Dünyayı silaha boğan ABD kendi topraklarında kronikleşen sorunla baş edemiyor. İsrail'e soykırım finansörü olan, Ukrayna'ya milyarlarca dolarlık mühimmat gönderen ABD'nin 2023 yılındaki silah harcamaları 916 milyar dolar oldu. Aynı ABD'de bireysel silahlanma nedeniyle ölümler artık kanser ölümleriyle karşılaştırılır hale geldi. Yaz mevsiminin gelmesiyle de silahlı saldırılar yine hortladı. Haziran ayı içerisinde birçok eyalette yine silahlı saldırılar düzenlendi.
SİGARA İLE MÜCADELE GİBİ OLMALI
Hafta içerisinde Washington Post gazetesinde yayınlanan bir yazı ise ABD'nin kronik sorununu yeniden gündeme getirdi. ABD Kamu Sağlığı Başkanı Doktor Vivek Murthy, konu hakkında geniş bir makale yazdı. Murthy'e göre silah şiddeti artık sigara ile mücadele gibi halk sağlığı krizi haline dönmüş durumda. Silahlanma ile halk sağlığı krizi gibi mücadele edilmesi gerektiğini belirten Murthy, özellikle okullardaki katliamlara dikkat çekti. Yazıda 2020'den itibaren silahlı saldırılarla ölenlerin sayısının uyuşturucu madde ve kanser sonucu ölenleri geçtiği hatırlatıldı. "İnsanların sokakta rahat yürümesi, evlerinden ya da işlerinden dönerken mahallerinde vurulmaktan korkmamaları gerekiyor" diyen Murthy'nin yayınladığı uyarı silahlı saldırılara dair ilk olma özelliğini taşıyor. Söz konusu raporun 1964 yılında ABD Kamu Sağlığı Başkanı tarafından yayınlanan ve sigaranın zararları konusunda farkındalık yaratan raporla aynı etkiyi yapıp yapmayacağı merak ediliyor. 1964'teki rapor tütün kullanımını azaltmak için düzenlemeler getirilmesine yol açmıştı. Haberimizde 'hayaller ülkesi ABD'de arka planda kalan sorunu ele aldık.
TOPLU KATLİAMLAR
ABD Silahlı Şiddet Arşivi isimli internet sitesinin verilerine göre, 2023'te 657 toplu silahlı saldırı (4 kişiden fazla ölüm) düzenlendi. Bu sayı 2022'de 646 olarak kayıtlara geçmişti.
ABD, dünyada her yıl toplu katliamın görüldüğü tek ülke.
Silah Şiddeti Arşivi'nin sitesinde kitlesel saldırılar "Bir Amerikan fenomeni" olarak nitelendiriliyor.
330 milyon nüfuslu ABD'deki bireysel silahlanma Honduras ve Yemen ile aynı kategoride.
ABD'de her 100 kişide 120,5 ateşli silah bulunuyor. Dünyadaki mevcut sivil silah sayısı 900 milyon civarında. Yani dünyadaki sivil silahların yaklaşık yarısı ABD'de.
ABD, dünyada sivillerin elinde bulunan silahların kişi sayısından fazla olduğu tek ülke.
2020'den itibaren silahlı yaralanma 1-19 yaş aralığındaki çocuk ve gençler arasında en fazla ölüme neden olan unsur oldu.
Silahlı ölümler gençlerde kazalar, kanser ve kalp hastalıklarından ölüm nedenlerini geçti.
GELİŞMİŞ ÜLKELERDE ZİRVEDE
ABD'deki silahlara bağlı ölüm oranı, diğer yüksek gelirli 28 ülkeye göre, 11,4 kat daha yüksek. Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü'ne göre, ABD, silahla işlenen cinayet oranları Fransa'dan 19 kat, Almanya'dan 77 kat daha fazla.
Ülkede, 2023'te tüm silahlı saldırılarda yaklaşık 43 bin kişi hayatını kaybetti.
ABD'de 1968-2017 arasında 1,5 milyon kişinin ölüm nedeni silahlı saldırıydı. Bu 1775'te başlayan Amerikan Bağımsızlık Savaşı'ndan bu yana yapılan her çatışmada ölen toplam ABD'li asker sayısından daha fazla.
2001 - 2013 arasında ABD topraklarında 406 bin 496 kişi silahlı saldırılarda hayatını kaybetti. Aynı tarihlerde terör saldırılarında ölen Amerikalı sayısı 3 bin 380 oldu.
İNSANLAR KORKU İÇİNDE
AP ajansında detaylarına yer verilen ve Nisan 2023 tarihli bir araştırmada ABD'de halkın silahlı saldırılardan ne denli korktuğu gözler önüne serilmişti. Araştırmaya katılanların yüzde 35'i müzik festivali, barlar, eğlenceler gibi kalabalık mekanlara olası saldırılar nedeniyle katılmadığını dile getirdi. Katılımcıların yüzde 41'i de mahallelerinde silahlı saldırıya uğramaktan korktuklarını kaydetti. Her 10 kişiden 3'ü ise kendisini ya da ailesini korumak için silahlandığını belirtti.
EN YÜKSEK KURBAN SİYAHİLER
ABD'de silahlı saldırılardan en çok etkilenen siyahiler oluyor. Silahlı ölümlerde siyahilerde oran 100 bin kişide 27. Diğer etnik grupların toplamında ise bu oran 100 bin kişiden 6.2 oluyor. İntiharlarda durum farklı. ABD'de yaklaşık her 10 siyahiden 8'i ırkçılığa maruz kalıyor. Bu bilgiler ABD Kamu Sağlığı Başkanı Doktor Vivek Murthy'nin 40 sayfalık raporunda yer aldı. Ancak ABD'nin önde gelen ana akım yayın kuruluşu her ne kadar raporu sayfalarına taşısa da silahlı saldırılardan en yüksek ölümlerin siyahilerin arasında yaşandığı detayına yer vermedi.
KONGRE, LOBİLERİN ETKİSİ ALTINDA
ABD merkezli küresel silah şirketleri, bireysel silahlanma düzenlemelerine etki yapıyor. Yayınlanan birçok raporda şirketlerin ABD Kongresi'ne etki yaptığı gözler önüne serildi. Ulusal Silah Lobisi (NRA), silah pazarının devam etmesi için siyasetçilere para bağışında bulunuyor.
GÜVENLİĞE ALMADAN BIRAKIYORLAR
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi tarafından geçtiğimiz ay yayınlanan raporda çocukları olan silah sahibi yetişkinlerin bile evlerinde silahlarını güvenliğe almadan ya da dolu şekilde bıraktıklarını dile getirdi. ABD'de son zamanlarda çocukları silahlı saldırı düzenleyen ebeveynlere de hapis cezaları verilmeye başlansa da uzmanlar denetlemelerin çok yetersiz olduğunu söylüyor
EVLERE SİLAH REKLAMLARI GİRİYORDU
TIME dergisinin haberine göre, ABD'de 1900'lerin başında gazetelerle ya da dergiler eşliğinde evlere silah reklamları girmeye başladı. "Ailenizi koruyun" başlıklı broşürlerle bireysel silahlanma teşvik edildi. 1910'lardan itibaren söz konusu reklamlar, "Erkek adam silahsız olmaz" şekline evrildi ve çocuklar bile silaha özendirilmeye başlandı. Modern silah endüstrisinin ise 1999'da başladığı kabul ediliyor. Independent'taki verilere göre ise günümüzde ABD'lilerin favorisi yarı otomatik tüfek olurken, yarı otomatik 9 milimetre çapındaki tabancalar da fazlasıyla satılıyor. Statisca verilerine göre, ABD'de 2022 yılında 13.4 milyon silah üretildi.
SOSYAL MEDYA VE YALNIZLIK
Silahlı saldırıları halk sağlığı krizi ilan eden ABD Kamu Sağlığı Başkanı Doktor Vivek Murthy, geçen ay da gençler arasında hızla yayılan aşırı sosyal medya kullanımı ve yalnızlığa dair benzer uyarılarda bulunmuştu. Sosyal medya kullanımının akıl sağlığı sorunlarına neden olduğunun bilimsel olarak kanıtlandığını dile getiren Doktor Murhy, ABD Kongresi'ne seslenerek "Sosyal medya platformları tıpkı sigara kutularının üzerinde olduğu gibi gerekli sağlık uyarılarını yayınlamalı" demişti.
300 BİN HAYAT KURTARILIR
CNN International'ın haberinde "2024'ün ilk birinci haftasında 5 toplu katliam yaşanmıştı" hatırlatması yapılarak silahlı saldırılara karşı mücadele eden kar amacı gütmeyen Everytown For Gun Safety isimli kurumun raporu verildi. Buna göre ABD'de her eyalette benzer ve kısıtlayıcı yasalar devreye girerse önümüzde 10 yıl içerisinde ülkede 300 bin kişinin silahlı saldırılarda ölmesi önlenebilir.
İNTİHARLAR KONUŞULMUYOR
Uzmanlara göre, ABD'de bireysel silahlanmanın yaygınlığı intiharların da önünü açıyor.
2022 yılında silahlı ölümlerin yarısından fazlası intiharla oldu.
Dünyada ateşli silahlarla edilen intiharların yüzde 44'ü ABD'de yaşanıyor.
Beyaz 45 yaş üzeri kişilerde intihar oranı en yüksek seviyede.
ABD'de ayrıca eski askerler arasında intihar oranları da çok yüksek oluyor. ABD'de 2023 yılında 50 bine yakın emekli asker akut intihar krizine karşı tedavi gördü.
