Tröst Nedir? Sosyoloji Terimi Tröst Ne Demek, Anlamı ve Özellikleri Neler?

Tröst nedir ya da tröst ne demek, bir ekonomide serbest ticareti ortadan kaldırmak ya da sınırlamaya yöneliktir. İngilizceden trust kelimesinden dilimize geçmiştir. Tröst amacı nedir baktığımızda, işletmeler arası birleşmelerdir. Bunun yanında tröst, aynı sanayi dalında çalışan işletmelerin yatay birleşmeleridir. Sosyoloji terimi tröst ne demek batığımızda, finanstan farklı bir anlam taşımadığını görürüz. Bu bağlamda hem sosyolojide hem de ekonomide tröst örnekleri mevcuttur.

Tröst Nedir?

Tröst, bir ekonomide serbest ticareti sınırlamak veya ortadan kaldırmak amacıyla ve piyasaya hâkim olmak düşüncesiyle meydana getirilen işletmeler arası birleşmelerdir. Tröst aynı sanayi dalında çalışan işletmelerin yatay birleşmesidir. Aynı mal üretimini gerçekleştiren çeşitli işletmeler birbiriyle anlaşarak ve sermayelerini birleştirerek tröst meydana getirirler.

Aynı zamanda bir diğer ifadeyle tröst: Aynı alanda iş yapan çeşitli şirketlerin hisse senetlerinin, bir denetim örgütüne teslim edilmesi ve yönetimin bu örgütü yöneten gruba aktarılmasıyla oluşan, tekelci anamalcılığa özgü şirketler birliğidir.

Tröst Özellikleri Nelerdir?

Birçok girişimin her konuda anlaşmaya vararak özgürlüklerini terk edip bir yönetim altında toplanmaları olan tröst, kartellerde olduğu gibi anlaşma yapmaktır. 1880 yılından sonra Amerika'da ortaya çıkan tröstler özellikle petrol, tabii ipek, hava yolları, deniz yolları, şeker, alkol ve çelik gibi ticari alanda görülmüştür. Bu ticari üretimlerden anlaşılacağı üzere tröstler, piyasayı kontrol edebilen ve etki yapabilen dev kuruluşlardır. Bu açıdan baktığımızda tröstler kuruluş biçimlerine göre ikiye ayrılmaktadır. Bunlar:

1. Dikey tröstler: Amaçları birbirini tamamlayan türden olan teşebbüslerin bir araya gelmesidir (Dikey birleşme).
2. Yatay tröstler: Amaçları birbirini aynı veya birbirine çok yakın olan teşebbüslerin bir araya gelmesidir (Yatay birleşme)

Kuruluş biçimlerinin yanı sıra tröstlerin kullanımında da üç çeşit vardır. Bunlar:

1. Birçok teşebbüslerin tamamen kaynaşmasından (füzyon) doğan tek bir girişim halinde olanlar.
2. Kartel de olduğu gibi fiyat konusunda anlaşmak amacı ile hukuken birbirlerinden bağımsız girişimlerin gruplaşması şeklinde ortaya çıkarlar.
3. Her biri tüzel kişiliğini koruyan girişimlerin denetimini yapan ve yöneten mali kuruluşlar şeklini de alanlar

Sosyoloji Terimi Tröst Ne Demek?

Tröst sosyolojide de iktisat ve finans anlamıyla kullanılmaktadır. Toplum dinamiklerini inceleyen sosyoloji, bu bağlamda törstü de ele almaktadır. Toplum dinamiklerine nelerin etki ettiğini inceleyen ve nedenlerini araştırarak çözüm üreten sosyoloji, tröstü yine finansal etki olarak incelemektedir.

Tröst Örnekleri

Dikey ya da yatay tröstlerde törst çeşitlerine örnek verecek olursak:

Centilmenlik Anlaşmaları: İki veya daha fazla sayıda işletme arasında belirli amaçları gerçekleştirmek üzere yapılan, karşılıklı güvene dayalı, süreli ve hiçbir yasal bağlayıcılığı olmayan yazılı veya sözlü anlaşmalardır.

Konsorsiyumlar: Konsorsiyum; bir işin yapılması veya belirli bir amacın gerçekleştirilmesi amacıyla kurulan şirketler, kurumlar veya devletlerarası ortaklıklardır.

Karteller: Aynı sektörde faaliyet gösteren iki veya daha fazla şirket kendi aralarında rekabet etmekten vazgeçmek üzere, bir anlaşmaya vararak rekabetten korunmak amacıyla kartel oluştururlar

Holdingler: Birden fazla şirketin çoğunluk hissesini elinde bulundurarak bu şirketlerin yönetim ve denetimlerini yürüten şirketlere holding şirketi adı verilir.