Son yıllarda tiyatro sahnelerinde edebiyat uyarlamaları dikkat çekici bir yükseliş yaşıyor. Romanlar, öyküler; tiyatronun diliyle yeniden doğuyor. Kimi zaman tek bir oyuncunun nefesiyle, kimi zaman dev bir prodüksiyonun enerjisiyle sayfalar canlanıyor, karakterler ete kemiğe bürünüyor. Bu uyarlamalar, yazarın kaleminden çıkan dünyayı yönetmenin gözüyle yeniden kurarken, seyirciye hem nostaljik hem de çağdaş bir sanat deneyimi sunuyor. Özellikle yerli edebiyatın güçlü metinlerinden sahneye taşınan yapımlar, son yıllarda tiyatronun en canlı damarını oluşturuyor. Kitaplardan tiyatroya yapılan bu tür uyarlamalar, hem edebiyatla tiyatro arasında bir köprü kuruyor hem de klasikleşmiş eserleri yeni kuşaklara sahne diliyle ulaştırıyor. Her bir yapım, yazarın dünyasını yönetmenin bakış açısıyla yeniden yorumlarken, izleyiciye unutulmaz bir sanat deneyimi yaşatıyor. Biz de hazır Ekim ile tiyatro perdeleri açılmışken, öne çıkan edebiyat uyarlamalarını derledik.
DEVLET ANA
Usta yazar Kemal Tahir'in Osmanlı'nın kuruluş sürecini anlattığı ve ilk kez 1967 yılında yayımlanan tarihî romanı Devlet Ana, Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından sahneye taşındı. Eserdeki güçlü tarih anlatımı, tiyatro sahnesinde dramatik ve epik ögelerle yeniden şekillendirilerek izleyiciyle buluşuyor. Oyunda, yalnızca bir devletin doğuşu değil, aynı zamanda halkın dayanışması, inançları ve çatışmaları da sahnede yankı buluyor.
DUBLÖRÜN DİLEMMASI
Murat Menteş'in sıradışı kurgusu ve absürt mizahı ile öne çıkan aynı adlı romanı, Sercan Özinan yönetiminde tiyatroya uyarlandı. Oyun, hayatı dublörlükle geçen Nuh Tufan'ın trajikomik öyküsünü sahneye taşıyor. Abdurrahman Merallı, Çetin Kaya, Deniz Işın, Ediz Akşehir ve Tekin Ezgütekin'in yer aldığı kadro, romanın enerjisini sahneye başarıyla yansıtıyor. Menteş'in kalemiyle tanışık olanlar için oyun, romanın görsel bir şöleni adeta.
SEVGİLİ ARSIZ ÖLÜM – DİRMİT
Latife Tekin'in 1983 tarihli çarpıcı romanı Sevgili Arsız Ölüm, Tiyatro Hemhâl tarafından sahneye uyarlanarak son yılların en çok konuşulan oyunları arasına girdi. Küçük bir kız çocuğu olan Dirmit'in gözünden anlatılan köyden kente göç ve aile içi çatışma hikâyesi, oyunun hem oyuncusu hem de uyarlayıcılarından biri olan Nezaket Erden'in etkileyici tek kişilik performansıyla hayat buluyor. Oyunun rejisi ise Hakan Emre Ünal'a ait. Bu uyarlama hem oyunculuğuyla hem de metnin sahneye aktarımındaki özgünlükle tiyatro izleyicisinin hafızasında yer etti.
SAATLERİ AYARLAMA ENSTİTÜSÜ
Ahmet Hamdi Tanpınar'ın kült eseri Saatleri Ayarlama Enstitüsü, sahnede Serkan Keskin'in olağanüstü performansıyla canlanıyor. Yönetmenliğini ve uyarlamasını Serdar Biliş'in üstlendiği yapım, yalnızca metnin ironisini ve tarihsel katmanlarını değil, aynı zamanda günümüz bürokrasisinin absürtlüğünü de başarıyla yansıtıyor. Oyunun çok katmanlı yapısı, dev bir prodüksiyonla sahnelenerek tiyatroseverlerden büyük ilgi görüyor.
SÜT KARDEŞLER
Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın 1913'te yazdığı Gulyabani adlı romanından uyarlanan Süt Kardeşler, ilk olarak usta tiyatrocu Nejat Uygur tarafından sahneye taşınmış, bugün ise Süheyl ve Behzat Uygur kardeşlerin yorumuyla izleyiciyle buluşmaya devam ediyor. Absürt mizahın ve halk kültürünün iç içe geçtiği bu uyarlama, geçmişin büyüsünü sahneye taşıyarak hem güldürüyor hem düşündürüyor. Gürpınar'ın edebi dünyasıyla Uygur kardeşlerin sahne enerjisi birleşince, ortaya nostaljik ve unutulmaz bir tiyatro deneyimi çıkıyor.
RUMUZ GONCAGÜL
Oktay Arayıcı'nın toplumcu gerçekçi oyun yazarlığının önemli örneklerinden biri olan Rumuz Goncagül, İstanbul Devlet Tiyatroları tarafından sahnelenmeye devam ediyor. Zafer Algöz'ün rejisiyle sahneye taşınan bu oyun, 1980'li yılların sosyal yapısını, kadınlık hallerini ve kentleşmenin yarattığı baskıları ince bir mizahla ele alıyor. Edebi metnin sahnede aldığı yeni biçim, izleyiciye hem düşündürücü hem de eğlenceli bir deneyim sunuyor
