Hatlardaki doğalgaz kaçakları, TÜBİTAK Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü'nün (RUTE) 4 yıllık çalışma sonucunda geliştirdiği Boru İçi Denetleme Robotu'ndan kaçamayacak. Kısa adı "Robot Göz" olan robot, üzerinde bulunan 900 sensörüyle doğalgaz hattı borularındaki gaz kaçaklarını tespit edecek. TÜBİTAK RUTE'nin İGDAŞ için geliştirdiği, Türk mühendislerin imzasını taşıyan Robot Göz, doğalgaz kaçaklarını anında tespit edecek.
BENZERİ SADECE ABD'DE VAR
TÜBİTAK RUTE Müdürü Mehmet Ali Çimen, Robot Göz'ün 545 kilometre uzunluğundaki hatta denetim yapacağını belirterek "Bu teknolojinin benzeri sadece ABD'de var. Normalde bunları kiralıyorsunuz ve kilometre başına 5.5 milyon ila 8 milyon dolar arasında ücret ödüyorsunuz. Şu anda biz bu teknolojiye sahip olarak dışa bağımlılığı ortadan kaldırmış oluyoruz. Robotumuz aynı zamanda haritalama yapabiliyor. Deprem sonrasında boruların kullanılıp kullanılamayacağını, yer değiştirip değiştirmediğini bu robotla öğrenebileceğiz." dedi.
ROBOT GÖZ'ÜN KALBİ
Robot Göz, boru içerisindeki 2 buçuk kilometrelik kablosuz haberleşme testini başarıyla tamamladı. Canlı hatta görev yapmak için gün sayan Robot Göz'ün geldiği son durum hakkındaki teknik bilgiyi TÜBİTAK Robotik Akıllı Sistemler Grubu Baş Uzman Araştırmacısı, aynı zamanda proje yürütücüsü olan Dr. Hüseyin Ayhan Yavaşoğlu verdi. Yavaşoğlu, robot gözün en önemli özelliğinin manyetik akı kaçağı sensörü olduğunu ifade ederek "Robot Göz'ün kalbi burası. Üzerinde 900 sensör var. Bu sensörlerle hem boru içerisindeki hem de dış yüzeyindeki kusurları tespit edebiliyoruz." dedi.
KARMAŞIK HATLARDA HAREKET EDEBİLECEK
Robot gözün 9 modülden oluştuğunu kaydeden Yavaşoğlu, "Yılansı bir yapısı var. Yönelme, dönme hareketleri yapabiliyor ve karmaşık şehir boru hatlarında bu yapısı sayesinde rahatlıkla hareket edebiliyor. Kamera modüllerinde lazerlerimiz var. Çember şeklinde lazer yansıtıyoruz. Bu lazerin değişimini inceleyerek borularda deformasyon var mı bunları tespit etmiş oluyoruz." diye konuştu.
30 BARLIK BASINÇTA ÇALIŞIYOR
Yavaşoğlu, tamamen kablosuz olan robot gözün kamera modüllerindeki antenler sayesinde boru içerisinden haberleştiğini aktararak "Bu zor bir robot projesi çünkü içerisinde 247 elektronik kart var 3 mikro bilgisayar var. Bu projenin en zor taraflarından bir tanesi de çalışacağı ortamın çok zorlu olması. Akış varken robotun operasyon yapması gerekiyor. Akışa karşı hareket edebilecek 30 bara kadar basınç altında çalışacak robotik sistem geliştirmeniz gerekiyor." dedi.
TÜRK MÜHENDİSLERİNİN ESERİ
Robot gözün mekaniği, tasarımı, donanımı ve yazılımının tamamen TÜBİTAK RUTE tarafından geliştirildiğini vurgulayan Yavaşoğlu, "Bunun yerli mühendisler tarafından geliştirilmiş olması gurur verici. 20'nin üzerinde Türk mühendis bu projede çalışıyor. En kısa zamanda robotumuzu canlı hatta kullanmak için çalışmalara devam ediyoruz." diye konuştu.
VERİLERİ KAYDEDİYOR
TÜBİTAK Baş Uzman Araştırmacısı, Robotik Akıllı Sistemler Grubu Lideri Dr. Yusuf Engin Tetik, robot gözden elde edilen verilerin operasyon sonrası değerlendirildiğini kaydederek "900 farklı sensörden alınan veri, robotun kendi içerisinde bir kayıt mekanizmasında tutuluyor. Operasyon sonrasında işleniyor. Hatalar daha sonra bulunuyor." dedi.
DIŞA BAĞIMLILIK AZALACAK
TÜBİTAK RUTE Müdürü Dr. Mehmet Ali Çimen, proje fikrinin 2017 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesinin iştiraki olan İGDAŞ tarafından kendilerine getirildiğini söyleyerek robot gözün İGDAŞ'ın 12 ve 16 inch'lik 545 kilometre uzunluğundaki hattında denetim yapacağını bildirdi. Bu teknolojinin benzerinin sadece ABD'de olduğunu vurgulayan RUTE Müdürü Çimen, "Normalde bunları kiralıyorsunuz ve kilometre başına ücret ödüyorsunuz. Şu anda biz bu teknolojiye sahip olarak dışa bağlılığı ortadan kaldırmış oluyoruz. Bunun ötesinde hem bölgemize hem de dünyaya bu robotu kiralama yoluyla hizmet verebilir hale geliyoruz." diye konuştu.
HARİTALAMA YAPABİLECEK
Çimen, Türkiye'de sivil bir sektörde bu gelişmelerin yaşanıyor olmasının kendileri açısında gurur verici olduğunu söyleyerek "Robotumuz aynı zamanda haritalama yapabiliyor. Gittiği borunun içerisinde nereden geçtiğini söyleyebiliyoruz." ifadelerini kullandı. Çimen "Deprem anında boruların depremden sonra kullanılıp kullanılamayacağını yer değiştirip değiştiremediğini de bu robotla öğrenebileceğiz." dedi.
ROBOTİK SİSTEMİN ÖZELLİKLERİ
*Sistem, taşınabilir uzaktan kontrol birimi ile kumanda edilebiliyor.
*Kamera modülleri sayesinde, boru hattı içerisinden anlık görüntü alınabiliyor.
*Robot, boru içinde gaz akışı devam ederken, hat içerisinde, çift yönlü hareket edebiliyor.
*Sensörleri vasıtasıyla, çelik hat üzerindeki geometrik bozulma ve metal kayıplarının tespiti yapılabiliyor.
*Tespit edilen tüm kusurlar; konum, derinlik, uzunluk, genişlik ve hasar türü bilgileri ile detaylı olarak raporlanabiliyor.
*Robotun aralıklarla yaydığı düşük frekans radyo dalgaları sayesinde, kullanılacak el cihazları ile toprak üstünden robotun nerede olduğu tespit edilebiliyor.
