Çocuklar, anne-babalarının gözü gibi sakındıkları en değerli varlıkları. Buna rağmen birçok çocuk, ebeveynlerinin ihmali yüzünden hayatının geri kalanını da etkileyecek görme sorunları yaşıyor. Ailelerin yanlış ya da eksik bilgileri tedavide geç kalınmasına neden oluyor. Kudret Göz İstanbul'dan Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Deniz Oygar Baylançiçek, çocuklarda göz muayenesinin önemini ve muayene korkusunu azaltma yöntemlerini anlattı:
ÖNEM VERİLMELİ
Çocuklara sağlıklı, güzel bir gelecek sunmak her ebeveynin ve yetişkin bireyin birincil görevidir. Bebeklik döneminden itibaren çocukların göz sağlığına önem vermek gerekir. Yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde ve çocuklarda da göz hastalıkları görülür. Astigmat, hipermetrop, miyop, göz tembelliği, şaşılık, gözyaşı kanalı tıkanıklığı bebeklerde ve çocuklarda sık görülen göz hastalıklarıdır.
Daha nadir olarak katarakt, göz tansiyonu, gözün gelişimine bağlı anormallikler, göz tümörleri ve benzeri her türlü göz hastalığına çocuklarda ve yeni doğan bebeklerde rastlıyoruz. Erken dönemde teşhis edilmeyen bazı göz hastalıklarının ilerleyen yaşlarda tedavisi zorlaşır. Müdahale edilmeyen bazı hastalıklar da kalıcı görme kayıplarına yol açabilir. Örneğin çocuklarda en sık rastladığımız hastalıkların başında gelen şaşılık tedavi edilmezse göz tembelliğine neden olur. Göz tembelliği hem görmenin, hem de derinlik hissinin azalmasına yol açarak çocukların hayatlarını olumsuz etkiler. Göz tembelliğinin tedavisinde 8-9 yaş kritik sınır olarak kabul edilmekte, bu yaş aralığını geçen vakalarda ne yazık ki tedaviden istenilen cevap alınamamaktadır.
OKUL BAŞARISINI ETKİLİYOR
Görme bozuklukları tedavi edilmeyen çocuklar kitap okumakta ya da tahtayı görmekte zorlanabilir. Görme bozuklukları denge kayıplarına yol açarak çocukların fiziksel ve el becerisine dayalı aktivitelerini de olumsuz etkileyebilir. Tüm bunlar öğrenme güçlüğü ile birlikte başarısızlık, yetersizlik hissine yol açarak ruh sağlıklarını olumsuz etkiler. Topu yakalamak, fırlatmak ya da çizgilere basmamak ve benzeri kurallara dayalı oyunlar; performans kaygısına yol açarak sosyalleşmelerine engel olabilir. Görme sorunları; çocukların başarılarını, algılarını, öğrenme ve ifade yeteneklerini etkileyebileceği gibi tedavi edilmeyen bazı göz hastalıkları, ilerleyen yaşlarda çocuklarda estetik kaygılara da yol açabilir.
ÇOCUKLARDA İLK MUAYENE ÖNEMLİ
Bebeğin ilk göz muayenesinin doğum sonrasında çocuk doktoru tarafından yapılması önemlidir. Bu ilk muayenede doktor gözde doğumsal bir aykırılık olup olmadığını kontrol eder. Göze ışık tutarak gözbebeğinin ne kadar daraldığını, ışığa verdiği tepkiyi kontrol eder. Anormalite saptanırsa bebeğin hemen uzman bir göz doktoruna gösterilmesi gerekir. Sıra dışı bir durum yoksa ilk muayeneyi takiben 6'ncı ve 12'nci aylarda uzman bir hekim tarafından muayene edilmelidir. Herhangi bir hastalık belirtisi gözlenmese de 3 ve 5 yaşlarında ve okul sürecinde düzenli olarak her sene göz muayeneleri tekrarlanmalıdır.
AİLE YE ÖNEMLİ ROL DÜŞÜYOR
Bebeklerde ve çocuklarda görülen göz hastalıklarının erken teşhis ve tedavisinde aileye önemli bir rol düşer. Ailenin iyi bir gözlemci olması, çocuklarının fiziksel durumlarının yanı sıra davranışlarına da dikkat etmesi gerekir. Göz hastalıkları; gözlerde kayma, çapaklanma, kızarıklık, şişlik, göz kapağı düşüklüğü gibi şikayetlere neden olabilir. Sık aralıklarla göz kırpmak, gözlerini ovuşturmak, gözlerini kısarak, bir gözünü kapayarak ya da başını bir yana eğerek bakmak, çok yakından televizyon izlemek ya da nesneleri yaklaştırarak bakmak, okuduğu yeri belirlemek için parmak kullanmak, baş ağrısı, baş dönmesi; öğrenme güçlüğü yaygın göz bozuklukları belirtileridir. Bunlardan herhangi biri fark edilirse vakit kaybetmeden bir göz doktoruna başvurmak gerekir.
ÇOCUKLARIN MUAYENE KORKUSU NASIL AZALTILIR?
Randevu saatini, acil durumlar hariç çocuğunuzun uyku düzenine uygun olacak şekilde planlayın.
Çocuklarınızı istemediğiniz davranışlardan vazgeçirmek ya da çocuğunuzda disiplin sağlamak için doktor, tedavi ya da sağlık görevlileri ile korkutmayın. Doktora gitmeyi ceza olarak algılamasına neden olacak cümleler kullanmayın.
Doktora gitmeden önce çocuğunuzu bilgilendirin. Muayene sırasında yapılacakları ve kendisine sağlayacağı yararları anlatın.
Çocuğunuza karşı dürüst davranın. Örneğin 'Doktor iğne yapacak ama canın hiç yanmayacak' şeklindeki açıklamalar hem size, hem de doktorlara karşı olan güvenini azaltabilir.
Doktorlar ve sağlık görevlileri konusunda onun anlayabileceği şekilde olumlu mesajlar verin ve olumlu örneklemeler yapın. Mesela okuduğunuz masaldaki ya da hikayedeki kahramanlar neden bir doktor ya da hemşire olmasın...
Muayeneye giderken sevdikleri kıyafetleri giydirin, sevdikleri oyuncağı yanlarına alın.
Yaş grubuna uygun nitelikte sağlıkla ilgili muayene takımı gibi oyuncaklar alın ve onunla doktorculuk oynayın.
Her doktor muayenesinin sonrasına masal okumak, birlikte sevdiği oyunu oynamak, parka gitmek, sevdiği bir yiyeceği yemek gibi hoşuna giden bir aktivite planlayın. Doktor muayenelerinin olduğu günleri güzel hatırlamasını sağlayın.
