Hastalığın etkeni ''Troponema Pallidum '' adı verilen bir çeşit bakteridir. Zührevi hastalıklar içinde sınıflanan Frengi en sık cinsel yolla bulaşır. Hasta anneden plasenta yolu ile karındaki bebeğe geçebilmekte ve yeni doğanlarda da bu hastalık görülebilmektedir. Çok nadir olarak kan transferi ve açık yara teması ile de bulaşabilir.
Frengi en sık kimlerde görülür?
Frengi hastalığı en sık genç erkeklerde görülmekle birlikte genç kadınlar ve hatta bebeklerde dahi görülebilmektedir. Özellikle çok partnerli cinsel hayat, hastalık riskini ve yayılma hızını artırmaktadır.
Frengi belirtleri nelerdir?
Frengi hastalığı çok çeşitli belirtilerle kendini gösterebildiğinden tıpta ''Büyük taklitçi'' olarak anılır. Pek çok hastalığın belirtisi ile karışabilir. Kronik bir infeksiyon hastalığı olduğundan, klinik bulguları çeşitli dönemlerde değişiklikler gösterir
Birinci Dönem hastalığın vücuda alındığı dönemdir. Süpheli temasdan yaklaşık 2-3 hafta sonra mikroorganizmanın vücuda girdiği bölgede bir yara oluşur . ''Şankr'' adı verilen bu yara daha çok genital organ çevresinde, bazen ağızda, ağrısız, düzgün kenarlı, pempe kırmızı sıyrık benzeri karakterdedir. Tedavi edilmese bile kendiliğinden geçer. Bu dönemde sıklıkla yakın bölgede bir lenf bezesi de ele gelecek kadar büyür.
İkinci dönem ilk dönemden 2-4 ay kadar sonra görülür ve sonra hastalığın yayılmaya başladığı dönem olarak karşımıza çıkar.Bu dönemde hastalarda boğaz ağrısı, halsizlik, kas ağrıları, ateş gibi sistemik belirtilerin yanı sıra çok çeşitli deri döküntüleri olabilir. Saçlı deri, el ve ayak içleri, ağız gibi bölgelerde de özellikli deri döküntülerinin görüldüğü bu dönem hastalığın yakalanması açısından çok önemlidir. Özellikle bu dönemde deri döküntülerinden yola çıkarak hastalık tespit edilebildiğinden mutlaka deri hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır.
Latent dönem hastalığın uyku fazıdır.Bu dönemde hastalık belirti vermez ancak kan tahlilleri ile anlaşılabilir
Üçüncü dönem tedavi edilmeyen hastalarda ilk dönemden 3 -10 yıl kadar sonra ortaya çıkabilen geç dönemdir. Bu dönemde deride, kemiklerde, iç organlarda ''gom '' adı verilen yumuşak tümör benzeri kitleler görülebilir. Özellikle merkezi sinir sistemi ve kardiyovasküler sistemin tutulumuna bağlı olarak felçlerle sonuçlanabilen ya da hayatı tehdit edebilen komplikasyonlar gelişebilmektedir.
Frengi hastalığında tanı tanı nasıl konur?
Frengi tanısı en kolay hastalıklardan biridir. Tüm sağlık kuruluşlarında yapılabilen basit tarama ve doğrulama testleri ile tanı konabilmektedir.
Frengi hastalığının tedavisi mümkün müdür?
Frenginin tedavisi mümkündür ve tanı konduğu evreye göre değişir. Uygun antibiyotiğin uygun süre kullanımı ile başarılı sonuç alınabilir. Ancak komplikasyonların geliştiği geç evrelerde farklı tedaviler uygulanabilir ve başarı şansı daha düşüktür. Hastalık bağışıklık bırakmadığından tedavi olmuş bireylerin tekrar infeksiyona yakalanmasının mümkün olduğu unutulmamalıdır.
Frengi hastalığından korunmak mümkün müdür?
Özellikle cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğu için şüpheli temas ve çok partnerden kaçınma korunmanın ilk yoludur. Mutlaka kondom kullanımı önerilir. Frengi ile ilgili olarak bir önemli nokta da şüpheli temasın hekimden hiçbir şekilde saklanmamasının gerekliliğidir.
Sonuç olarak Frengi cinsel yolla bulaşabilen, kolay tanı konan bir, bulaşıcı bir hastalıkdır. Erken dönemde tedavisi kolaydır ancak tedavi edilmezse yıllar içinde çok ciddi sonuçlara neden olabilir. Korunma tedbirlerine dikkat edilmeli, en ufak şüpheli temasda doktora başvurulmalı ve temas öyküsü asla hekimden gizlenmemelidir.
Doç. Dr. İlkin Zindancı
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi- Dermatoloji Uzmanı
