatçıların değil, bu ülkede son 40 yılda hayal gücünün ve yaratıcılığın serüvenini izlemek isteyen herkesin masasının üzerinde yer almayı da hak ediyor. Şener Özmen'in tasarladığı
Kullanma Kılavuzu'nun bir sanat eserini akla getirdiğini söylemenin de tam yeri. Stanley Kubrick'in
2001: Uzay Macerası filmindeki monolit kadar gizemli bu siyah objenin içindeki 600'den fazla renkli sayfayı karıştırmak gerçek bir zevk. Kitapta derinlemesine eleştirel analizler içeren söyleşi ve denemeleri bir çırpıda sayalım: Süreyyya Evren'in
Türkiye Güncel Sanatı Tarihini Nasıl Yazmalı makalesiyle başlayan yolculukta Halil Altındere,
Türkiye'de Güncel Sanat 1975- 2015 üzerine yazmış. Söyleşi yapılan kişiler arasında Charles Esche, Rene Block, Carolyn Christov- Bakargiev gibi önde gelen küratörler var. Vasıf Kortun,
Zayıf Kurgular-Hızlandırılmış Kaderler üzerine, Ahu Antmen'in
1970'lerden 2000'lere Türkiye Sanatında Toplumsal Cinsiyet İzleri üzerine, Beral Madra
Türkiye'de Çağdaş Sanat Aşamaları ve Değişkenleri üzerine yazmış. Bu ilk bölümde ayrıca Osman Erden, November Paynter, Derya Yücel, Fulya Erdemci, Marcus Graf, Ali Akay ve Nilgün Özayten'in makaleleri de hem İngilizce hem Türkçe versiyonlarıyla yer alıyor. Süreyyya Evren, güncel sanatın tarih yazımı sorusu üzerine kurguladığı denemesinde "Neye Türkiye güncel sanatı diyeceğimizi konuşabilmek için, ama biraz da yeninin sürekli akışkanlığı içinde farklı kolektif anlam akımları yaratabilmek, birlikte düşünebileceğimiz zeminleri de yoklamak için bu bilgiye gereksinim duyuyoruz," diye yazmış. "Bu birlikte düşünme pratiği, sadece biz Türkiye güncel sanatı aktörleri anlamıyla sınırlı değil; öyle ki, bu kitabın da uluslarası sanat aktörlerinin söyleşileriyle gösterdiği gibi, yer şartıyla kurulmayan bir düşünüşler, yaklaşımlar bulutu neredeyse. Dünya sahnesinin kalabalığında kolektif bir merak ve kolektif bir anlaşmazlık için sahnenin tam ortasından bir deneme..." Kitabın ikinci bölümünde, aralarında Extramücadele, Dilek Winchester, Istanbul Queer Art Collective, Al Kazma, :mentalKLINIK, Ha Za Vu Zu, Vahit Tuna, Hüseyin B. Alptekin, Banu Cennetoğlu, Pınar Yoldaş, Leyla Gediz ve Elmas Deniz'in de yer aldığı 101 Türkiyeli sanatçının dünyalarından kesitler var. Evren ve Altındere bu sayede "birbirinden farklı zaman ve mekanlarda, birbirinden farklı medyumlarda üretimlerini gerçekleştiren bu sanatçıların eserlerine bakarken, Türkiye'nin 70'lerden bugüne geçirdiği ekonomik, siyasi, teknolojik, sosyal ve kültürel değişimleri gözlemek ve bu değişimlerin dünyadaki değişimlerle nasıl paralellikler gösterdiğine tanık olmak mümkün olacak," demişler önsözde.
Kullanma Kılavuzu'nu okurken insan bundan 10 sene sonra yayımlanacak yeni bir versiyonu, Türkiye güncel sanatının bugünkü manzarasının gelecekten bakınca nasıl görüneceğini hayal etmeden duramıyor.
