Bu topraklardaki 1000 yıllık Türk egemenliğinin son yüzyılında devrimle Cumhuriyet modeline geçtik.
Artık sultan yoktu, başımızda cumhurbaşkanı olacaktı. İktidar Osmanlı hanedanlığından, devrimi yapan partiye geçmişti.
Teorik olarak ahali de "tebaa" değil "vatandaş" olmuştu, egemenlik "kayıtsız şartsız" onundu.
***
Ancak
pratik için henüz erkendi, her şeyin bir zamanı vardı.
1 Kasım 1922'ye kadar süren Osmanlı'nın İkinci Meşrutiyet döneminde olduğu gibi, vatandaşın oy vereceği partilere kavuşmak için 1950'ye kadar beklemesi gerekecekti.
Tek parti döneminin ardından
ilk serbest ve genel seçimlerde de
CHP bir daha gelmemek üzere iktidardan düştü.
Cumhuriyet ise, gizli ajandalarında parlamenter monarşiye (Osmanlı'ya) dönüş olduğu söylenen "gericilerin" yönetiminde bugünlere geldi.
Türkiye 27 Mayıs 1960, 12 Mart 1971, 12 Eylül 1980, 28 Şubat 1997'deki
askeri darbelere rağmen, cumhuriyetin alameti
sandığı korumayı başardı.
Bugün bulunduğu coğrafyanın, halkın egemenlik hakkını serbest ve genel seçimlerle belirlediği yegâne vahası ve bölgesel gücü olarak varlığını sürdürüyor.
***
Peki, 1923'teki Cumhuriyet devrimi olmasa Türkiye
refah ve demokrasi açısından daha iyi bir yerde mi olurdu?
Mesela o dönem
Osmanlı İmparatorluğu'nu parçalayıp Türklerin yoluna Cumhuriyet modeliyle devam etmesini çıkarlarına uygun gören
Birleşik Krallık gibi parlamenter monarşide ısrar etseydi?
"Oralarda monarşi sembolik" demeyin. İngiltere'de Brexit zamanı rahmetli
Kraliçe'nin parlamentoyu nasıl şık şekilde tatil ettiğini unuttuk
mu? Evet, sorumuza dönelim. Durumu
bugün krallıkla yönetilen İsveç'e,
Norveç'e, Hollanda'ya, İspanya'ya,
Kanada'ya falan mı benzerdi?
***
Beyin jimnastiğinden başka faydası olmayan
boş bir tartışma değil mi?
Bence de öyle.
Tarih, koşullar dayatmış, bir tercihte bulunmuş. Herkes gibi bizim de sorunlarımız, eksiklerimiz var ama hâlâ bu topraklarda
onurlu ve bağımsız şekilde var olabiliyorsak, tüm emeği geçenlere minnettarız.
***
O hâlde nedir geçen yüzyılda kalmış bu tartışma sanki memleketin aslı gündemiymiş pozları?
Bayramda kavga çıkarmalar, Cumhuriyet'in 102. yıldönümünde, okullara Cumhuriyet'in ilk Cumhurbaşkanı
Atatürk'le birlikte Cumhuriyet'in seçilmiş son Cumhurbaşkanı
Erdoğan'ın fotoğrafının asılmasına karşı çıkmalar falan...
Sorsan dertleri Cumhuriyet'in yeterince demokratik olmaması.
Ne var ki çözümü,
"geçiş aşaması" denilerek
demokrasinin ileri bir tarihe ertelendiği Cumhuriyet'in kuruluş ayarlarına dönmekte gören de
yine ve sadece kendileri.
