Son dakika: Avrupa'da enerji krizi fabrikalara teker teker kilit vurdurmaya başladı. Rusya'nın Kuzey Akım'dan gelen gazı süresiz kesme kararının ardından hafta başında fiyatlar uçuşa geçti. Gaz yüzde 30 daha zamlandı. Fiyatların zirve yapması özellikle enerjiyi yoğun kullanan cam, kimya, kağıt, demir-çelik, alüminyum, gübre fabrikalarını zorluyor. Elektrik fiyatlarıyla başa çıkamayan fabrikalar ya üretimi azaltıyor ya da durduruyor.
Hal böyle olunca demir-çelik-alüminyum, kağıt-ambalaj ve bazı kimyevi ürünlerde siparişlerin Türkiye'ye kayması bekleniyor. Bu sektörlerin ihracatında ise ortalama yüzde 20 artış öngörülüyor.
SON DAKİKA | AVRUPA'DA ÜRETİMLER DURUYOR
Hollanda'da Delfzijl şehrindeki Damco Alüminyum fabrikası geçen hafta kepenk indirdi. Aldel şirketi, yüksek enerji fiyatlarını gerekçe göstererek Farmsum'daki fabrikasını kapatma kararı aldı. Çinko üreticisi Nrystar da eylülde üretimi durdurdu. Norsk Hydro Slovakya'daki alüminyum tesisini ay sonunda kapatmayı planlıyor.
Slovenya'nın alüminyum firması Talum üretimi kapasitenin beşte birine indiriyor. Alcoa da Norveç'teki Lista tesisinde bir hattı azaltacak. Avrupa'nın 1 milyon tona yakın alüminyum kapasitesi şu anda devre dışı kalmış durumda. Avrupa'daki alüminyum ve çinko tesislerinin kabaca yarısının kapandığı tahmin ediliyor.
Norveç merkezli dünyanın en büyük gübre şirketi Yara, Avrupa'daki amonyak bazlı üre ve azotlu gübre üretiminde yüzde 50'lik bir kesinti yaptı. İngiltere'nin en büyük gübre tesisi CF Fertilizers UK de Billingham tesisinde üretimi geçici olarak durduracağını açıkladı. Polonya'daki iki büyük gübre üreticisi, faaliyetlerini durduracaklarını duyurdu. Alman kimya şirketi K+S, ek yakıt maliyetlerinin milyonlarca euro olacağını tahmin ediyor.
Avrupa'da çiftçiler, gıda ve bira üreticileri panikte. Polonya'daki en büyük üçüncü bira şirketi Carlsberg Polska, bira üretimini durdurmayı planladığını ve diğer üreticilerin de aynı şeyi yapmak zorunda olduğunu söyledi.
CAM VE ÇELİKÇİLERİ DE VURDU
Enerji krizi Avrupa genelinde paslanmaz çelik ve cam fabrikalarını da vurmuş durumda... Birçok şirket cam stokluyor. Lüks otomobil üreticisi Audi AG'nin Strateji Başkanı Silja Pieh, camı örnek olarak göstererek, "Rusya'nın Almanya için doğalgazı kapatması yeni bir parça krizine neden olacak" dedi. Avrupa'nın yaklaşık 3 milyon ton paslanmaz çelik kapasitesi de risk altında.
Ağustos ayı başında, Belçikalı Aperam Mill, Genk ve Charleroi'de üretimi azalttı. İspanyol şirketi Acrinox, üretimi keseceğini ve çalışanlarının yaklaşık yüzde 85'ini kısa çalışmaya geçireceğini duyurdu.
Belçika'daki birçok şirket de yüksek enerji fiyatları nedeniyle üretim tesislerini kapatmak zorunda kaldı.
RESESYON KAPIDA
Enerji tedarikindeki yetersizlik endişesi resesyon kaygılarını artırırken, yüksek enerji fiyatları hem hane halkının hem de iş dünyasının karamsarlığını körüklüyor. Ekonomik durumun göstergesi sayılan S&P Global Satın Alma Yöneticileri Endeksi temmuzda 49.9 puanken, ağustosta 18 ayın en düşük seviyesine gerileyerek 48.9 oldu. Avrupa'nın en büyük ekonomisi olan Almanya'da hizmetler sektörü ağustosta ikinci kez geriledi. Euro Bölgesi'nde yatırımcı güveni de 28 ayın en düşük seviyesine geldi.
AVRUPA'YA TEDARİKTE ZORLANMAYIZ
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Nail Olpak, Avrupa'daki enerji krizinin Rusya'nın Kuzey Akım 1 hattını kesmesiyle yeni bir aşamaya geçtiğini söyledi. Avrupa'nın alternatif enerji kaynaklarını artırmaya çalıştığını anlatan Olpak, "Bu çalışmaların sonucu 3-4 yılda görülecektir. Dolayısıyla Rusya gazına bağımlılığı yüksek olan Avrupa ülkelerinin çoğunda üretimde sıkıntıların ortaya çıkması muhtemel" dedi. Türkiye'nin salgından beri üretim, lojistik ve tedarik zincirlerinde aksama yaşamamaya önem verdiğini anlatan Olpak, "Avrupa'da sanayi ürünlerinin üretiminde bir aksama olursa firmalarımız bunu tedarik etmede zorlanmayacaktır. AB zaten en önemli ihracat pazarımız olup önümüzdeki olası zor süreçlerinde sanayimiz bu konuda onlara destek olacaktır" şeklinde konuştu.
ENERJİ ÜÇTE BİR FİYATINA
ASKON Başkanı Orhan Aydın, Türkiye'nin Avrupa'ya göre enerjiyi üçte bir maliyetle satın aldığına dikkat çekerek, "İtalya'da enerji maliyeti 60 euro/cent iken bu durum Türkiye'de artan enerji fiyatlarına rağmen 20 euro/cent" dedi. Avrupa'da yaşanan enerji krizi nedeniyle özellikle kış mevsiminde birçok fabrikada üretimin aksayacağını anlatan Aydın, "Türkiye'nin özellikle kağıtambalaj, demir-çelik ve kimya sektörleri ihracatının yüzde 20 artmasını bekliyoruz" diye konuştu.
TÜRK ÜRETİCİLER: İHRACATA HAZIRIZ
Mukavva üretimi artacak
Oluklu Mukavva Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Buğra Sükan, Avrupa'da yaşanan enerji krizinin bazı ürünlerin arzını Türkiye'ye taşıyacağını söyledi. Sükan, "Özellikle cam, seramik gibi enerji yoğun sektörlerin enerji krizi nedeniyle üretime ara vereceklerini ve bu ürünlerin Türkiye'den tedarik edilebileceğini öngörüyoruz. Bu ürünlerin ihracatı için gerekli nakliye ambalajının Türkiye'deki oluklu mukavva üretimini artırmasını bekliyoruz" diye konuştu.
Kalıcı fırsatlar yaratacak
TEKFEN Tarımsal Sanayi CEO'su Hakan Göral, Avrupa'da enerji krizinden en çok etkilenen gübre çeşidinin azotlu gübreler olduğunu belirterek, "Başta üre gübresi olmak üzere nitratlı gübre çeşitlerine ve amonyum sülfat gübresine bir talep doğdu. Ülkemizde üretimin yüzde 40'ının ihracına izin veriliyor. Bunun tamamı kullanılacaktır. Rusya'dan alınan bu ürünün belli oranı Türkiye'ye kayacak. Bu ticaret rotalarında kalıcı fırsatlar yaratabilir" şeklinde konuştu.
Öncelik Türkiye olacak
Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar, alüminyum üretiminde en büyük girdinin yüzde 65 ile enerji olduğunu belirterek, Avrupa'da birçok fabrikanın üretimini durdurduğunu söyledi. Alüminyumun otomotiv, izolasyon, beyaz eşya gibi sektörlerde kullandığını aktaran Kibar, "Bu sektörlerde üretimin devam etmesi halinde öncelikli pazarlarının Türkiye olacağını ve alüminyum ihracatının artacağını düşünüyoruz" dedi.
Boya kimyasalı için gelecekler
Akyüz Plastik Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz, Avrupa'da yaşanan enerji krizinin Türk firmalar için iki yönlü etki yaratacağını belirterek, "Organik, gıda, otomotiv kimyasallarında en büyük tedarikçimiz Avrupa. Dolayısıyla burada tedarik sorunu çıkabilir. Ancak kauçuk, boya ve ilaç kimyasallarında alıcılar rotasını Türkiye'ye kıracaktır. Bu alanda ihracatımızın yüzde 15 artacağını öngörüyoruz" şeklinde konuştu.
