Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde tarihin en yüksek seviyelerine çıkan borçluluk oranları, Türkiye'de düşük seyretmeye devam ediyor. Merkez Bankası tarafından yayımlanan Finansal İstikrar Raporu'na göre Türkiye'de hanehalkı borcunun GSYİH'ye oranı 2025 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 9.7 ile emsal ülke değerleri ve uzun dönem ortalamasının belirgin altında kalmaya devam etti. Türkiye ile benzer ülkelerde söz konusu oran yüzde 45, gelişmiş ülkelerde ise yüzde 70 seviyelerinde bulunuyor. Hanehalkının finansal varlıkları, Eylül 2025 itibarıyla, finansal yükümlülüklerinin 4 katını geçti.
KONUTUN PAYI ÇOK DÜŞÜK
Hanehalkının finansal yükümlülükleri, Eylül 2025 itibarıyla son 1 yılda yüzde 46.9 artarak 5 trilyon 489 milyara çıktı. Bu dönemde konut kredileri yüzde 34.1 artarak 625 milyara yükseldi. Konut kredilerinin milli gelire oranı yüzde 1.1 ile emsal ülkeler ortalamasına göre oldukça düşük seviyede kaldı. Konut kredilerine yönelik uygulanan makroihtiyati düzenlemeler, konut kredilerinde faiz oranlarının yüksek seyretmesi ve vade imkânlarının diğer ülkelere kıyasla daha sınırlı olması konut kredisi kaynaklı hanehalkı borcunun azalmasında etkili oldu.
KARTIN PAYI YÜZDE 50
Merkez Bankası verilerine göre ihtiyaç kredileri yüzde 51.6 artarak 2 trilyon 46 milyara ulaştı. Taşıt kredilerinin yüzde 31.6 azalarak 61 milyara düştüğü son 1 yılda, kredi kartı borçları ise yüzde 56.6'lık büyüme ile 2 trilyon 655 milyara ulaştı. Bireysel kredi kartı borcunun 949 milyarını taksitli, 1 trilyon 706 milyarını ise taksitsiz kart borçları oluşturdu. Kredi kartı borçlarının hanehalkı finansal borçları içindeki payı yüzde 50 seviyelerinde bulunuyor. Konut kredilerinin payı ise eylül ayı itibarıyla yüzde 12'ye kadar geriledi. Son dönemde kredili mevduat hesabı (KMH) ürününün payı yüzde 13 düzeyinde seyrediyor.
BORÇLU SAYISI AZALDI
Sıkı finansal koşulların yanı sıra KMH hariç ihtiyaç kredilerinde uygulanan büyüme kısıtı düzenlemesi nedeniyle ihtiyaç kredisi borcu olan kişi sayısında görülen gerileme eğilimi devam ediyor. KMH tarafında borçlu kişi sayısındaki artış, 3 taksit üzeri KMH kullanımının büyüme kısıtı düzenlemesine dâhil olması sonrasında yavaşladı. Konut kredisinde ise faiz oranlarındaki yüksek seyrin ve hanede birden fazla konut alımı için kredi değer oranının yüzde 75 azaltılarak uygulanmasının kredi borcu olan kişi sayısındaki azalmada etkili olduğu belirtiliyor. BDDK tarafından ihtiyaç kredisi vade sınırlarında yapılan değişiklik ile beraber, KMH hariç ihtiyaç kredilerinde, 250 bin TL'ye kadar borcu bulunan kişi sayısı 1.3 milyon azalarak 8.8 milyona geriledi.
22.5 TRİLYONLUK VARLIK
Rapora göre hanehalkının finansal varlıkları Eylül 2025 itibarıyla son 1 yılda yüzde 44.5 artarak 22 trilyon 490 milyar liraya ulaştı. Hanehalkının finansal varlıkları içinde TL mevduat ve yatırım fonları çoğunluğu oluşturmaya devam ediyor. Ağustos ayı sonunda hesap açma ve yenileme işlemlerinin sonlandırıldığı kur korumalı mevduat ürünlerinin hanehalkı varlıkları içindeki payı giderek azalarak yüzde 1'e düştü. Bu oran kasım sonu itibarıyla neredeyse sıfırlandı.
ÖNCELİK TL MEVDUATTA
Hanehalkının finansal varlıkları içerisinde ilk sırada yer alan TL tasarruf mevduatı yüzde 52.8 büyüyerek 7 trilyon 752 milyara ulaştı. TL mevduatın toplam varlıklar içerisindeki payı yüzde 34.5 oldu. Kur korumalı mevduat yüzde 75 azalarak 274 milyara inerken, döviz mevduatları da yüzde 18.5 artarak 2.8 trilyona çıktı. Yabancı para mevduatın varlıklar içerisindeki payı yüzde 12.5 olarak gerçekleşti. Kur korumalı mevduat BDDK'nın haftalık verilerine göre 28 Kasım itibarıyla 16.8 milyar liraya geriledi.
ALTININ YILDIZI PARLADI
Yastık altında 500 milyar dolara yakın altın tuttuğu tahmin edilen vatandaşın, bankalardaki kıymetli maden mevduatı da artışını sürdürüyor. Kıymetli maden deposu yüzde 88.5 artarak 2 trilyon 449 milyara çıkarken, finansal varlıklardaki payı yüzde 3.2'den 10.9'a sıçradı. Yatırım fonları son 1 yılda yüzde 76.2 artarak 6 trilyon lirayı geçerken, para piyasası fonları yüzde 52.5 artarak 952 milyara çıktı. Yatırım fonlarının payı yüzde 8.5'ten 26.7'ye yükseldi.
REEL SEKTÖRDE DE BORÇLULUK DÜŞÜK
Raporda, reel sektörün finansal borcunun milli gelire oranının da tarihsel ve emsal ülke ortalamasının altında seyrettiğine vurgu yapıldı. Reel sektör borcunun GSYİH'ye oranı 2025 yılının eylül sonunda yüzde 37.1 olarak gerçekleşti. Reel sektörün 2024'ün eylül sonunda 13 trilyon 832 milyar lira olan finansal borç toplamı, 2025'in aynı döneminde 19 trilyon 552 milyar lira oldu. Bu dönemde reel sektörün finansal varlıkları ise 6 trilyon 792 milyar liradan 10 trilyon 437 milyara yükseldi. TL ticari kredi büyüme kısıtları ve finansal koşullardaki sıkılık, TL borçluluğun sınırlı seviyelerde kalmasında etkili oldu.
KASIMDA EN YÜKSEK REEL GETİRİ MEVDUATTA
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), kasım ayına ilişkin finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarını açıkladı. Kasımda aylık en yüksek reel getiri, Yurt içi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 2.21, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 2.18 ile mevduat faizinde (brüt) görüldü. TÜFE ile indirgendiğinde ise DİBS yüzde 1.86, BIST 100 endeksi yüzde 0.47 ve dolar yüzde 0.23 oranında yatırımcısına kazandırırken, külçe altın yüzde 0.44 ve euro yüzde 0.48 kayba yol açtı. Külçe altın, 3 aylık değerlendirmede Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 23.52, TÜFE ile indirgendiğinde yüzde 21.53 ile yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı oldu. Aynı dönemde BIST 100, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 6.83, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 8.33 ile en çok kaybettiren yatırım aracı olarak belirlendi. Finansal yatırım araçları yıllık olarak değerlendirildiğinde külçe altın, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 47.77, TÜFE ile indirgendiğinde yüzde 43.44 ile yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı olarak belirlendi. Yıllık değerlendirmede, TÜFE ile indirgendiğinde mevduat faizi (brüt) yüzde 7.66, DİBS yüzde 2.69 ve euro yüzde 1.82 yatırımcısına reel getiri sağlarken, dolar yüzde 6.36 ve BIST 100 endeksi yüzde 10.71 oranlarında yatırımcısında kayba yol açtı.
