Bize gelen şikâyet ve sorulardan anlıyoruz ki yıllık ücretli izin hakkı tam olarak kullandırılmıyor.
Yaklaşan yaz ayları öncesi izin konusunda çok bilinmeyen bazı konuları yazmak istedim. Önce izinlerle ilgili bilgi verip, sonra 2 önemli hakkınızı anlatacağım.
'YANMA' YOK, PARA VAR
Ücretli izinden işçi feragat edemez, işveren de "Kullanamazsın" diyemez. Yıllık izne hak kazanmak için deneme süresi dahil en az 1 yıllık kıdem aranıyor. 5 yıla kadar 14 gün izin kullanılıyor.
Bu süre kıdeme göre artıyor. 18 yaş ve altındaki çalışanlarla 50 ve üstü yaştaki çalışanların izin günleri, kıdemleri ne olursa olsun 20 günden az olamıyor. İzinler 10 günden az olmamak kaydıyla en çok 3'e bölünebiliyor. Ayrıca izne denk gelen resmi tatil ve haftalık izinler de bu sürelere ekleniyor.
Yani 14 gün izni olan bir kişi, 2 pazar günü de bu sürede geçerse 16 gün izin kullanıyor. Bazı işyerlerinde izinlerin tamamı kullandırılamıyor.
İşin gereği olarak bu zorunluluk doğuyor.
Öncelikli olarak izinlerin tamamının kullandırılması yolu aranmalı.
Buna imkân olmadığında ise bu sürelerin yanması diye bir şey söz konusu değil. Çalışan işten ayrılırken kullanılmayan izinlerin parası o dönemki ücrete göre ödeniyor.
İSTEYEN KULLANIR
Gelelim çok bilinmeyen yol iznine... "İzinlerinizi 4 gün artırabilirsiniz" demiştik. Yıllık izninde işyerinin kurulu bulunduğu il sınırları dışına çıkan çalışana, talebi halinde 4 güne kadar yol izni verilir.
Buradaki tek fark, bu yol izninin ücretsiz olmasıdır.
Yani maaşınızdan düşülür.
Dikkat edilecek husus, il dışında olduğunuzu belgelemeniz gerekir.
Yol izni alıp şehir dışına çıkmazsanız işverene tazminatsız atma hakkı geçer. Ayrıca yasalar çalışanın izne parasız gitmesini de önlüyor. Bunun için de izne giden çalışana bu süre içinde hak ettiği ücret ve benzer haklarının peşin ya da avans olarak ödenmesini zorunlu kılıyor. İzne çıkacağınız tarihleri belirleme yetkisi çoğunlukla işverende oluyor. Ama bu durum tamamen karşılıklı anlayış ve mutabakatla yürütülmeli.
MEMURLARDA FARKLI
Devlet memurlarından hizmeti 1 yıldan 10 yıla kadar (10 yıl dahil) olanlara 20 gün, hizmeti 10 yıldan fazla olanlara ise 30 gün süre ile yıllık izin kullanabilme hakkı tanınıyor. Birbirini izleyen 2 yılın izni bir arada verilebiliyor. Bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşüyor. Öğretmenler yaz ve dinlenme tatillerinde izinli sayılıyor. Ayrıca yıllık izin verilmiyor.
HAMİLELER İÇİN TAZMİNAT YOLU
Pek
çok okurum soruyor. Önce söyleyelim. Hamilelik sebebiyle ya da doğum için işten ayrılırsanız tazminat alamazsınız, işsizlik maaşı da ödenmez. Bu yola sakın başvurmayın. Bu konuda 2 yol var. Birincisi eğer 08.09.1999'dan önce sigortalı olmuşsanız 15 yıl 3600 gün yazısıyla tazminatınızı alabilirsiniz. Yeni evliyseniz 1 yıl içinde evlilik cüzdanıyla başvurup tazminatınızı alarak işten ayrılabilirsiniz. Sizi hamilesiniz diye işten atmaya kalkarlarsa, tazminat hakkınız var.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
11.04.1974 doğumluyum. İlk işe giriş tarihim 15.12.1989. 4155 günüm var. Kaç yaşında emekli olurum?
2 çocuk borçlanması yapabilir miyim? 2'nci çocuk 15 aylıkken işe başladım. İsteğe bağlı mı borçlanmam avantajlı? Filiz AKSU 46 yaş 5375 prim günü şartlarına tabisiniz. Çocuklar için çalışmadığınız süreleri borçlanabilirsiniz. Verdiğiniz bilgilere göre borçlanırsanız 5325 güne ulaşırsınız. 50 gün daha çalışıp yaşı beklersiniz. Borçlanmak daha avantajlı.
Doğum tarihim 10.01.1956. İlk işe girişim 01.09.1989. 3470 günüm var. Çalışıyorum. 1976'da askerliğimi yaptım. Fethi AYHAN
51 yaş ve 5450 prim günü şartlarına tabisiniz. Askerliğin 16 ayını yatırırsanız, şartlarınız 50 yaş ve 5375 prim günü olur. Yaşınız tamam, borçlanmaya gerek yok. Priminizi tamamlayıp emekli olursunuz. Ya da 3600 güne tamamlayıp 60 yaşı beklersiniz.
Doğum tarihim 07.12.1970. 11.7.1990'da 1 yıl SSK girişim var. 1.5 yıl isteye bağlı Bağ-Kur ödedim. 2012 Mart ayından bu yana SSK'lı olarak çalışıyorum. Ne zaman emekli olabilirim? Murat KARASU
SSK girişinize göre 25 yıl, 52 yaş ve 5525 prim gün şartlarına tabisiniz. 5525 prim gün sayısını tamamlayınca emekli olabilirsiniz. Ayrıca 3600 prim günü tamamlayıp 07.12.2030 tarihinde kısmi emekli olabilirsiniz.
18.08.1966 doğumluyum. 01.09.1990 SSK başlangıcım. 6500 günüm var. Askerliğimi yatırsam ne zaman emekli olurum? Şu an çalışmaktayım. Yavuz KANLI
10 ay askerlik borçlanarak 51 yaş ve 5450 prim gün şartlarına tabi olabilirsiniz. Prim gününüz tamam. 51 yaşınızın dolacağı 18.08.2017 tarihinde emekli olabilirsiniz.
Yetim maaşı alamaz
Annem 2005'te SSK emeklisi oldu. Şu anda çalışıyor. Ölen babasından (Bağ-Kur) kalan maaşı alabilir mi? Özge KAYA Eşinden ayrılmış kadın, SSK veya Bağ- Kur emeklisi ise, ancak babasının Emekli Sandığı emeklisi olması halinde yetim aylığı alabilir; babası SSK veya Bağ-Kur emeklisi ise alamaz. Anneniz yetim maaşı alamaz.
Sigortalı olabilirsiniz
Emekli olmama 1.5 yıl kalmıştı. Yaşı bekliyordum. Bir şirkete ortak olunca Bağ-Kur'a döndüm. Tekrar SSK'lı olabilir miyim? İncilay AĞCA Şirket ortağı olmanız, bir başka yerde sigortalı çalışmanıza engel değil. Ama buna da gerek yok. 1.5 yılınız kalmış, yaşı tamamlayıp müracaat edin. . Son 7 yılda en çok hangi kurumdan ödeme yapıldıysa, oradan emekli oluyorsunuz.
Yedek subay borçlanması
01.02.1993'de SSK'lı oldum. 31.07.1990'daki yedek subaylık için 4 ay borçlandım. 15.12.1990'da yedek subay oldum. İşe girişim hangisi? İsmail Erişken Askerliğini yedek subay olarak yapanlar ancak yedek subay okullarında geçen süreyi borçlanabiliyor. Daha sonraki dönemde sigortalı sayılıyorlar. Başlangıç tarihiniz, yaptığınız borçlanma süresince de geri gidiyor. Sizin için başlangıç tarihi 15.08.1990 oluyor.
Sorularınızı bekliyoruz
Her
cumartesi bu köşede çalışma hayatıyla ilgili sorunlarınızı gündeme getiriyoruz. Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz.
HAFTA İÇİ HER GÜN SAAT 16.30'DA AHABER'DE BİZE SORUN PROGRAMI'NDA SORULARINIZI CEVAPLIYORUZ… Tel: 0212 300 66 66
bizesorun@sabah.com.tr